سد سود، سیل سرمایه
گروه بورس
اخیرا مدیر نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس اعلام کرده است که چنانچه شرکت‌ها سود تقسیم نشده خود را به صورت افزایش سرمایه در شرکت اعمال کنند، با معافیت مالیاتی می‌توانند افزایش سرمایه خود را ثبت کنند. علی بیگ زاده، مدیرنظارت بر بازار اولیه سازمان بورس و اوراق بهادار در این خصوص اظهار کرد: به منظور تشویق اجرای طرح‌های توسعه‌ای با استفاده از منابع داخلی و افزایش سرمایه ناشران ثبت شده نزد سازمان، شورای عالی هماهنگی اقتصادی با همکاری سازمان امور مالیاتی، مصوبه‌ای را به تصویب رساندند.
وی گفت: طبق این مصوبه سود منتقل شده به افزایش سرمایه شامل نرخ مالیاتی صفر خواهد شد و به معنای دیگر معاف از مالیات خواهد بود.
بیگ‌زاده در ادامه متذکر شد: با توجه به این مصوبه، شرکت‌هایی که سود تقسیم نشده انباشته خود را به افزایش سرمایه منتقل کنند، همان میزان سود منتقل شده، از مالیات بر درآمد موضوع ماده 105 قانون مالیات‌های مستقیم معاف خواهد شد.مدیرنظارت بر بازار اولیه سازمان بورس و اوراق بهادار در این خصوص توضیح داد: این معافیت مالیاتی برای شرکت‌ها یک مزیت قلمداد می‌شود و می‌توانند برای افزایش سرمایه اقدام کنند.
وی در خصوص مزیت این مصوبه گفت: شرکت‌ها می‌توانند با این افزایش سرمایه توان شرکت را برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای با کمک منابع داخلی افزایش دهند و از طرف دیگر، با کاهش مالیات طبیعتا سود شرکت‌ها افزایش خواهد یافت. این مصوبه معافیت مالیاتی از تاریخ 24 مرداد ماه سال جاری توسط سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ شده است.
تاریخچه افزایش سرمایه‌های معاف از مالیات
نگاهی به تاریخ نه چندان دور این بازار، گویای افزایش سرمایه‌های معاف از مالیاتی است که توانست یک‌شبه ارزش سهام بسیاری از شرکت‌ها را جابه‌جا کند. تا 2 سال پیش، پس از مصوبه‌ای، افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها شامل مشمولیت مالیاتی می‌شد. این معافیت باعث شد که بسیاری از شرکت‌ها بازار اقدام به افزایش سرمایه کنند و با توجه به اوج‌گیری قیمت دلار، دارایی شرکت‌ها افزایش زیادی پیدا کرده بود و در نهایت توانست برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ و کوچک افزایش سرمایه و به تبع آن رشد قیمت سهام را به ارمغان بیاورد. یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی که در آن زمان با سوار شدن در این موج توانست رشد قیمت خوبی نصیب دارندگان سهام شرکت کند، ذوب آهن اصفهان بود که با وجود زیان ده بودن شرکت، با افزایش سرمایه توانست ارزش سهام شرکت را نیز بالا ببرد. اما در ادامه به دلیل آنکه تقاضا در این حوزه زیاد شده بود، باعث لغو این مصوبه شد.
بطور کلی افزایش سرمایه در شرکت‌های سهامی عبارت است از افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت شده شرکت. به عبارت دیگر افزایش سرمایه یعنی افزایش تعداد سهام منتشره توسط شرکت‌های سهامی که به دو دلیل انجام می‌شود. دلیل اول تامین منابع مالی جدید برای گسترش فعالیت‌های شرکت است که در این حوزه طرح‌های توسعه‌ای شرکت مدنظر قرار می‌گیرد. دومین دلیلی که شرکت‌ها از طریق افزایش سرمایه دنبال می‌کنند نیز اصلاح ساختار سرمایه شرکت است.
