اعتراض کلامی بغداد به تحریم ها
در حالی نخست وزیر عراق از پایبندی این کشور به تحریم‌های امریکا علیه ایران سخن گفت که «تناقض» وجه اشتراک اظهارات مقامات عراقی درباره تحریم‌ها بوده است؛ از موضع منفی ائتلاف پیروز در انتخابات عراق به سخنان حیدرالعبادی گرفته تا تایید سخنان نخست وزیر توسط برخی مقامات دولتی. روز چهارشنبه هفته گذشته پس از آنکه بخشی از تحریم‌های دولت ترامپ علیه ایران به اجرا درآمد، نخست‌وزیر عراق در واکنش به این اتفاق گفت که او مخالف وضع تحریم علیه ایران است؛ اما بغداد به منظور حمایت از ملت عراق به این تحریم‌ها پایبند خواهد بود. او ضمن آنکه تحریم‌ها را یک خطای اساسی و استراتژیک دانست گفت که با آن همراهی خواهیم کرد. این اظهارات حیدرالعبادی با واکنش‌های منفی در ایران وعراق روبرو شد.
موضع منفی صدر علیه تحریم
جریان صدر که در انتخابات پارلمانی اردیبهشت ماه عراق اکثریت را به دست آورد، در بیانیه‌ای با استراتژی تحریم علیه ملت‌ها مخالفت کرد. سید مقتدی صدر، رهبر ائتلاف سائرون و صدر در بیانیه‌ای بدون اشاره به نام ایران، اعلام کرد که «عراق بطور خاص و منطقه بطور عام شرایط سخت و ناگواری را به دلیل سیاست‌های تحریمی امریکا علیه ملت‌های مظلوم می‌گذرانند، اگر امریکا این تصمیمات خود را کنار نگذارد ما در برابر خسارت‌هایی که به ملت‌های منطقه وارد می‌شود دست بسته و ساکت نخواهیم ماند.» معاون اول مقتدی صدر هم در مقاله‌ای به پشتیبانی از موضع رهبر جریان سائرون و صدر بر آمد و نوشت: « در سال ۲۰۰۵ به هنگام دیدار با مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران که مقتدی صدر نیز حضور داشت به آنها گفتیم که در صورت تهاجم استکباری جهانی از جمله مثلث پلید (امریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی) به ایران، وارد میدان خواهیم شد و دست بسته نخواهیم ماند. این تصمیم جریان صدر عراق نه سیاسی است و نه از روی چاپلوسی است، بلکه دفاع از ایران واجب شرعی و اخلاقی است که دین، مذهب و مرجعیت ما آن را بر ما دیکته می‌کند. »
از سوی دیگر، نوری المالکی معاون اول رییس‌جمهور عراق نیز در دیداری که با سفیر ایران در عراق داشته ضمن اعلام مخالفت با تحریم‌های تحمیلی امریکا علیه ایران تاکید کرد که از جامعه بین‌المللی می‌خواهد با این سیاست‌های ظالمانه که علیه ملت‌ها وضع می‌شود، مخالفت کند. فواد معصوم، رییس‌جمهور عراق نیز در واکنش به تحریم‌های امریکا علیه ایران گفت که شرایط فعلی عراق و طبیعت روابط پر منفعت آن با ایران باعث می‌شود که پایبندی بغداد به تحریم‌های امریکا علیه تهران را سخت کند. عراق در درگیری‌های فعلی نباید با یک طرف علیه طرف دیگری باشد و فشار زیاد بر ایران ممکن است نتایجی به دنبال داشته باشد که بر وضعیت داخلی عراق و دیگر کشورها تاثیر می‌گذارد. با این حال، سخنگوی دولت عراق از اجرای تحریم‌های امریکا علیه ایران سخن گفت که به گفته او، به معنای پایان مراوده دلاری میان دو کشور است. سعدالحدیثی که با خبرگزاری اسپوتنیک عربی گفت‌وگو می‌کرد، تاکید کرد که کشورش از این پس برای معاملات مالی و تجاری با ایران از دلار استفاده نخواهد کرد. به گفته او دولت عراق گامی برنمی‌دارد که به ضرر اقتصاد این کشور باشد.
تاثیر حذف دلار از رابطه ایران و عراق
تاکید سخنگوی دولت عراق نشان می‌دهد برخلاف تحلیل‌ها از موضع حیدرالعبادی مبنی بر همراهی عراق با تحریم‌ها، سطح مراودات اقتصادی میان دو کشور پس از تحریم‌ها سقوط نخواهد کرد. این اعتقاد یحیی آل اسحاق رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق است. آنطور که آل اسحاق می‌گوید، «ایران و عراق رابطه دلاری با یکدیگر ندارند و مبادلات تجاری بر اساس ریال یا دینار است»؛ از این رو آنچه سخنگوی دولت عراق مبنی بر حذف دلار از مراودات دو کشور خبر داده، به معنای کاهش تعاملات اقتصادی دو طرف نیست. اظهارات رییس اتاق بازرگانی ایران و عراق درباره مراوده مالی بین دو کشور با پول ملی، به تلاش بانک مرکزی ایران برای حذف دلار از رابطه تجاری با دیگر کشورها باز می‌گردد. پس از تحریم سیستم بانکی ایران در دور اول تحریم‌ها علیه ایران در سال 90، ایران در پی امضای تفاهم نامه با کشورهای منطقه و همسو، برای حذف دلار و جایگزینی پول ملی دو کشور برآمد. این تلاش بانک مرکزی تا به امروز منجر به تفاهم نامه‌هایی در این رابطه با کشورهایی همچون عراق، ترکیه و روسیه شده است.
همزمان روز گذشته خبری در فضای مجازی منتشر شد که دولت عراق ورود کالای ایرانی به این کشور را ممنوع کرده است. هر چند این خبر را دبیرکل اتاق بازرگانی ایران و عراق تکذیب کرد. سید حمید حسینی گفت که آنچه منتشر شده مربوط به یکی از نمایندگی‌های ایران خودرو و سایپا بوده که شرکت مونتاژی راه‌اندازی کرده و قطعات را به صورت سی کی دی با تعرفه صفر به عراق می‌برده است. حال پس از تحریم‌ها احتیاط کرده و گفته که کالایی به نام این شرکت به عراق صادر نشود؛ وگرنه دولت عراق واردات خودروی ایرانی را ممنوع نکرده است.
حجم مراودات با همسایه غربی
اظهارات برخی از مقامات عراقی مبنی بر پایبندی به تحریم‌ها در حالی مطرح می‌شود که بر اساس آمار سفارت ایران در عراق، علاوه بر صادرات غیرنفتی شش و نیم میلیارد دلاری، سالانه یک میلیارد و 400 میلیون دلار برق و گاز به عراق صادر می‌شود. همچنین هم اکنون 49 شرکت ایرانی هشت میلیارد دلار طرح صادرات خدمات فنی و مهندسی در عراق در دست اجرا دارند و این آمار رو به فزونی است. از سوی دیگر نزدیک به 30 درصد از 5 میلیون گردشگر خارجی که به ایران سفر می‌کنند، عراقی هستند ودر مقابل بطور متوسط سالانه 4 میلیون ایرانی به عراق سفر می‌کنند. این آمار و ارقام سنگین اقتصادی، در کنار روابط نزدیک گروه‌های سیاسی پرطرفدار در عراق با ایران، تیغ تیز تحریم‌های امریکا علیه ایران را در همسایگان غربی ایران کند می‌کند.
