کارگری بدون بیمه و حمایت اجتماعی
کارگری ساختمان حرفه ساده‌یی نیست. فصلی است، امنیت ندارد، نه نانش دایمی بوده و نه امنیتش، فقط حمایت می‌طلبد و پوشش بیمه‌یی که در روزهای بیکاری آب باریکه‌یی باشد برای گذران زندگی، اما این حمایت اجتماعی همواره یکی از مشکلات قشر کارگر آن هم از نوع کارگر ساختمانی بوده است. بیمه کارگران ساختمانی سال 84 13 در مجلس تصویب و پس از تایید شورای نگهبان در سال 1386 به دولت ابلاغ‌شد و براساس آن سازمان تامین اجتماعی موظف شده کارگران ساختمانی را تحت پوشش قرار دهد. با این وجود در یک دهه‌یی که از تصویب این قانون گذشته است، همواره حمایت بیمه یکی از دغدغه‌های اصلی کارگران ساختمانی بوده است، اما و اگرهای بسیاری در اجرای این قانون وجود داشته و هر بار تغییرات سلیقه‌یی در آن اعمال شده است. 135 هزار کارگر از مجموع یک میلیون و 200هزار کارگر ساختمانی در کشور، از بیمه تامین اجتماعی محروم هستند اما این در حالی است که برخی نمایندگان مجلس معتقدند کمبود بودجه سازمان تامین اجتماعی سبب شده تا این سازمان در اقدامی که چندان هم رنگ و بوی قانونی ندارد، بیمه کارگران را سهمیه‌بندی کند.
سهمیه بندی، خلاف قانون است
برقرار نشدن بیمه تامین اجتماعی برای کارگران ساختمانی و از طرف دیگر سهمیه‌بندی آن، موضوعی است که تاکنون زمینه اعتراض کارگران بسیاری را فراهم کرده است که آخرین مورد آن هم بیانیه اعتراضی هشتاد تشکل صنفی کارگران ساختمانی در اردیبهشت امسال و همزمان با روز کارگر بود که خواهان برقراری حقوق اجتماعی خود از جمله حق بیمه کارگری و پایان سهمیه‌بندی آن شدند چرا که نه تنها تشکل‌های کارگری معتقدند سهمیه‌بندی بیمه تامین اجتماعی کارگران هنوز هم بر خلاف ماده ۵ تامین اجتماعی، وجود دارد، بلکه برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم وجود سهمیه را خلاف قانون می‌دانند. روز گذشته، نادر قاضی پور، نایب‌رییس فراکسیون کارگری مجلس شورای اسلامی، درباره این موضوع بیان کرد: « درقانونی که درادوار گذشته مجلس به تصویب رسید هیچ سهمیه برای گروهی خاص از کارگران دراختصاص بیمه و جلوگیری از پرداخت حق بیمه برخی دیگر از کارگران درنظرگرفته نشد، تامین اجتماعی باید همه کارگران ساختمانی را تحت پوشش بیمه قرار دهد، این درحالی است که تامین اجتماعی به بهانه‌هایی چون اعتبارات و منابع کافی از انجام وظایف خود در اختصاص بیمه برای کارگران ساختمانی شانه خالی می‌کند؛ متاسفانه بخش بسیاری از کارگران به مدت 7 سال است که منتظر و درنوبت استفاده از بیمه هستند»
او افزود: «کارگران ساختمانی به دوبخش تمام فصل و موقت تقسیم‌بندی می‌شوند که درحال حاضر اعمال سهمیه برای کارگران تمام فصل است، متاسفانه کارگران درشرایطی که هیچ کاری ندارند از بیمه نیز محروم می‌شوند، بنابراین دراین شرایط مشکلات آنها افزایش پیدا کرده و این رویکرد دولت به ضرر حوزه تولید است.»
کارگران تقلبی، سد راه پوشش بیمه
اظهارات قاضی‌پور در حالی است که مسوولان سازمان تامین اجتماعی، یکی از دلایلی که سد راه اجرای کامل بیمه تامین اجتماعی کارگران شده است را، معضل کارگران تقلبی می‌دانند. مدیرکل نام نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تامین اجتماعی، درباره جزییات بیمه کارگران ساختمانی، گفت: «در حال حاضر یک میلیون و 100 هزار نفر کارگر و با احتساب خانواده‌های آنها دو میلیون و 600 هزار نفر تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند. از طرف دیگر طبق اعلام کانون انجمن صنفی کارگران ساختمانی یک میلیون و 300 کارگر ساختمانی در کشور در این صنف فعال هستند و از سال 86 تاکنون یک میلیون و 100 کارگر تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته‌اند و 200 هزار نفر دیگر هم تا پایان امسال به مرور بیمه می‌شوند.»
