پیامرسانهای بومی همچنان به‌دنبال کاربر
گروه دانش و فن| مرجان محمدی|
پیامرسانهای داخلی چندی پیش در اعتراض به سیاست‌های وزارت ارتباطات در برخورد با دو پیام‌رسان) که گفته می‌شود نسخه غیر رسمی تلگرام هستند (بیانیه‌یی را منتشر کردند. پیامرسانهای داخلی اعلام کردند: با انسداد تلگرام، روزانه ۵۰۰ هزار نفر در پیامرسانهای داخلی نام نویسی کردند که با ظهور دو نسخه غیر رسمی تلگرام جریان مهاجرت آسیب دیده است. مساله‌یی که البته مورد تایید وزیر ارتباطات قرار نگرفت و حتی در هفته‌های گذشته باعث مناقشه‌یی بین مسوولان ارتباطی کشور بر سر این موضوع که نسخه‌های غیررسمی تلگرام از جمله هاتگرام و طلاگرام که درواقع نسخه‌های ایرانی‌شده تلگرام هستند، شکل گرفت، به‌طوری که برخی از مسوولان به دفعات و بارها با روش‌های مختلف اعلام کردند سرورهای این دو پیام‌رسان در ساختمان وزارت ICT واقع شده و درنتیجه با امکانات این وزارتخانه، دسترسی کاربران ایرانی به شبکه اجتماعی فیلترشده تلگرام فراهم آمده است.
در این بیانیه عنوان شده بود که با تصمیم کشور مبنی بر رفع انحصار از پیامرسانهای خارجی و جلوگیری از خروج اطلاعات کاربران فضای مجازی از کشور، پیامرسانهای داخلی در جهت تقویت زیرساخت‌ها و ارائه خدمات هرچه بهتر به کاربران تلاش مضاعفی را در دستور کار خود قرار دادند.
جریان مهاجرت به پیامرسانهای داخلی پس از خروج کانال‌های پرمخاطب از تلگرام سرعت گرفت و با انسداد تلگرام، روزانه بیش از 500 هزار نفر در پیامرسانهای داخلی ثبت‌نام می‌کردند و در این مسیر وزارت ارتباطات با انجام تکالیف قانونی خود (مندرج در سند مصوب شورای عالی فضای مجازی) در قبال پیام‌رسان‌ها، با ارائه وام و امکانات تخصصی، در فرآیند شتاب‌گیری این صنعت دانش‌بنیان، با پیامرسانهای داخلی، همراهی مطلوب و صمیمانه‌یی داشته است.
متاسفانه این مهاجرت با ظهور دو پوسته غیر رسمی تلگرام که مجهز به فیلترشکن داخلی بودند، به‌شدت آسیب دید. با وجود تاکید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بر عدم اجازه فعالیت این دو پوسته و همچنین دستور قضایی برای مسدود شدن کامل فعالیت تلگرام در کشور و مصوبات شورای عالی فضای مجازی، مشخص نیست با کدام مجوز و از چه طریقی این دو پوسته تلگرام (که مانع رشد پیامرسانهای داخلی شده‌اند) به فعالیت خود ادامه داده‌اند.
البته اجرا نشدن تکالیف سایر دستگاه‌ها در مصوبه شورای عالی فضای مجازی در مورد پیامرسانهای داخلی همچون ارائه خدمات پرداخت از طرف بانک مرکزی، جوسازی برخی نمایندگان مجلس در مورد پیامرسانهای داخلی و عدم مهاجرت جدی دستگاه‌ها به پیامرسانهای داخلی نیز از عوامل عدم رشد سریع پیامرسانهای داخلی است.
اکنون که پیامرسانهای داخلی توانمندی و ظرفیت برای پوشش نیاز کشور و فراتر از آن را فراهم کرده‌اند، از مرکز ملی فضای مجازی و دستگاه‌های ذیربط می‌خواهیم تا بسیار شفاف سیاست کشور در مورد حضور یا عدم حضور تلگرام و پوسته‌های غیرسمی (هاتگرام و تلگرام طلایی) را مشخص کند.
به نظر می‌رسد، وجه‌المصالحه قراردادن موضوع پیامرسانهای داخلی در مناقشات سیاسی باعث صدمه به مسیر رشد این صنعت دانش‌بنیان می‌شود و باید از آن به‌شدت پرهیز شود.
اولتیماتوم به دو پیام‌رسان
در حالی که هنوز پیامرسانهای داخلی به سیاست‌های وزارت ارتباطات اعتراض دارند، روز گذشته رییس مرکز ملی فضای گفت: امیدواریم وزارت ارتباطات مانند گذشته، همان میزانی که باید جلوی فیلترشکن‌ها را بگیرد، این کار را انجام دهد؛ به نسخه‌های داخلی تلگرام هم تا ۱۵ شهریور مهلت داده شده که ۱۰۰ درصد بومی شوند.
ابوالحسن فیروزآبادی اظهار کرد: مطابق تقسیم کاری که شده بود، طرح مرکز ملی فضای مجازی، خروج از انحصار تلگرام بود؛ برای بعضی از وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها تکالیفی تعیین شده بود که تقریبا همه دستگاه‌ها در این حوزه همکاری خوبی را با مرکز ملی فضای مجازی داشتند.
