چالش کسب و کار در مناطق مرزی
گروه بنگاه‌ها|
وزیر کشور اخیرا از اختصاص وام 5درصدی برای ایجاد اشتغال و تولید در مناطق مرزی و تسهیلات 9درصدی برای مناطق خارج از محدود مرزی خبر داده است. موضوعی که به نظر می‌رسد در امتداد راهبردهای قبلی دولت برای بهبود شاخص‌های معیشتی مردم مناطق مرزی اجرایی شده تا مردم و جوانان مناطق مرزی به جای استفاده از مشاغل کاذبی چون کولبری و... در مسیر مشارکت در تولید و صادرات مولد کشور گام بردارند. البته این دورنمایی است که وزیر کشور دولت دوازدهم از برنامه‌ریزی‌های اجرایی در مناطق مرزی ارائه می‌کند و باید دید آیا این نوع تصمیم‌سازی‌ها در صحنه عمل هم همان نتایجی را که مسوولان در سخنرانی‌ها و نشست‌های خبری به آنها اشاره می‌کنند به دنبال دارند یا اینکه نتایج عینی آنها با وعده‌ها همخوان نیست.
با این مقدمات در جریان این گزارش تلاش شده تا نگاهی به اولویت‌ها و چالش‌هایی بیندازیم که مردم مناطق مرزی برای راه‌اندازی کسب و کار و مشارکت در تولید با آنها روبرو هستند.
اشتغال در برهوت
ماجرای اشتغال در مناطق مرزی از زمانی به عنوان یک اولویت اساسی مطرح شد که تعدادی از کولبران سردشتی در مناطق مرزی به دلیل برودت هوا در هنگام جابه‌جایی کالاها جان سپردند؛ بلافاصله پس از انعکاس این واقعه بود که موضوع کولبری به عنوان یک چالش جدی در ویترین رسانه‌های گروهی نشست و مطالبات فراوانی در این خصوص مطرح شدند؛ شهریور ماه سال96 بود که دولت دوازدهم در واکنش به این مطالبات اعلام کرد که راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی را به عنوان مهم‌ترین راهکار جایگزین کولبری در دستور کار قرار داده است.
بر اساس تصمیم دولت هر کدام از مرزنشینان واجد شرایط هرماه ۵۰۰هزار تومان از تخفیف عوارض قانونی واردات معاف می‌شدند. طرح‌هایی که هر کدام تلاش می‌کردند بخشی از نیازهای مردم در مناطق مرزی را پاسخ دهند. هم‌اکنون از مجموع ۳۱ استان کشور، ۱۶ استان مرزی ۵۷ بازارچه مشترک مرزی دارند که از این تعداد ۲۷ بازارچه فعال هستند و ۷۰ هزار کولبر در مجموع مرزهای کشور فعالیت می‌کنند. اعداد و ارقامی که ضرورت برنامه‌ریزی برای این حجم از مرزنشینان را یادآور می‌سازد. با بررسی اجمالی مناطق مرزی به‌ویژه نواحی روستاهای مرزی در مقایسه با مناطق مرکزی کشور می‌توان به شاخص‌های عمده‌یی از جمله انزوای جغرافیایی مناطق مرزی، دوری از قطب‌های صنعتی، اقتصادی و توسعه‌نیافتگی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دست یافت. این مناطق به‌دلیل تماس با محیط‌های متنوع بیرونی از ویژگی‌های خاصی برخوردارند. وجود مبادلات و پیوندهای فضایی دو سوی مرز و آسیب‌پذیری و تهدیدات مختلف در این مناطق اهمیت ویژه‌یی را در فرآیند برنامه‌ریزی، توسعه، آمایش سرزمین به مناطق مرزی داده است که در صورت غفلت از آنها به‌طور جد شاهد چالش‌های عمده‌یی ازجمله عدم ثبات جمعیتی مناطق مرزنشین خواهیم بود، براساس یک چنین دورنمایی است که دولت دوازدهم فرآیند توسعه در مناطق مرزی را در دستور کار قرار داده است تا از طریق توسعه بازارچه‌های مرزی زمینه کسب و کار را برای جوانان این منطقه فراهم کند.
