چرا ایران ونزوئلا نمی‌شود ؟

 سیامک قاسمی|

عضو موسسه مطالعات اقتصادی بامداد|

این روزها در محافل عمومی خیلی زیاد صحبت از خطر ونزوئلایی شدن و شکل‌گیری ابرتورم‌های چند هزار درصدی در اقتصاد ایران است. اما به نظر می‌رسد با آنکه خطر یک موج تورمی 50 درصدی یا حتی بیشتر در نیمه دوم امسال جدی است، اما ایران به دلایل زیر احتمالا به سرنوشت ونزوئلا دچار نمی‌شود:

1- رشد پایه پولی و نقدینگی در ایران با آنکه در سال‌های گذشته بالاتر از ظرفیت های پولی اقتصاد ایران بوده، اما هرگز در اندازه کشوری مثل ونزوئلا نبوده است. رشد نقدینگی ماهیانه بطور متوسط ٢درصدی ایران قابل قیاس با رشد نقدینگی ماهیانه بطور متوسط ٦٠ درصدی ونزوئلا نیست .

2- اگر رشد نقدینگی در همه سال‌های گذشته هم در تورم تبلور پیدا کند و به نوعی فنر تورمی نقدینگی کامل آزاد شود، ما هرگز به تورم‌هایی شبیه تورم ونزوئلا نخواهیم رسید. علاوه بر اینکه می‌دانید بخش مهمی از نقدینگی در شبکه بانکی کشور قفل شده و قابلیت تورم‌زایی در کوتاه‌مدت ندارد.

3- وابستگی اقتصاد ایران به دوپینگ نفت خیلی کمتر از ونزوئلا است و در شرایط فعلی درآمدهای مالیاتی سهم بیشتری از درآمدهای نفت را در درآمدهای دولت شامل می شود و البته حجم صادرات غیر نفتی ایران هم به نسبت ونزوئلا بسیار قابل توجه است.

4- نسبت متغیرهای پولی تورم زا همچون پایه پولی، کسری بودجه دولت و حتی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نسبت به GDP در ایران بسیار بالاتر از ونزوئلا است و GDP بالا در ایران مثل یک ضربه گیر تورمی عمل می‌کند.

5- سرعت پایین گردش پول در اقتصاد ایران و شرایط رکودی و ایستایی بخش قابل توجهی از نقدینگی، احتمال ایجاد ابرتورم‌هایی شبیه ونزوئلا را کم می‌کند.

6-سهم ٦٠ درصدی بخش خدمات از GDP ایران و همینطور سهم بالای بخش خدمات از سبد تورمی ایران، امکان تاثیر‌پذیری زیاد نرخ تورم از افزایش قیمت ارز در مقایسه کشوری مثل ونزوئلا را کاهش می‌دهد .

7-از نظر سیاسی با آنکه ایران طی دهه‌های اخیر درگیر نرخ های تورم نسبتا بالا بوده است، اما طی صد سال اخیر هر موج تورمی شدید یک تغییر یا اصلاح سیاسی سریع در ایران در پی داشته است و اصولا از نظر سیاسی امکان تحمل تورم های بالا در ایران وجود ندارد. همه اینها بیانگر آن است که با آنکه امکان افزایش تورم طی ماه‌های آینده زیاد است و احتمالا ما وارد یک دوره رکود تورمی خواهیم شد، اما ترس ونزوئلایی شدن خارج از ظرفیت‌ها و واقعیت های اقتصاد ایران است.