در هلسینکی چه خبر است؟

گروه جهان|

رسیدن تیم ملی فرانسه به فینال جام جهانی روسیه این فرصت را به امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه، داد تا یک روز پیش از دیدار مهم ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ روسای‌جمهوری روسیه و امریکا، در هلسینکی با همتای روسی خود دیدار کند؛ تلاشی برای کاستن از نگرانی‌های رهبران اروپایی از آنچه در فنلاند اتفاق خواهد افتاد.

نیویورک تایمز نوشته، با رسیدن تیم ملی فرانسه به فینال جام جهانی، پوتین از امانوئل ماکرون دعوت کرد تا یک‌شنبه از نزدیک این بازی را تماشا کند. ماکرون از این فرصت نه فقط برای تشویق تیم ملی فوتبال فرانسه، که گفت‌وگو درباره چندین موضوع مهم با مقام‌های روسی استفاده کرد. این دیدار پس از آن برگزار شد که متحدان اروپایی و دیگر اعضای ناتو در بروکسل با دونالد ترامپ دیداری جنجالی و نه چندان دوستانه داشتند. دونالد ترامپ در جریان نشست دو روزه بروکسل بارها از اعضای ناتو انتقاد کرده و افزایش بودجه نظامی دیگر اعضای این پیمان را خواستار شد.

کاخ الیزه پیش‌تر گفته بود امانوئل ماکرون درباره سوریه، اوکراین و ایران با پوتین گفت‌وگو می‌کند. ترامپ در ماه مه خروج امریکا از توافق هسته‌یی با ایران را اعلام کرد و گفت که تحریم‌ها علیه تهران را بازمی‌گرداند. این اقدام با مخالفت دیگر طرف‌های توافق که روسیه و فرانسه ازجمله آنها هستند مواجه شد.

ماکرون در شرایطی با پوتین دیدار کرده که متحدان اروپایی به‌شدت نگران نتایج دیدار رییس‌جمهوری روسیه با همتای امریکایی آن در بروکسل هستند. اکونومیست یک‌شنبه در این باره نوشته: «4 سال پیش در اجلاس سران گروه 20 در استرالیا، هنوز اجلاس تمام نشده بود که ناگهان پوتین تصمیم گرفت خود را از این نشست منفک کند. پاییز 2014 بود که جنگ در شرق اوکراین بالا گرفته بود و همزمان گروه 20 در استرالیا تشکیل جلسه داده بود. سران کشورهای غربی حاضر در اجلاس استرالیا به پوتین بی‌اعتنایی کردند. او پیش‌تر از گروه 8 بیرون انداخته شده بود. باراک اوباما روسیه را طرد شده خطاب کرده بود. دوربین‌های تلویزیونی صحنه‌یی از پوتین را شکار کردند که در سالن ناهارخوری اجلاس استرالیا تنها نشسته و همچون یک بچه مدرسه‌یی از کلاس بیرون افتاده، به تنهایی ناهار می‌خورد. ناگفته نماند که از آن زمان تاکنون مواضع روسیه بسیار تغییر کرده است؛ البته؛ زمان هم همین‌طور.»

 عدم تقارن در هلسینکی

آندری کورتونوف رییس شورای روابط بین‌الملل روسیه، می‌گوید: «در هلسینکی یک عدم تقارن وجود دارد. برای روسیه این اجلاس فی‌نفسه؛ یک موفقیت است. از تجلی نمادها که بگذریم هیچ کس در روسیه توقع ندارد که از دل این اجلاس، دستاوردهایی فوق‌العاده درخشان استخراج شود. بلکه برعکس؛ بیشتر مردم مذاکرات دوشنبه را ادامه گفت‌وگوهای ناتمام سال‌های اخیر دو کشور می‌دانند.»

