تحریم و تازیانه حاشیه‌ بر متن

 بهاره مهاجری   

معاون سردبیر

هفته گذشته اولین بخش از تحریم‌های امریکا علیه ایران آغاز شد و از 5 نوامبر مصادف با 14 آبان ماه، فاز دوم تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی که عمده آن مربوط به خرید نفت از ایران است، اعمال می‌شود. با آنکه هنوز سه ماه به اجرای این تحریم‌ها مانده اما از همین حالا گمانه زنی‌ها در مورد میزان اثر‌گذاری این تحریم بر فروش نفت ایران شروع شده است.

خبرگزاری بلومبرگ در این مورد پیش بینی کرده است که با شروع این مرحله از تحریم روزانه تا 700 هزار بشکه از فروش نفت ایران کاسته خواهد شد (گزارش کامل آن را می‌توانید در صفحه 15 بخوانید) یا آنکه حدود دو هفته پیش نفیو، طراح تحریم ایران در دوره اوباما، اثرگذاری این تحریم را با توجه به احتمال افزایش قیمت نفت بر ایران ناچیز دانسته بود.  ایران هم از آن‌سو، برای مقابله با تحریم‌ها اقداماتی را در دستور کار قرار داده که جدا از رایزنی با اتحادیه اروپا و سایر کشورها، شکایت از امریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری است.  به نظر می‌رسد ایران شکایت به دیوان لاهه را در آخرین گام انتخاب کرده و چنانچه این فرض درست باشد باید گفت این کار خیلی دیر انجام شده است، زیرا در بازه زمانی تا طرح شکایت، متاسفانه شرکت‌های اروپایی تصمیم خود را درخصوص تحریم گرفته بودند که هم‌اکنون آثار آن را می‌توان در مبادلات بین‌المللی مشاهده کرد.  برای مثال در نمایشگاه بین‌المللی مواد غذایی که در اواخر مهرماه در فرانسه برگزار می‌شود، شرکت‌های ایرانی را به دلیل تحریم از این نمایشگاه حذف کرده‌اند. یا آنکه برخی مدیران شرکت‌های بین‌المللی برای مذاکرات مربوط به قراردادها به ایران نمی‌آیند زیرا در گرفتن ویزا از امریکا به مشکل برمی‌خورند.  این نمونه‌ای از مواردی است که در تحریم نیست اما متاسفانه به دلایل گوناگون که مهم‌ترین آن را می‌توان سهل‌انگاری مسوولان دانست، حاشیه‌های تحریم را بیشتر از خود تحریم کرده است؛ شاید این حاشیه‌ها بیشتر از خود متن تحریم بر روان مردم و اقتصاد اثر گذار باشد. نمونه دیگر این حاشیه‌ها را می‌توان درخودداری از صادرات گاو زنده از فرانسه به ایران دید (صفحه 9 را بخوانید)؛ یعنی با آنکه اتحادیه اروپا از همان روز اجرایی شدن تحریم‌ها قانون مسدود ساز تحریم‌های امریکا را به اجرا درآورده و تمامی شرکت‌های اروپایی را به تداوم همکاری‌های اقتصادی با ایران تشویق می‌کند، باز می‌بینیم که پیشرفتی حاصل نشده است. زمانی که یک شرکت مهندسی دانمارکی بطور رسمی اعلام می‌کند که 200 نفر از 2700 نفر کارمند خود را به دلیل تحریم ایران تعدیل می‌کند، نقش قانون انسداد در برخورد با این جنگ روانی کجاست؟! حاشیه‌های تحریم فقط در اروپا یا دیگر کشورها برای ایران دردسر ساز نشده است. در ایران هم شاهد آثار آن هستیم. حرص زیاد برای خرید و انبار کردن کالاها، هجوم به سمت خرید ارز و طلا، افزایش تقاضا برای خرید کالاهای سرمایه‌ای و... همگی ناشی از حاشیه‌های تحریم و ترس مردم از تبعات آن است.

می گویند شایعه بیشتر از خود حقیقت می‌تواند ضرر داشته باشد. در این مورد هم باید گفت تا اینجا حاشیه‌های تحریم بیشتر از خود تحریم برای اقتصاد ایران ضرر داشته و به آن خسارت وارد می‌کند. راه دوری نرویم، علت اتفاقاتی که طی چهار ماه گذشته در اقتصاد ایران رخ داد، نه تحریم، که هنوز شروع نشده بود، بلکه حاشیه‌های تحریم بود که افق اقتصاد را تیره وتار کرد.