مومنی: بازارگرایی ایرانی به ابتذال کشیده شده
استاد دانشگاه علامه تهران گفت: کسانی که منافع جامعه را بر منافع فردی ترجیح می‌دهند با برچسب سوسیالیستی و توده‌ای مواجه می‌شوند و این نشان‌دهنده عدم فهم بایسته این افراد از بازار است.
به گزارش ایلنا، فرشاد مومنی در جلسه هفتگی موسسه دین و اقتصاد با موضوع «دولت مدرن و الزامات حقوقی گذار به دولت تنظیم‌گر رفاهی» گفت: مساله تنظیم‌گری به لحاظ تاریخی نزدیک به دو قرن پایه نظری مستحکمی در قلمرو اقتصادی دارد اما پیشرفت‌هایی که در روش‌شناسی علوم انسانی پدیدار شده بحث درباره دولت تنظیم‌گر یک موضوع بین رشته‌ای است که رشته‌های اقتصاد، حقوق و علوم اجتماعی در آن پیوند دارند.
وی با اشاره به آموزه‌های دست نامرئی آدام اسمیت گفت: آموزه‌های دست نامرئی با یک سلسله مفروضاتی کار می‌کند و باید توجه کرد ما به ازای عینی این مفروضات تا چه اندازه است. در چارچوب دست نامرئی با عملکرد آزادانه نیروهای بازار همه مشارکت کنندگان از فرصت برابر برخوردار هستند و هر قدر از این فرض در دنیای واقعی فاصله بگیریم ناگزیر به سمت تنظیم‌گری کشیده می‌شویم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: فرض دیگر تاکید بر هم‌راستایی میان منافع فردی و جمعی دارد و اگر این هم‌راستایی در سطح مطلوب نباشد یا در بستر نهادهای کژکارکرد باشد، حداکثر کردن منافع شخصی تزلزل‌هایی در منافع جمعی به وجود می‌آورد که ناگزیر باید تنظیم‌گری صورت بگیرد، در غیر این صورت جامعه دچار اختلاف می‌شود.
مومنی با اشاره به بنیادگرایی بازار در اقتصاد ایران گفت: در اقتصاد ایران علاوه بر اینکه بین بنیادگرایی بازار و واقعیت‌های جامعه عدم تناسب وجود دارد، به‌دلیل ساختار رانتی مساله تنظیم‌گری با پیچیدگی روبرو است و نیازمند برخورد ژرف‌گرایانه است.
وی ادامه داد: در چارچوب مناسبات رانتی، بازارگرایی به ابتذال کشیده می‌شود و متاسفانه ما با بازارگراهایی روبرو هستیم که نه مقدمات برپایی نظم بازار را دارند و نه پیامدهای توسعه بازارگرا را می‌پذیرند. در این حیطه که مورد توجه اقتصاددان در جهان و ایران است، با طیفی از اقتصاددانان بازار رو‌به‌رو هستیم که برای بازار وجود فی‌نفسه قایل هستند. برخی‌ها در نظام سیاست‌گذاری دنبال بازارگرایی در غیاب نهادهای پشتیبان بازار هستند و اقتصاددان بزرگی مانند داگلاس نورث به این موضوع تاکید دارند که دعوت به بازارگرایی بدون نهادهای لازم، زمینه فاجعه و فرصت سوزی را فراهم می‌کند. نورث تاکید دارد در غیاب نهادهای پشتیبان، اجازه عملکرد نیروهای بازار جامعه را به جنگل تبدیل می‌کند که فقط زور در آن حاکم است.
رییس موسسه دین و اقتصاد با اشاره به واکنش طرفداران بازارگرایی در ایران گفت: در این زمینه مساله ویژه‌ای وجود دارد، طیف بیش از حد افراطی بازارگرایی وقتی دعوت به توجه تنظیم‌گری و نهادهای پشتیبان می‌شوند شروع به هتاکی می‌کنند و طرفداران تنظیم‌گرایی را به کمونیسم نسبت می‌دهند. کسانی که منافع جامعه را بر منافع فردی ترجیح می‌دهند با برچسب سوسیالیستی و توده‌ای مواجه می‌شوند و این نشان‌دهنده عدم فهم بایسته این افراد از بازار است.
استاد دانشگاه علامه خواستگاه تنظیم‌گری را جوامع سرمایه‌داری دانست و افزود: این مساله برای اولین‌بار در جوامع سرمایه‌داری و مواجه‌شدن با درماندگی و شکست بازار مطرح شد. مهم‌ترین کارکرد اجازه عملکرد نیروهای بازار بدون نهادهای تنظیم‌گری نابرابری ناموجه است.
