بازار استارت آپی در انحصار خصولتی‌ها
گروه تشکل‌ها|
نشست «تجربه جهانی استارتآپها در حوزه انرژی» روز گذشته در اتاق بازرگانی ایران با حضور نمایندگان وزارت نیرو و همچنین معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برگزار شد. حضور نمایندگان دولت، این فرصت را به فعالان بخش خصوصی داد تا مشکلات خود را در زمینه استارتآپها مطرح کنند. مهم‌ترین مشکلی که از سوی بخش خصوصی بر آن تاکید شد، انحصار شرکت‌های خصولتی در بازار استارت‌آپی کشور بود که عرصه را برای فعالیت شرکت‌های نوپا تنگ کرده‌اند. دومین موضوعی که از سوی بخش خصوصی به‌عنوان یک مانع بر سر راه شرکت‌های استارت‌آپی مورد بحث قرار گرفت، سوءمدیریت در مواجهه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های کشور بود. به گفته این فعالان اقتصادی، شرکت‌های استارت‌آپی نمی‌توانند به صورت تکی یا چند نفره وارد این حوزه شوند و باید با فعالان اصلی بازار انرژی تعامل سازنده داشته باشند تا امکان موفقیت کسب و کارشان افزایش پیدا کند. اما «نگاه جهانی و الگوبرداری از استارت‌آپ‌های موفق در سطح بین‌المللی» موضوع دیگری بود که در این نشست مورد تاکید قرار گرفت. از آنسو نمایندگان دولت برای حل این مشکل پشنهاداتی مطرح کردند که مورد استقبال مسوولان جلسه قرار گرفت.
نخستین نشست از سلسله نشست‌های کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین و دانش‌بنیان اتاق ایران با هدف معرفی «استارت‌آپ‌های فعال در حوزه آب، محیط زیست و کشاورزی»، با عنوان«تجربه جهانی استارتآپها در حوزه انرژی» با همکاری کمیسیون انرژی، صنایع پالایشی و پتروشیمی اتاق ایران و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی همدان برگزار شد. نگاه همراه با شک و تردید دولت به فعالیت استارتآپها در کشور یکی از گلایه‌هایی بود که از سوی حاضران در این نشست مطرح شد. همچنین فعالان استارت‌آپی اظهار کردند که دولت انتظار دارد تا یک کسب و کار نوپا در ایران مشابه استارت‌آپ‌هایی که در کشورهای پیشرفته راه‌اندازی شده، سودآور باشند و هر انتظاری که مسوولان دارند، برآورده کنند. عدم تعریف دقیق و توافق نظر درباره مفهوم استارتآپها و فعالیت آنها در کشور، عدم اطلاعات دقیق و ضعف در ارتباط با ذینفعان، مناقصه گذاشتن طرح‌هایی که از سوی فعالان استارت‌آپ به دولت ارایه می‌شود، کنترل فعالیت استارتآپها به جای تعامل با فعالان این حوزه و عدم ثبات در بازار از جمله مشکلاتی بود که حاضران در نشست به آنها اشاره کردند.
رییس کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین و دانش‌بنیان اتاق ایران در این نشست تاکید کرد: متأسفانه بازار استارت‌آپی کشور در انحصار شرکت‌های خصولتی است که نقشی برای بخش خصوصی قائل نیستند و عرصه را برای فعالیت شرکت‌های نوپا دشوار کرده‌اند. به اعتقاد افشین کلاهی الگوبرداری از استارت‌آپ‌های موفق خارجی، یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت استارتآپها در داخل کشور محسوب می‌شود.
او بابیان این موضوع که انحصار در بازار به مهم‌ترین مشکل این روزهای استارتآپها تبدیل شده است، افزود: متأسفانه بازار استارت‌آپی کشور در انحصار شرکت‌های خصولتی است که نقشی برای بخش خصوصی قائل نیستند و عرصه را برای فعالیت شرکت‌های نوپا دشوار کرده‌اند.
