5 قربانی سقوط ارز در بازارهای نوظهور
گروه جهان طلا تسلیمی
فشارهای ناشی از سیاست‌های نادرست داخلی و افزایش ارزش دلار بر ارزهای نوظهور همچنان ادامه دارد و از پزوی آرژانتین گرفته تا لیر ترکیه، این ارزها همچنان سیر نزولی دارند. روپیه هند هم در معاملات روز پنجشنبه در برابر دلار به‌شدت کاهش داشت و این در حالی است که کاهش ارزش روبل روسیه بازارهای سهام این کشور را دچار نوسانی بی‌سابقه کرده است.
به نوشته سی‌ان‌ان، اقتصادهای آرژانتین و ترکیه امسال به‌شدت دچار آشفتگی شد. ارزهای این کشورها در نتیجه فشار یک سری عوامل از جمله افزایش نرخ بهره امریکا، درگیری‌های سیاسی و جنگ تجاری جهانی، فروپاشید. در حقیقت، فشارها سبب شده‌اند مشکلات در چندین کشور از بازارهای نوظهور به‌ویژه در رابطه با تامین مالی توسط سرمایه‌گذاران خارجی بیشتر خودشان را نشان دهند. نابسامانی بازارهای نوظهور از اوایل سال جاری میلادی به بعد سبب شد بسیاری از سرمایه‌گذاران پول‌های خود را از این کشورها خارج و بر دارایی‌های مطمئن‌تری همچون اوراق قرضه امریکا سرمایه‌گذاری کنند. نگرانی‌ها درباره آرژانتین و ترکیه حتی سبب شد سرمایه‌گذاران نگران از دیگر اقتصادهایی که آسیب‌پذیر به نظر می‌رسند، عقب‌نشینی کنند. ارزش پول ملی اندونزی جمعه به پایین‌ترین سطح در برابر دلار امریکا از زمان بحران مالی آسیا در حدود 20 سال پیش تاکنون، سقوط کرد. در بین اقتصادهای در حال توسعه، پنج کشور بیشترین آسیب را در نتیجه نوسانات ارزی متحمل شدند:
ترکیه- ارزش ارز ملی ترکیه در نتیجه ترکیبی از سیاست‌های مناقشه برانگیز داخلی، سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و دفعات افزایش نرخ بهره ایالات متحده، سقوط کرد. لیر از ماه ژانویه تاکنون بیش از 40 درصد از ارزش خود را از دست داده است. بسیاری از شرکت‌های ترک در سال‌های اخیر سعی داشتند هزینه وام‌گیری را از طریق تسویه استقراض‌ها به ارزهای خارجی، کاهش دهند. اکنون ناظران نگران این مساله هستند که این شرکت‌ها از بازپرداخت این وام‌ها عقب بیافتند، چرا که درآمدهای آنها به لیر است. رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه، با مقاومت در برابر درخواست‌ها برای افزایش نرخ بهره در تلاش برای تحت کنترل درآوردن نرخ تورم، نگرانی سرمایه‌گذاران را تشدید کرده است. تحلیل‌گران معتقدند مشکلات و آسیب‌ها همین حالا هم در آمارهای اقتصادی قابل مشاهده است. سقوط لیر سبب شده مردم و شرکت‌های ترکی ناگهان احساس نگرانی کنند و این مساله به کاهش هزینه مصرف‌کنندگان و اعتماد تجاری انجامیده است. جیسون تووی کارشناس اقتصادی بازارهای نوظهور در موسسه تحقیقاتی «کپیتال اکونومیکز» در یادداشتی به مشتریانش نوشت: «نمی‌توان این حقیقت را که اقتصاد ترکیه سقوطی شدید را تجربه می‌کند، نادیده گرفت.»
آرژانتین- پزوی آرژانتین هم از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون بیش از نیمی از ارزش خود را از دست داده است. با سقوط بیشتر ارزش این ارز در روزهای اخیر، دولت آرژانتین از صندوق بین‌المللی پول تسریع پرداخت بسته کمکی 50 میلیارد دلاری را خواستار شده که اوایل امسال بر سر آن توافق شده بود. بانک مرکزی آرژانتین روز پنجشنبه نرخ بهره را از 45 درصد به 60 درصد افزایش داد تا سرمایه‌گذاران را به نگهداری پزو ترغیب کند. گفته شده بانک مرکزی آرژانتین تصمیم دارد این نرخ بهره را دست‌کم تا ماه دسامبر حفظ کند، اما برخی تحلیل‌گران معتقدند نرخ بهره دست‌کم تا اواسط سال آینده کاهش نخواهد داشت. با این حال، این اقدام غیرعادی هم مانع سقوط بیشتر ارزش پزو نشد. به گزارش «مودیز»، نزدیک 70 درصد از بدهی‌های دولت آرژانتین به ارزهای خارجی است که این مساله ممانعت از کاهش بیشتر ارزش پزو را به‌شدت دشوار می‌سازد.