وضعیت بازاری سهم پس از افزایش سرمایه
هنگامی ﮐﻪ یک ﺷﺮﮐﺖ در ﺑﻮرس اوراق بهادار ﺑﺨﻮاهد ﺳﺮﻣﺎیه ﺧﻮد را اﻓﺰایش دهد؛ ﺑﺎیﺪ ﺗﻌﺪادی سهام جدید ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ سهاﻣﺪاران ﺑﻔﺮوﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻮرد نیاز ﺑﺮای اﻓﺰایش ﺳﺮﻣﺎیه را ﺗامین ﮐﻨﺪ. ﺣﺎل اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻓﺮوش سهام جدیدی ﮐﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده را از سهاﻣﺪاران (ﺑﻪ ازای هر سهم ١٠٠٠ ریال) دریافت ﮐﻨﺪ ﺑﻪ آن اﻓﺰایش ﺳﺮﻣﺎیه از طریق آورده ﻧﻘﺪی سهاﻣﺪاران ﮔﻔﺘﻪ میﺷﻮد و اﮔﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻮرد نیاز ﺑﺮای سهام ﺟﺪید ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه را از ﻃﺮیق ﺳﻮد اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه در ﺷﺮﮐﺖ ﺗامین ﮐﻨﺪ ﺑﻪ آن افزایش سرمایه از طریق اﻧﺪوﺧﺘﻪ یا سهام ﺟﺎیزه ﮔﻔﺘﻪ میﺷﻮد. ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ، هنگامی ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ از ﻃریق آورده ﻧﻘﺪی سهاﻣﺪاران اﻓﺰایش ﺳﺮﻣﺎیه می‌دهد ﺑﻪ سهاﻣﺪارانی ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻊ ﻓﻮق‌اﻟﻌﺎده سهاﻣﺪار ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻮده‌اﻧﺪ ﺣﻖﺗﻘﺪم خرید ١٠٠٠ ریال را ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﺮدﻧﺪ، آنها ﻣﺎﻟﮏ سهام ﺟدید نیز ﺧﻮاهند ﺑﻮد در غیر این ﺻﻮرت اﮔﺮ مایل ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﮐﻪ در اﻓﺰایش سهام جدید را می‌دهد، یعنی آنها ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دیگران اوﻟﻮیت دارﻧﺪ ﮐﻪ سهام جدید را ﺑﺨﺮﻧﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ازای هر سهم ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣایه ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪ، میﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﺧرید سهام جدید ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﺷﺨﺺ دیگری ﮐﻪ اینﺣﻖ ﺗﻘﺪم ﺧرید سهام را ﺧریده اﺳﺖ، ﻣﺒﻠﻎ ١٠٠٠ ریال را میﭘﺮدازد و در اﻓﺰایش سرمایه ﺷﺮﮐﺖ میﮐﻨﺪ. اﻣﺎ هنگامی ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ از ﻣﺤﻞ اﻧﺪوﺧﺘﻪ یا ﺳﻮد اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ افزایش سرمایه می‌دهد، دیگر ﺑﻪ سهاﻣﺪاراﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻊ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده سهاﻣﺪار ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻮده‌اﻧﺪ ﺣﻖ ﺗﻘﺪم خرید سهام جدید ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه را نمی‌دهد، ﺑﻠﮑﻪ به طﻮر ﻣﺴﺘقیم از ﻣﺤﻞ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻣﺒﻠﻎ ١٠٠٠ ریال ﺑﻪ ازای هر سهم را میﭘﺮدازد و ﺑﻪ سهاﻣﺪاران، سهام جدید می‌دهد ﮐﻪ ﺑﻪ آن سهام ﺟایزه ﮔﻔﺘﻪ میﺷﻮد.
افزایش سرمایه از محل انباشت سود، یکی از متداول‌ترین روش‌های افزایش سرمایه است که البته تا پیش از این به دلیل آنکه مشمول مالیات می‌شد، کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفت و شرکت‌ها ترجیح می‌دادند سود نقدی را توزیع کنند. این در حالی است که توزیع سود نقدی در مجامع، روشی رو به افول در اکثر بورس‌های بین‌المللی و پیشرفته است و همه سهامداران ترجیح می‌دهند به جای آنکه سود نقدی دریافت کنند، شرکتی با ارزش بیشتر را پیش روی خود داشته باشند. حال در این روزها که شاخص کل بورس با سرعت در حال پیشرفت است و بالطبع رشد سودآوری در شرکت‌های بورسی باعث این موضوع شده است، به نظر می‌رشد در نیمه دوم سال جاری، درخواست‌ها و گزارش‌های بسیار زیادی از سوی شرکت‌ها مبنی بر افزایش سرمایه از محل انباشت سود ارایه شود.
البته باید توجه داشت که در بورس، در نهایت قیمت هر سهم بر اساس قانون عرضه و تقاضا دستخوش تغییر می‌شوند و هر کس بر اساس استدلال‌های خود ارزش یک سهم را مشخص می‌کند. همین عامل موجب می‌شود که اگر قیمت یک سهم قبل از افزایش سرمایه قیمت به‌شدت رشد کرده باشد، بعد از افزایش سرمایه قیمت کاهش یابد و چون در روز بازگشایی دامنه نوسان باز است حتی ممکن است میزان ضرر بسیار زیاد باشد. البته قیمت سهم قبل از افزایش سرمایه در قیمت‌های مناسبی معامله شود و بعد از برگزاری مجمع افزایش سرمایه، غالب افراد چشم‌انداز مثبتی برای سهم تصور کنند و ارزش سهم را در قیمت‌های بالاتری ببینند و در روز بازگشایی قیمت‌هایی بالاتر از قیمت تئوریک سهم را جذاب دانسته و برای خرید سهم با سایرین رقابت کنند. همین امر موجب خواهد شد که قیمت افزایش یابد و چون در روز بازگشایی دامنه نوسان باز است حتی ممکن است ارزش داریی فردی که قبل از برگزاری مجمع افزایش سرمایه سهم را خریداری کرده است به مقدار قابل توجهی افزایش پیدا کند. در حالت سوم نیز ممکن است اتفاق خاصی نیفتد و قیمت سهم دقیقا در محدوده‌های قیمت تئوریک باز شود.