به اعتقاد کلاهی عدم پرداخت مطالبات، فعالیت شرکت‌های استارت‌آپی را با مشکل مواجه کرده و در شرایط فعلی اگر شرکتی بتواند با موفقیت فعالیت‌های خود را تداوم ببخشد، باید تعجب کرد. از طرفی با وجود اینکه مدام این بحث مطرح می‌شود که شرکت‌های استارت‌آپی تنها به بازار داخلی فکر نکنند و بازار بین‌المللی را هم در نظر بگیرند، اما به خاطر تحریم بسیاری از قراردادها با شرکت‌های خارجی لغو شده و امکان فعالیت در بازار خارجی وجود ندارد.
بروکراسی اداری و تصدی‌گری در حوزه فناوری از دیگر مشکلاتی است که به عقیده رییس کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین ودانش‌بنیان اتاق ایران باعث ایجاد چالش در حوزه استارتآپها شده است. کلاهی تصریح کرد: متأسفانه گاهی شاهد تمجید فعالیت‌های استارتآپها از طرف کسانی هستیم که هیچ نقشی در موفقیت آنها ندارند و بالعکس خود آنها کسانی هستند که برای شرکت‌های استارت‌آپ مانع‌تراشی می‌کنند. او همچنین تاکید کرد: اتاق ایران تا جایی که بتواند تلاش می‌کند تا از مشکلات حوزه استارتآپها کم کند، اما بعضی مشکلات خارج از توان و اراده اتاق برای حل است.
سوء مدیریت، بزرگ‌ترین مشکل
آرش نجفی، نایب‌رییس کمیسیون انرژی، صنایع پالایشی و پتروشیمی اتاق ایران نیز که در این نشست حضور داشت، با تأکید بر ظرفیت شرکت‌های استارت‌آپی به‌ویژه در حوزه انرژی، بیان کرد: در طول 100 سال گذشته خوشبختانه ظرفیت‌های نفتی کشور شناسایی شد و به عنوان موتور محرک برای رونق اقتصادی کشور موردتوجه قرار گرفت.
به اعتقاد نجفی، «انرژی» یکی از مهم‌ترین مزایای اقتصادی کشور محسوب می‌شود و اگر شرکت‌های استارت‌آپی در این حوزه تمرکز کنند می‌توانیم رشد قابل توجهی داشته باشیم. اما متاسفانه آنچه در مواجه و بهره‌برداری از ظرفیت‌های کشور شاهدیم سو مدیریت است تا مدیریت کارشناسی شده.
نجفی ضمن تأکید بر مدیریت نحوه فعالیت استارت‌آپ‌های موجود در حوزه انرژی به حاضران پیشنهاد داد تا حتما موضوعات جدیدی را که در حوزه انرژی مطرح می‌شود دنبال کنند و از بررسی نمونه‌های موفق خارجی غافل نشوند. علاوه بر این، به اعتقاد او شرکت‌های استارت‌آپی نمی‌توانند به صورت تکی یا چند نفره وارد این حوزه شوند و باید با فعالان اصلی بازار انرژی تعامل سازنده داشته باشند تا امکان موفقیت کسب و کارشان افزایش پیدا کند.
به گفته نایب‌رییس کمیسیون انرژی، صنایع پالایشی و پتروشیمی اتاق ایران شناسایی ظرفیت‌های ایران برای تبدیل‌شدن به هاب انرژی منطقه، شیوه‌های اندازه‌گیری کاهش مصرف، مبادلات بورسی در حوزه انرژی، معاملات ثانویه اوراق انرژی، پایش نقل و انتقال آب در لوله‌کشی شهری و بازنگری در انتقال آب به این شیوه ازجمله موضوعاتی است که می‌تواند برای تحقیق و بررسی موردتوجه فعالان استارت‌آپی در حوزه انرژی قرار بگیرد.