هند- در ادامه سقوط کلی ارزهای بازارهای نوظهور، ارزش روپیه هند هم روز جمعه در برابر دلار به‌شدت کاهش یافت. روپیه از آغاز سال جاری میلادی تاکنون 10 درصد افت ارزش داشته است. با این حال، هنوز در اقتصاد هند نشانه‌های چندانی دال بر رکود مشاهده نشده است. هند در حال حاضر بیشترین سرعت رشد اقتصادی را در جهان دارد، اما با مخاطرات زیادی مواجه است. هند به‌شدت به واردات انرژی وابسته است که همین مساله آن را در برابر نوسانات در بازار نفت آسیب‌پذیر می‌کند. همین مساله سبب شده نرخ تورم هند به سطح ناخوشایند برای بانک مرکزی افزایش یابد. از دیگر عواملی که روپیه را تحت فشار گذاشته‌اند، جنگ تجاری جهانی و افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو است که سبب می‌شود دارایی‌ها به روپیه و دیگر ارزهای بازارهای نوظهور در نظر سرمایه‌گذاران جذابیت کمتری داشته باشند.
برزیل- در ماه‌های اخیر، سیاست بیشترین فشار را بر رئال، پول ملی برزیل وارد آورده است. رئال از آغاز سال جاری میلادی تاکنون 20 درصد از ارزش خود را از دست داده است. در حال حاضر نگرانی سرمایه‌گذاران از نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ماه اکتبر است. آنها امیدوارند که رهبری حامی تجارت در برزیل روی کار بیاید که قدرت انجام اصلاحات بزرگ مالی همچون کاهش کسری بودجه کشور را داشته باشد. اما نظرسنجی‌های اخیر از محبوبیت رهبران جناح چپ همچون لولا داسیلوا حکایت دارند. گوستاوو رانگل کارشناس اقتصادی امریکای لاتین در بانک سرمایه‌گذاری «آی‌ان‌جی» اخیرا در یادداشتی نوشت: «شک‌و‌تردیدها درباره احتمال پیروزی نامزدی که حامی سرمایه‌گذاری باشد، بر دارایی‌های محلی سایه انداخته است.» او در ادامه به این مساله اشاره کرد که دست بانک مرکزی برزیل در استفاده از ابزار گوناگون برای مقابله از تضعیف بیشتر رئال در صورت لزوم، باز است. یکی دیگر از عواملی که ارز ملی برزیل را اوایل امسال تحت فشار گذاشت، اعتصاب سراسری راننده‌های کامیون بود که به افزایش نرخ تورم انجامید و در رشد اقتصادی اختلال ایجاد کرد.
روسیه- روبل روسیه هم در ماه‌های اخیر و در مواجهه با تحریم‌های اقتصادی، دچار نوسان شد. ارز ملی روسیه از آغاز سال جاری میلادی تاکنون 15 درصد ارزش خود را از دست داده است. روسیه از چند سال پیش و در پی مداخله در درگیری‌های داخلی در اوکراین با تحریم‌ها از سوی غرب درگیر شده است. اما امسال پس از آنکه لندن از ارتباط کرملین با قتل جاسوس دوجانبه پیشین در خاک بریتانیا سخن گفت، تحریم‌ها تشدید شدند. ایالات متحده هم چندین شخص و شرکت روسی را تحریم کرده است. روسیه همچنین همانند شمار دیگری از کشورها از تعرفه‌های جدید ایالات متحده بر واردات فولاد و آلومینیوم متحمل ضرر و زیان شده است. سرمایه‌گذاران نگران این مساله هستند که تحریم‌های بیشتری علیه روسیه اعمال و تدابیری علیه بانک‌ها و شرکت‌های انرژی این کشور اعمال شود. کرملین در ماه‌های گذشته در جهت فروش اوراق قرضه وزارت خزانه‌داری ایالات متحده و خرید طلا اقدام کرده است. با این حال، تحلیل‌گران بر این باورند که افزایش قیمت نفت در ماه‌های آتی خسارت‌های ناشی از افت ارزش روبل را جبران خواهد کرد.
