ایران 10 پله صعود کرد
گروه اقتصاد کلان|
ایران در رتبه‌بندی بین‌المللی نوآوری اقتصادی 10 پله صعود کرده است. نوآوری اقتصادی شاخصی است که به‌طور مشترک از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)، دانشگاه کورنل و سازمان اینساد محاسبه می‌شود. در گزارش سال 2018 این سازمان ایران با جهشی ۱۰ پله‌یی در 65 قرار گرفته است در حالی که سال گذشته (2017) رتبه 75 و در سال 2015، 106 بوده است.
به گزارش «تعادل» شاخص جهانی نوآوری نام گزارشی است که هر ساله توسط سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می‌شود و در آن به رتبه‌بندی کشورها از منظر نوآوری می‌پردازد. سازمان جهانی مالکیت معنوی
(World Intellectual Property Organization) یا WIPO یکی از ۱۶ آژانس تخصصی سازمان ملل است. «وایپو» با امضای توافقنامه‌یی در استکهلم در سال ۱۹۶۷ «برای تشویق آثار خلاقانه در راستای حمایت از مالکیت معنوی در جهان» تاسیس شد. این سازمان هم‌اکنون ۱۸۹ کشور عضو دارد و ۲۴ معاهده بین‌المللی را مدیریت می‌کند و مقر آن در ژنو سوییس قرار دارد. مدیرکل فعلی وایپو فرانسیس‌گری است که در اول اکتبر ۲۰۰۸ به این سمت منصوب شد. یکی از مهم‌ترین اعضای ناظر این سازمان که در زمینه اختراعات در سطح بین‌المللی فعالیت می‌کند، فدراسیون بین‌المللی مخترعان است. شاخص رده‌بندی نوآوری جهانی این سازمان با همکاری دانشگاه کورنل، سازمان «اینساد» اعلام می‌شود که طبق آن، سوییس برای هشتمین سال متوالی به عنوان نوآورترین اقتصاد جهان معرفی شده است. این کشور در رده اول یا دوم شاخص‌های این رده‌بندی چون شاخص‌های مرتبط با «ای‌پی»، تولیدات با تکنولوژی بالا و متوسط، مخارج تحقیق و توسعه و کیفیت دانشگاه‌های داخلی قرار دارد.
خاصیت دانش در تولید
نوآوری از منظرگاه اقتصادی به عنوان اصلی‌ترین عامل توسعه تولید و رشد بهره‌وری شناخته می‌شود. آن‌طور که اقتصاددانان شهیری مانند توماس پیکیتی بیان می‌کنند، مسیر همرسی (رسیدن اقتصادهای درحال توسعه به کشورهای پیشرفته) نه با جذب سرمایه خارجی یا تسهیل رفت و آمد سرمایه، خودکفایی و امثالهم بلکه تنها با دانش و نوآوری در ساختار و شیوه‌های تولیدی دانش محور می‌گذرد. بررسی‌های این اقتصاددان فرانسوی نشان می‌دهد که کشورهای جنوب شرق آسیا زمانی توانستند به رشدهای متداوم صعودی دست یابند که از طریق گشایش دروازه‌های تجاری (برای تجارت کالا نه تبادل سرمایه) توانستند با ارتباط‌گیری از دانش روز فاصله خود را با جدیدترین تکنولوژی‌های تولیدی کاهش دهند. در واقع این کشورها توانسته‌اند خود را به مرز تکنولوژی جهانی برسانند؛ عرصه‌یی که در آن با به‌روزترین دانش‌های بشری محشور می‌شوند. مهم‌ترین خاصیت دانش در تولید در این است که می‌تواند با استفاده از جدیدترین تکنولوژی‌ها سرعت تولید را بالا و هزینه‌ها را کاهش دهد و از این طریق به رقیبی بلامنازع در بازارهای بین‌المللی بازیگردانی کرد.
رشد بهره‌وری فارغ‌التحصیلان مهندسی
براساس گزارش جدید سازمان مالکیت فکری ایران توانسته است در شاخص‌های رشد بهره‌وری و فارغ‌التحصیلان علمی و مهندسی رتبه مطلوبی را کسب کند و مزیت رقابتی در زمینه‌های سرمایه‌گذاری، انتشارات علمی و فنی و تولیدات فنی داشته باشد.
این رشد قابل توجه مرهون رشد در ابعادی همچون خروجی‌های دانش و فناوری (از جایگاه 90 در سال 2015 به جایگاه 41 در سال 2018) و خروجی‌های خلاق (از جایگاه 116 در سال 2015 به جایگاه 59 در سال 2018) است که بی‌شک توسعه زیست بوم نوآوری و کارآفرینی و همچنین توسعه استارت‌آپ‌های فعال در بخش‌های مختلف اقتصادی نقش خوبی در کسب این جایگاه داشته است.