پرداخت تسهیلات 5درصدی در مناطق مرزی
در آخرین دست از تصمیم‌سازی‌های دولتی در خصوص مناطق مرزی وزیر کشور اعلام کرد: برای ایجاد اشتغال و تولید درمناطق مرزی تسهیلات 5درصدی و در مناطق خارج از محدوده مرزی، تسهیلات 9درصدی پرداخت می‌شود.
عبدالرضا رحمانی‌فضلی در نشست ستاد راهبری اقتصاد مقاومتی سیستان‌وبلوچستان اظهار داشت: هر سرمایه‌گذاری که در مناطق مرزی سرمایه‌گذاری کند و به دلایل امنیتی با مشکلی روبه‌رو شود، ضرر و زیان او از سوی دولت پرداخت خواهد شد. یک واحد تولیدی نباید به دلیل مشکل در بازپرداخت اقساط تسهیلات، تعطیل شود. وزیر کشور ادامه داد: برای رونق تولید در کشور باید همه دست در دست یکدیگر دهیم تا به پیشرفت‌های مدنظر برسیم. وی گفت: مدیران باید با غیرت و تعصب مشکلات واحدهای تولیدی خودشان را برطرف کنند. رحمانی‌فضلی بیان کرد: همه مناطق جغرافیای کشور امکان استقلال اقتصادی خود را دارند و باید این فرصت در اختیار آنها قرار داده شود. وی اظهار داشت: استان سیستان‌وبلوچستان از وجود نیروهای توانمندی برخوردار است که مدیران برای برطرف کردن مشکلات این استان باید به آنان فرصت خدمتگزاری بدهند. وزیر کشور گفت: بنیاد برکت در یک برنامه پنج ساله، 150 میلیارد تومان در سیستان سرمایه‌گذاری می‌کند که امیدواریم مشکلات این منطقه برطرف شود. وی تاکید کرد: مشکلات سیستان باید به دست خود مردم این منطقه بر طرف شود. رحمانی فضلی اظهار داشت: ما خدمتگزاران مردم هستیم و مردم ولی نعمتان ما هستند و باید برای برطرف کردن مشکلات‌شان نهایت تلاش خود را به‌کار گیریم.وزیر کشور افزود: نخبگان سیستان باید راهکارهای توسعه این منطقه را ارائه کنند زیرا این اقدام آنان توسعه‌های بعدی را رقم خواهد زد. وی گفت: برخی مشکلات مردم نتیجه سوءمدیریت برخی مدیران است و باید تلاش کرد تا این سوءمدیریت‌ها برطرف شود. عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور روز یک‌شنبه در راس هیاتی برای بررسی مسائل و مشکلات خشکسالی سیستان وارد زابل شد و علاوه بر بازدید از طرح 46 هزار هکتاری آبیاری اراضی کشاورزی دشت سیستان با لوله، از منطقه ویژه اقتصادی رامشار و بازارچه مرزی تخت عدالت دیدن کرد.
دولت زمینه اشتغال را فراهم کند
یکی از ساکنان مرزنشین استان آذربایجان‌غربی که قبل از ممنوعیت کولبری توسط دولت در این حوزه فعالیت می‌کرد درخصوص توسعه بازارچه‌های مرزی و مطالبات مردم مناطق مرزی از دولت می‌گوید:
«ای کاش مسوولانی که برای مناطق مرزی تصمیم می‌گرفتند از مشکلات و نیازهای مردم آگاهی داشتند و بعد اقدام به تصمیم‌گیری می‌کردند؛ بیشتر ساکنان مناطق مرزی برای بقا نیازمند شغل هستند؛ شک نکنید اگر مرزنشینان درآمدی 1تا 1.5 میلیون تومانی در هر ماه داشته باشند اقدام به کولبری یا هر شغل کاذب دیگری نخواهند کرد.»