یورونیوز نوشته، در هلسینکی، محور گفت‌وگوها تقریبا مشخص است. این محورها می‌تواند از دخالت روسیه در انتخابات امریکا گرفته تا تحولات سوریه، اوکراین و موضوع کنترل سلاح باشد. در مورد موضوع کنترل سلاح؛ دو طرف از اینکه پیمان مهم نیروهای هسته‌یی میان‌برد مصوب سال 1987 نقض شده، ناراحت هستند و می‌خواهند که این پیمان زنده بماند. دو طرف همچنین از بابت نقض شدن پیمان کاهش تسلیحات جدید استراتژیک مصوب 2010 هم ناراحت هستند و مایل‌اند در هلسینکی مقدمات کار برای از سرگیری مذاکرات در این زمینه چیده شود. مهلت اعتبار این پیمان سال 2010 است. سایر محورهای گفت‌وگو فوق‌العاده خطیر و دشوار هستند. احتمالا روسیه در هلسینکی بار دیگر نارضایتی خود را از گسترش بی‌رویه ناتو ابراز خواهد کرد. روسیه در ضمن ناراحتی خود را بابت اینکه روسای‌جمهور گرجستان و اوکراین در اجلاس اخیر سران ناتو در بروکسل حضور داشتند نشان خواهد داد. پوتین سخت کنجکاو خواهد بود بداند نظر ترامپ درمورد اوکراین چیست. اگر ترامپ آن‌طور که پیش‌تر مطرح کرده، الحاق کریمه به خاک روسیه را به رسمیت بشناسد؛ پوتین از شادی در پوست خود نخواهد گنجید. البته رییس‌جمهور امریکا به‌طور قانونی این حق را ندارد چنین چیزی را به رسمیت بشناسد. به همان ترتیب، روسیه هم می‌داند که کنگره سرانجام پای ترامپ را نیز به تحریم‌های روسیه کشانده است. منتها پوتین دوست دارد بداند که ضمانت اجرایی این تحریم‌ها تا کجاست. یک مساله مهم دیگر؛ موضوع فروش سلاح روسیه به شرکای امریکا به خصوص هند و ویتنام است. پوتین علاقه‌مند است نظر ترامپ را در این زمینه هم جویا شود. در ادامه این گزارش آمده: به نظر می‌رسد این نشست آرایش جدیدی را در خاورمیانه به نمایش درآورد به‌ویژه اینکه برخی رسانه‌ها از احتمال هم‌سویی (حداقل در ظاهر) پوتین یا ترامپ در تحولات سوریه خبر داده‌اند. گمانه‌زنی‌ها زمانی تقویت شد که مسکو اعلام کرده قصد ندارد به مسابقه تسلیحاتی با امریکا ورود پیدا کند و از همین رو با تاکید بر منافع ملی خود در منطقه، به دنبال حل منازعات کرملین و کاخ سفید است. ترامپ همچنین گفته در دیدار با پوتین درباره دخالت روسیه در انتخابات امریکا نیز گفت‌وگو خواهد کرد. اگر این نکته را بپذیریم که روسیه تلاش کرده در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا هیلاری کلینتون شکست بخورد و ترامپ رییس‌جمهوری شود، این موضوع بیانگر آن است که بسیاری از منازعات و سیاست‌های اعلانی کاخ سفید و کرملین فرمایشی و به عبارتی دعوای زرگری است و اگر تعریف و تمجیدهای پوتین و ترامپ در دوران تبلیغات ترامپ را نیز در کنار این نکته قرار دهیم، به نظر می‌رسد که روسیه و امریکا در این ایام بیش از هر دوران دیگری از همگرایی سیاست‌های اعمالی برخوردار هستند؛ اگرچه طبیعی است که هر کشوری ملاحظات منافع ملی خود را در سیاست خارجی‌اش جست‌وجو می‌کند. با وجود این باید منتظر نشست تا پس از دیدار روسای جمهور روسیه و امریکا، به بررسی اشتراک‌ها و افتراق‌های هلسینکی و گوادلوپ نشست؛ اما به نظر می‌رسد روسیه و امریکا خاورمیانه جدیدی را با منافع مشترک مبتنی بر یک بازی برد-برد دنبال می‌کنند.