براساس گزارش سال 2018 سازمان جهانی مالکیت فکری، ایران با رشدی 10 پله‌یی یکی از بیشترین رشدها را در میان کشورهای هم‌تراز خود داشته است. نکته قابل توجه اینکه جایگاه کشورمان در شاخص کارایی نوآوری
(Innovation Efficiency Ratio)، از رتبه 56 در سال 2017 به رتبه 11 در سال 2018 رسیده است. این امر بیشتر مرهون وضعیت مناسب شاخص‌های مربوط به ابعاد خروجی است و نشان از این موضوع دارد که ایران توانسته است با وجود ضعف در برخی شاخص‌های مربوط به ورودی‌ها، خروجی‌های نوآوارنه مطلوبی را ارائه دهد. همچنین بر اساس گزارش مذکور، ایران در میان 34 کشور با درآمد متوسط به بالا
(upper-middle-income countries) در رتبه 16 و در میان 9 کشور آسیای مرکزی و جنوب غربی آسیا در رتبه دوم قرار دارد.
رشد سرمایه انسانی و پژوهش
براساس جدولی که در آن، جایگاه کشورها در رتبه‌بندی کلی شاخص جهانی نوآوری ارائه شده است، رتبه کشورمان از جایگاه 106 در سال 2015 به جایگاه 65 در سال 2018 رسیده است که در مقایسه با گزارش سال 2017، بعد سرمایه انسانی و پژوهش نیز همانند سال‌های قبل رتبه قابل اعتنایی داشته است و در رتبه 45 بین کشورهای مورد بررسی قرار دارد.
بعد زیرساخت با 12 رتبه بهبود از جایگاه 99 به جایگاه 87، پیچیدگی کسب و کار با 7 پله بهبود از رتبه 115 به رتبه 108، پیچیدگی بازار با 6 پله بهبود رتبه از جایگاه 112 به جایگاه 106، در آخر بعد نهادها با 4 رتبه تنزل، از جایگاه 106 به جایگاه 110 در بین کشورهای مورد بررسی رسیده است.
بنا بر این گزارش، یکی از ویژگی‌های گزارش شاخص جهانی نوآوری، نگاه همه‌جانبه و متوازن به همه ابعاد اثرگذار بر نوآوری است و مرور داده‌های جدول جدید رتبه‌بندی کشورها در سازمان جهانی مالکیت فکری نشان از این دارد که رشد شاخص‌های کشور، چه در بازه‌های چهار ساله (از سال 2015 تا 2018) و چه در مقایسه با سال گذشته، در اغلب قریب به اتفاق ابعاد، با رشد همراه بوده است. اما نکته قابل توجه اینکه با وجود رشد رتبه کلی کشور در سال‌های اخیر، برخی از ابعاد که به ورودی‌های نوآوری برمی‌گردد رتبه مطلوبی ندارند و این ضعف و عدم توازن در رتبه ابعاد، نباید با رشد قابل توجه و رتبه بسیار خوب ابعاد دیگر که منتج به بهبود در رتبه کلی شده است، نادیده گرفته شود.
سکونتگاه‌های دانش
بر اساس گزارش سازمان مالکیت فکری پس از سوییس، هلند، سوئد، انگلیس، سنگاپور، امریکا، فنلاند، دانمارک، آلمان و ایرلند در رده‌های دوم تا دهم این رده‌بندی قرار گرفته‌اند. کشورهای کره جنوبی، ژاپن، هنگ کنگ، لوکزامبورگ، فرانسه، چین، کانادا، نروژ و استرالیا نیز به ترتیب در رده‌های بعدی نوآورترین کشورهای جهان قرار گرفته‌اند. چین برای نخستین‌بار موفق شده است در جمع ۲۰ کشور برتر نوآور قرار گیرد که موفقیتی برای دولت این کشور محسوب می‌شود.
فرانسیس گری، دبیرکل سامان مالکیت فکری گفته است: صعود سریع چین در رده‌بندی نشان‌دهنده مسیر استراتژیک تعیین شده توسط مقامات عالی این کشور برای توسعه ظرفیت‌های نوآورانه در این کشور و حرکت به سمت تغییرات بنیادی در بخش‌های اقتصادی و صنایع دانش بنیان‌تر برای حفظ مزیت‌های رقابتی است. ایران پس از هند به عنوان دومین اقتصاد نوآور منطقه آسیای جنوبی و مرکزی و شصت و پنجمین اقتصاد نوآور جهان معرفی شده است که در مقایسه با سال گذشته حاکی از صعود ۱۰ پله‌یی کشورمان است. پس از هند و ایران، قزاقستان سومین اقتصاد نوآور این منطقه است.
در امریکای جنوبی و مرکزی، شیلی، کاستاریکا و مکزیک صاحب نوآورترین اقتصادها هستند و در منطقه شمال آفریقا و خاورمیانه، امارات و قبرس در رده‌های اول قرار دارند. در شرق آسیا نیز سنگاپور، کره جنوبی و ژاپن رده‌های اول تا سوم را در اختیار دارند.