نجفی به فعالان حاضر در نشست توصیه کرد تا حتما قبل از اینکه پروژه خود را بخواهند اجرا کنند، ابتدا نحوه سوددهی آن را برای حامیان تبیین و آنان را مطمئن کنند که پروژه آنها در مدت زمان مشخص به سود خواهد رسید. به گفته او شرکت‌های استارت‌آپی باید براساس مفهوم کاری خود یعنی داشتن ایده نو همراه با سود بیشتر با نهاد دولتی مذاکره کنند.
موفقیت در گرو حمایت
ایمان نجفی مشاور دبیر ستاد انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و از مدعوین نشست کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسب‌وکارهای نوین و دانش‌بنیان اتاق ایران، هم عامل اصلی موفقیت استارتآپها را در دیگر کشورهای پیشرفته، حمایت از آنها عنوان کرد که این حمایت تنها به مسائل مالی محدود نیست.
او همچنین تاکید کرد: در همه کشورهای پیشرفته و حتی امریکا که مهد استارتآپها معرفی می‌شود، شاخص موفقیت کسب‌وکارهای موفق نوپا از کل اقتصاد در بهترین حالت 10 درصد است. از طرفی شکل‌گیری 50 درصد از استارتآپها مبتنی بر نیازی است که بازار دارد و این نیاز را دولت‌ها عمدتا تعیین می‌کنند. بنابراین نمی‌توان مدعی عدم دخالت دولت در این حوزه شد. مشاور دبیر ستاد انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بیان کرد: استارتآپها در بازار فعلی اگر نگاه بین‌المللی نداشته باشند، به‌هیچ‌وجه به سود نمی‌رسند و تنها هزینه‌های کسب‌وکار خود را بالاتر می‌برند. به گفته نجفی، اولویت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری هم حمایت از پروژه‌های بین‌المللی است.
مشاور دبیر ستاد انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در عین حال، از تدوین طرحی در مرکز فناوری انرژی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری خبر داد که متمرکز بر تحریم‌های پیشرو و تأثیراتی است که این تحریم‌ها بر صنعت انرژی کشور دارند و در همین طرح سازوکار دور زدن تحریم‌ها توسط استارت‌آپ‌های فعال در حوزه انرژی و کمک به اقتصاد کشور در شرایط بحرانی تعریف شده است. او همچنین پیشنهاد داد تا فعالان کسب‌وکارهای نوپا، برای طرح‌های خود ساختاری تعریف کنند که همه ذینفعان در آن مشارکت داشته باشند و از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که نقش اساسی در ارایه ایده به صاحبان کسب‌وکار دارند مشورت بگیرند.
در ادامه سعید پاک سرشت، مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران هم که به نمایندگی از حبیب‌اله بی‌طرف معاون مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت در این جلسه شرکت کرده بود، از برنامه جدی شرکت ملی گاز ایران و عزمی که در این سازمان برای بهره‌گیری از نقطه‌نظرات استارت‌آپ‌های فعال در حوزه انرژی وجود دارد، خبر داد. به گفته او شرکت ملی گاز در قالب بازارهای تخصصی به نحوی برنامه‌ریزی کرده تا بتواند از توان استارت‌آپ‌های فعال در حوزه انرژی بهره گیرد.
به اعتقاد او موفقیت استارتآپها در بازار کار واقعی است و دولت‌ها باید در قالب ساماندهی فعالیت‌ها و قوانین، کسب وکارهای نوپا را توسعه دهند و از آنان حمایت کنند. اما تعامل میان فعالان کسب‌وکار و دولت باید دوطرفه باشد تا شاهد نتایج مثبت باشیم. ضرورت ورود شرکت‌ها به اکوسیستم استارت‌آپی و معرفی نمونه‌های موفق جهانی استارت‌آپ در حوزه انرژی از دیگر موضوعاتی بود که توسط دو نفر از حاضران نشست در قالب پاورپوینتی به آنها پرداخته شد.