بهروز کریمی، درباره شرایط احراز کارگران با تاکید بر اینکه برای اینکه کارگران ساختمانی بیمه شوند باید کارگران واقعی شاغل در این صنعت را شناسایی کنیم، افزود: «حق بیمه کارگران ساختمانی 30 درصد است که 7 درصد سهم متقاضی، 3 درصد سهم دولت و 20 درصد سهم کارفرماست که از محل عوارض صدور پروانه ساختمانی توسط شهرداری وصول می‌شود. بنابراین با توجه به اینکه مبلغ حق بیمه که کارگران ساختمانی باید پرداخت کنند حدود 96 تا 110 هزار تومان است؛ موضوع پایین بودن میزان حق بیمه، منجر به ایجاد تقاضای غیرواقعی در جامعه شده است بنابراین ما باید کارگران واقعی را که در صنعت ساختمان شاغل هستند، شناسایی کنیم. این کار از چند طریق انجام می‌شود. افراد باید کارت مهارت شغلی از سازمان فنی و حرفه‌یی داشته باشند. مورد تایید انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی باشند ضمن آنکه بازرسان سازمان تامین اجتماعی در زمینه راستی‌آزمایی متقاضیان مشارکت دارند و کارگران واقعی را تحت پوشش قرار می‌دهند.»
او در خصوص تعداد افرادی که کارگر ساختمانی نیستند اما تحت پوشش قرار گرفته‌اند، بیان کرد: «قبل از راه‌اندازی سامانه رفاهی یعنی تا اواخر سال 95 حدود 800-700 هزار نفر برای بیمه کارگران ساختمانی ثبت‌نام کرده بودند و پس از ایجاد سامانه نیز حدود 300 هزار نفر در این سامانه ثبت نام کردند. در این بین افرادی که قبل از ایجاد سامانه تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند راستی‌آزمایی نشدند بنابراین ممکن است در میان آنها افرادی باشند که کارگر ساختمانی نیستند.»
کریمی با اشاره به کسری وصول پرداخت حق بیمه توسط کارفرما که منجر به بروز مشکلاتی برای بیمه کارگران ساختمانی شده است، توضیح داد: «از 20 درصد حق کارفرما که باید از محل عوارض صدور پروانه ساختمانی به دست بیاید تاکنون فقط 5/5 درصد را وصول کرده‌ایم به عبارتی ما، در مورد 5/14 درصد از سهم کارفرما کسری وصول داریم و همین امر ارائه خدمات ما را با مشکل مواجه کرده است و در مورد تحت پوشش قرار دادن کارگران ساختمانی با محدودیت مواجه شده‌ایم. البته با توجه به اینکه کانون انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور تعداد کارگران ساختمانی واقعی را یک میلیون و 300 هزار نفر اعلام کرده است عملکرد تامین اجتماعی درباره تحت پوشش قرار دادن یک میلیون و 100 هزار کارگر به نظر مطلوب می‌آید: 200 هزار نفر کارگر ساختمانی دیگر را متناسب با توان مالی سازمان به مرور تحت پوشش بیمه قرار خواهیم داد و بر اساس سیاست‌هایی که داریم، امیدواریم این تعداد به مرور تا پایان امسال تحت پوشش بیمه قرار بگیرند.»
مدیرکل نام نویسی و حساب‌های انفرادی سازمان تامین اجتماعی در خصوص اعتبار بیمه تامین اجتماعی کارگران ساختمانی با اشاره به اینکه درسال 96، 3 درصد سهم دولت پرداخت نشده است گفت: «از میزان 20 درصد سهم کارفرمایی در سال گذشته، 5/5 درصد را وصول کردیم که رقم آن حدود دو هزار و 42 میلیارد تومان می‌شد یعنی تاکنون حدود 571 میلیارد تومان وصول شده است.»
