روز اول کاری آقای رییس کل

فراز جبلی|

بالاخره رییس کل جدید پس از تودیع و معارفه در بدترین شرایط، سکان هدایت بانک مرکزی را به دست گرفت. مدت‌ها بود که کارشناسان اقتصادی از طیف‌های فکری مختلف روی یک بحث توافق داشتند که تیم اقتصادی دولت نیاز به ترمیم دارد. با این وجود روحانی با وجود تمام فشارها صبر کرد تا دوران پنج ساله سیف به انتها برسد و سپس عبدالناصر همتی را برای پست جدید معرفی کرد. گروهی صبر روحانی را به اعتقاد وی به تیم اقتصادی فعلی تعبیر کردند اما زمانی که همتی پس از تنها چند روز سفارت در چین برای ریاست بانک مرکزی به تهران بازگشت منتقدان دولت این نکته را مطرح کردند که دولت به قدری بدون برنامه است که از چند ماه قبل اطلاع نداشته چه کسی را می‌خواهد به ریاست بانک مرکزی تعیین کند.

با تمام این تفاسیر بالاخره رییس کل جدید پس از تودیع و معارفه بر سر کار آمد اما شاید بدترین هفته کاری انتظار وی را می‌کشد. همتی تجربه مدیریت نهادهای بحران زده را دارد، قبل از سفارت مسوولیت بیمه مرکزی را در شرایطی قبول کرد که شاهد تغییرات گسترده به دلیل پرونده حقوق‌های نجومی بود. بانک ملی نیز به مانند بسیاری از بانک‌های ایرانی آبستن بحران‌هایی بود که همتی پیش از بیمه مرکزی آنجا را مدیریت کرد. اما وضعیت بانک مرکزی حتی در روزهای عادی نیز متفاوت است چه رسد به این روزها که شرایط اصلا عادی نیست. افت شدید ارزش پول ملی، راه‌های انتقال ارزهای ایران در خارج کشور، از دست رفتن استقلال بانک مرکزی در تصمیم‌گیری‌های پولی با توجه به بخشنامه‌های مکرر معاون اول و ستاد اقتصاد مقاومتی تنها بخشی از مشکلات پیچیده‌یی است که این روزها فکر میرداماد نشین‌ها را به خود مشغول کرده است.  روز اول کاری همتی یک هفته پیش از تحریم‌هایی است که اتفاقا طلا و فلزات مهم را هدف گرفته است. نباید فراموش کرد که تا امروز عملا هیچ اتفاق خاصی جز جو روانی ناشی از تشدید تحریم‌ها رخ نداده است و همه تحریم‌های واقعی از هفته بعد آغاز می‌شود. با این وجود از هم‌اکنون شاهد التهاب شدید در بازار بودیم. از اواسط روز سکه و طلا به سمت افزایش شدید سوق پیدا کرد و حتی شاهد معامله سکه امامی به نرخ 4 میلیون و 400 هزار تومان بودیم، طلای 18 عیار حتی 311 هزار تومان به ازای هر گرم را تجربه کرد و یورو در بازار آزاد تا 12هزار و 900 تومان هم معامله شد. پس از ظهر کم کم بازار کمی آرام گرفت ولی دیگر سکه 4 میلیون تومان را رد کرده بود و نرخ 12هزار تومان به ازای هر یورو نرخی پذیرفته شده است. احتمالا اگر شرایط بخواهد مانند چند شوک سال‌های گذشته باشد تا روزتحریم‌ها بازارها ملتهب است و فردا اجرای تحریم‌ها جو روانی کاهش می‌یابد تا چند هفته بعد با مشاهده اثر واقعی تحریم‌ها مجددا شاهد اتفاقات جدید باشیم. اما سوال اساسی این است که واقعا برنامه همتی چیست؟ وی اهدافی را در سخنرانی خود نام برد اما چگونه قرار است این اهداف محقق شود؟ وضعیت وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه به عنوان دو نهاد اصلی که بر سیاست‌های بانک مرکزی اثر دارند هنوز مشخص نیست و شایعات زیادی درباره تغییر در این بخش‌ها مطرح می‌شود. با توجه به حکم سفارت همتی دور از ذهن نیست که خود وی نیز تا چندی قبل نمی‌دانست که برای این سمت برگزیده می‌شود به همین دلیل برنامه وی نیز چندان روشن نیست. زمان هم به سرعت در حال گذر است. ترمیم کابینه که چند ماه پیش می‌توانست شوکی مثبت به اقتصاد وارد کند امروز اثری به مراتب کمتر دارد و طبیعتا اگر روحانی تصمیم خود برای تغییرات در تیم اقتصادی را به چند ماه دیگر موکول کند شاید دیگر این تغییرات هیچ اثری نداشته باشد و کار از کار بگذرد. روز اول کاری همتی شاید برای وی شوکه‌کننده باشد ولی به خوبی شرایطی که قرار است در آینده با آن روبه‌رو باشد را نشان می‌دهد. بحران‌های اقتصادی حال حاضر ایران به گونه‌یی نیست که با گذر زمان و مسکن‌های مقطعی خود به خود اصلاح شود و نیاز به طرحی نو از سوی رییس کل جدید کاملا احساس می‌شود.