وی با بیان اینکه چیزی تحت عنوان کمکی به فیلترشکن‌ها وجود ندارد، افزود: شرکت ارتباطات زیرساخت باید برای ممانعت از فعالیت فیلترشکن‌ها در کشور، ایمن‌سازی و مصون‌سازی شبکه مخابراتی کشور را با دقت بیشتری انجام دهد که البته در این زمینه این اواخر نقص‌هایی دیده می‌شود که امیدواریم وزارت ارتباطات مانند گذشته به شرایط قبل از یک ماه اخیر برگردد و همان میزانی که باید، جلوی فیلترشکن‌ها را بگیرد.
رییس مرکز ملی فضای مجازی ادامه داد: درباره حمایت از هاتگرام و طلاگرام هم در حقیقت از همان ابتدا که سیاست خروج از انحصار تلگرام را داشتیم، برای دوران گذار، پذیرفتیم که تلگرام‌های نسخه فارسی چند ماهی فعال باشد. با آخرین مهلتی که به آنها دادیم، تا ۱۵ شهریور باید به یک پیام‌رسان ۱۰۰ درصد بومی تبدیل شوند.
پیام‌هایی که رمز نگاری می‌شود
حال با اولتیماتومی که به این پیام‌رسان داده شده است، خبر می‌رسد که برخی از پیامرسانهای بومی با ارائه برنامه‌ها و سرویس‌های ویژه سعی در جذب کاربر دارند. در این خصوص مدیر اجرایی پیام‌رسان داخلی بیسفون از راه‌اندازی سرویس چت رمزنگاری شده (پیام امن) در این پیام‌رسان خبر داد و گفت: با این خدمت پیغام‌ها در پیام‌رسان بومی از مبدا تا مقصد رمزنگاری می‌شود که قابل رمزگشایی نیست.
وی گفت: در این سرویس که مانند چت رمزنگاری شده تلگرام است تمامی پیغام‌ها از مبدا تا مقصد رمزنگاری می‌شود و در این بین رمز برای هیچ کس قابل گشایش نیست.
وی در درباره بیانیه مشترک چهار پیام‌رسان برای تعیین تکلیف وضعیت بازار پیام‌رسان در کشور تاکید کرد: روح کلی و حرف اصلی این بیانیه درخواست برای سیاسی نکردن فضای پیام‌رسان‌ها در کشور بود تا موضوع پیام‌رسان‌ها اسباب کار سیاسی نشود.
وی توضیح داد: این بیانیه موافق یا مخالف باز کردن یا بستن برنامه‌های دیگری نیست حتی زمانی که تلگرام فعال بود اعلام کردیم موافق فیلتر کردن تلگرام نیستیم و علاقه‌مندیم در فضای رقابتی کار کنیم اکنون نیز درخواستی برای بستن هاتگرام و تلگرام نداریم، اما حرف اصلی و مشکل اصلی این است که باید فضا شفاف و تکلیف مشخص شود و هر چه هست به صورت نهایی و قطعی اعلام شود تا بتوانیم روی آن برنامه‌ریزی کنیم.
وی از مشکلات متعدد پیامرسانهای داخلی درباره فناوری، زیرساخت و مقررات صحبت کرد و گفت: برخی از مفاد مصوبه شورای عالی فضای مجازی برای حمایت از پیام‌رسان‌ها در حد حرف باقی مانده است از جمله تکالیف بانک مرکزی که از مرداد پارسال قرار شد، در مدت دو ماه آیین‌نامه پرداخت اینترنتی را پرداخت کند، اما پس از آن حتی یک جلسه پای صحبت نشسته است.
وی درباره اینکه در وضعیت فعلی پیام‌رسان‌ها اقبال بیشتر با کدام پیام‌رسان است و کاربران بیسفون بیشتر به چه دلیل از این پیام‌رسان استفاده می‌کنند، گفت: در حال حاضر در وضعیت فعلی پیام‌رسان‌ها هر برنامه‌یی که کیفیت سرویس بهتری داشته باشد و با کندی کمتری روبرو شود مورد اقبال است.
وی گفت: اقبال کاربران کشور به استفاده از بسترهای بومی پیام‌رسان در شرایطی که دسترسی به برخی پلت‌فرم‌های خارجی محدود است، تا حدی بوده که پیامرسانهای داخلی را وارد گود رقابت با یکدیگر بر سر ارائه سرویسهایی کرده که ممکن است نیاز کاربرانشان باشد و زمینه‌یی برای اعتماد بیش از پیش را به ابزارهای بومی فراهم آورد.
مدیر اجرایی نخستین پیام‌رسان داخلی کشور ابراز کرد: در قابلیت پیام امن کل پیام‌ها شامل متن، عکس، فایل، لوکیشن و... در مبدأ رمزگذاری خواهد شد و کلید رمزگشایی آن تنها به مقصد ارسال می‌شود تا وظیفه رمزگشایی را انجام دهد.
موحدین همچنین درباره موقعیت جغرافیایی سرورها گفت: همه سرورهای این پیام‌رسان داخلی کشور نگهداری می‌شوند و در حال حاضر توانایی میزبانی 10 تا 12 میلیون کاربر را داریم.
در هر صورت به نظر می‌رسد با وجود گذشت بیش از دو ماه و ارائه تسهیلات ویژه به پیامرسانهای بومی همچنان این پیام‌رسان‌ها با استقبال کم کاربران مواجه هستند و باید برای جذب کاربر راهکارهای دیگری ارائه شود تا برای کاربران جذابیت داشته باشد.