سامان که با خبرنگار تعادل از طریق شبکه‌های اجتماعی گفت‌وگو می‌کرد در پاسخ به این پرسش که اگر شرایط برای راه‌اندازی کسب و کار کوچک برایش فراهم شود آیا از این طرح استقبال می‌کند؛ می‌گوید: «چرا قبول نکنم؛ مگر مرزنشینان چه می‌خواهند؟ آنها یک شغل آبرومند و یک لقمه نان برای سیر کردن شکم خانواده شان نیاز دارند و اگر دولت بتواند به آنها برای ایجاد کسب و کار کمک کند؛ تصمیمات دولت را روی چشمشان می‌گذارند. من 26 سال سن دارم و 2 فرزند دختر 3و 8 ساله دارم؛ آرزویی جز راحتی و آرامش خانواده‌ام ندارم و اگر دولت برای کسب و کار کمکی در اختیارم قرار دهد با کمال میل آن را می‌پذیریم. اما معمولا طرح‌های دولتی در استان‌های مرزی براساس رابطه پیش می‌رود و خانواده‌هایی که آشنایی ندارند در زمینه تسهیلات سرشان بی‌کلاه می‌ماند. امیدواریم این طرح‌های تسهیلاتی جدید براساس نیاز واقعی اهالی توزیع شود و پارتی بازی صورت نگیرد.» سامان که قبل از ممنوعیت کولبری؛ رتق و فتق امور زندگی خود را از طریق کولبری می‌چرخاند بعد از محدودیت در زمینه فعالیت کولبران هنوز نتوانسته شغل مناسبی را دست و پا کند در این زمینه می‌گوید: «تعدادی از دوستانم راهی تهران شده‌اند و در مترو دستفروشی می‌کنند؛ من هم اگر نتوانم در شهر و دیار خودم کاری پیدا کنم چاره‌یی ندارم جز اینکه راهی تهران شوم و دستفروشی کنم. اما دوست دارم بالای سر زن و بچه‌ام باشم و در وطن خودم کار کنم.»
راه‌اندازی کارگاه مونتاژ توسط یک جوان روستایی در پاوه
اما هستند افرادی که حتی در میان دریایی از مشکلات و کمبودها نیز گلیم معیشت خود را از آب اقتصاد کشور بیرون می‌کشند و زمینه راه‌اندازی یک کارگاه کوچک را فراهم می‌سازند. محسن خالدی یکی از همین جوانان خلاق روستای «ساتیاری» بخش باینگان شهرستان پاوه است که موفق به راه‌اندازی کارگاه مونتاژ لوازم خانگی در روستای خود و ایجاد اشتغال برای چهار نفر از جوانان این روستا شد.
این جوان کارآفرین می‌گوید: تصمیم گرفتم برای ایجاد اشتغال جوانان روستایم و کمک به رونق اقتصادی منطقه گامی هر چند کوچک بر دارم و برای این کار از فرصت مرز کولبری شهرستان بهره ببرم.
او افزود: در این باره در جلسه‌یی با بخشدار باینگان و فرماندار پاوه درخواست واردات قطعات لوازم خانگی از مرز شوشمی را کردم که مورد موافقت قرار گرفت.
خالدی افزود: برای شروع کار از زیرزمین خانه مسکونی پدرم در روستای ساتیاری استفاده کردم و اقدام به واردات قطعات لوازم خانگی میزهای (LED) از بازارچه مرزی شوشمی کرده و کار را آغاز کردم.
او با قدردانی از همکاری همه‌جانبه هنگ مرزی برای واردات این قطعات از مرز کولبری گفت: در مرحله اول کار را با یک میلیارد و 500 میلیون ریال سرمایه‌گذاری شخصی و بدون استفاده از تسهیلات دولتی شروع کردم. در ادامه کار آموزش مونتاژ را برای چهار نفر از جوانان روستا شروع کردم و هم‌اکنون این جوانان با تسلط روزانه 16 تا 20 میز را مونتاژ و روانه بازار فروش در شهرهای پاوه، جوانرود و کرمانشاه می‌کنند.
خالدی افزود: «در صورت موفقیت قصد دارم کار را به‌صورت کارگاه بزرگ‌تر و اشتغال بیشتر ادامه دهم و در مرحله بعدی با تشکیل تعاونی روستا و استفاده از تسهیلات دولتی گام ارزنده‌یی را در جهت ایجاد اشتغال بیشتر رونق اقتصادی منطقه بردارم.»
