دلایل بزرگ‌ترین واگذاری امسال
امیرعباس آذرم‌وند|
حوزه اثرگذاری قیمت ارز در اقتصاد ایران با توجه به نوسان شدید آن، بسیار گسترده است. نوسان شدید قیمت ارز نه تنها قیمت بخش زیادی از کالاهای مصرفی و تولیدات دیگر را افزایش می‌دهد بلکه فاصله طبقاتی، رفاه اجتماعی، اشتغال و سرانه مصرف را هم متاثر می‌کند. اکنون آن طوری که رییس کل سازمان خصوصی‌سازی می‌گوید، روند خصوصی‌سازی در ایران را نیز متاثر کرده است. دو عامل قیمت ماشین‌الات و تجهیزات در کنار ارزش محصولات تولید شده سبب شده تا قیمت‌گذاری برای بنگاه‌هایی که در صف واگذار هستند سخت‌تر شود. با وجود این معاون رییس سازمان خصوصی‌سازی در گفت‌وگو با «تعادل» میزان خصوصی‌سازی این سازمان در نیمه نخست سال جاری را دو هزار و 200 میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به رقم کل سال گذشته افزایشی معنا‌دار داشته است. با این همه می‌توان ادعا کرد هر چند خصوصی‌سازی و سازمان متولی آن برای قیمت‌گذاری در سال جاری با مشکلاتی مواجه بوده، اما در سالی که اقتصاد ایران را شگفت‌‍زده کرده و مشکلات فراوانی ایجاد شده، عملکرد این سازمان رشدی چشمگیر داشته است. یکی از مسوولان سازمان خصوصی‌سازی در گفت‌وگو با تعادل از تداوم روند نیمه نخست سال جاری در شش ماهه دوم خبر داده است.
به گزارش «تعادل» در روزهای گذشته، رییس‌کل سازمان خصوصی‌سازی با اشاره به نوسان قیمت ارزهای خارجی گفته که یکی از مشکلات اصلی در خصوص واگذاری سهام دولتی نوسان نرخ ارز است. از ابتدای سال ۱۳۹۷ قیمت ارز با نوسان‌های زیادی رو به رو شد همچنین بعد از مطرح شدن دلار ۴۲۰۰ تومانی این نوسانات ادامه داشت و رانت‌هایی نیز از این محل به وجود آمد. در این زمینه علی اشرف عبدالله پوری حسینی درباره نوسان قیمت نرخ ارز معتقد است که یکی از مشکلات اصلی در خصوص واگذاری سهام دولتی نوسانات نرخ ارز در شرکت‌هایی است که ماشین آلات آنها خارجی است و بر این اساس نمی‌توان برآورد درستی از قیمت پایه این شرکت‌ها برای واگذاری داشت.
رییس کل سازمان خصوصی‌سازی افزود: به همین دلیل باید منتظر بمانیم تا با ایجاد تعادل در بازار ارز بتوان برآورد درستی از قیمت شرکت‌ها داشت. از ابتدای امسال تا کنون در مدت ۵ ماه ۷۴ شرکت را عرضه کرده‌ایم که خوشبختانه موفق به فروش حدود ۴۵ درصد از آنها شده‌ایم که از این نظر کارنامه قابل قبول و قابل دفاعی داریم.
رییس کل سازمان خصوصی‌سازی گفت: در این میان واگذاری سهام شرکت کشت و صنعت مغان به ارزش ۱۸۵۰ میلیارد تومان یکی از موفقیت‌های امسال سازمان خصوصی‌سازی است که با کل واگذاری‌های سال ۹۶ این سازمان برابری می‌کند. واگذاری کشت و صنعت مغان با انتقاداتی نیز همراه بود. برخی از کارشناسان می‌گفتند قیمت مصوب این بنگاه برای مزایده پنجم که رقمی حدود هزار و 750 میلیارد تومان بود، ارزان‌تر از ارزش واقعی این بنگاه بود. از طرف دیگر مسوولان سازمان دلیل کاهش قیمت در مزایده پنجم را نبود مشتری در چهار مزایده اول و سپس کارشناسی دوباره کارشناسان دادگستری و کم شدن سهم 40 درصدی از این بنگاه از مالکیت کشت و صنعت پارس آباد، سبب کاهش قیمت شد. مسوولان سازمان خصوصی‌سازی کشور ضمن اینکه روند واگذاری کشت و صنعت مغان را شفاف و رسمی می‌دانند، مساله قیمت‌گذاری بر بنگاه‌ها را خارج از حیطه اختیار خود ارزیابی می‌کنند. در همین رابطه معاون سازمان خصوصی‌سازی، ضمن رد انتقادات برخی از کارشناسان می‌گوید مسیر تاکنونی سازمان خصوصی در روزهای نیمه دوم سال هم ادامه خواهد یافت و تلاش سازمان همچون گذشته بر واگذاری دارایی‌ها به بخش خصوصی واقعی خواهد بود.
تا پایان سال برای خصوصی‌سازی بیشتر برنامه داریم
در همین رابطه جعفر سبحانی معاون سازمان خصوصی کشور، درگفت‌وگو با تعادل با اشاره به صحبت‌های پوری حسینی گفت: نکته اولی که در رابطه با صحبت‌های پوری حسینی مدنظر داشته باشید، این است که وی به هیچ عنوان ادعا نکرده است که واگذاری‌های سازمان متوقف شده، بلکه تنها با اشاره به نوسانات قیمت ارز، مشکلاتی که از این رهگذر برای سازمان خصوصی‌سازی به وجود آمده را بیان کرده اشت. اینکه نوسانات قیمت ارز چه زمانی به پایان می‌رسد را ما نمی‌دانیم و باید مسوولان بانک مرکزی در این مورد صحبت کنند اما آن‌چه به ما مربوط است، تداوم واگذری‌ها حتی در شرایطی سخت مانند امروز است.
او افزود: نوسان قیمت ارز بیشتر از هر چیزی قیمت‌گذاری بنگاه‌ها را سخت کرده است. دقت داشته باشید بعضی از بنگاه‌های کشور محصولاتی تولید می‌کنند که قیمت آنها با توجه به افزایش قیمت ارز تغییر کرده است، درنتیجه ارزش این بنگاه‌ها برای واگذاری هم به شکل روزمره در حال تغییر است. بطور مثال با توجه به اینکه کشت و صنعت مغان محصولاتی را تولید می‌کند که عمدتا در کشور به فروش می‌روند، کار برای واگذاری ساده‌تر بود.
سبحانی در مورد عملکرد سازمان خصوصی‌سازی تا پایان سال گفت: از نظر من سازمان تا همین جای کار هم عملکردی فراتر از انتظارات داشته است. موید این نکته هم واگذاری حدود دو هزار و 200 میلیارد تومانی بنگاه‌ها در 6 ماهه نخست سال جاری بود که از نظر حجم بزرگ‌تر از کل واگذاری‌های سال گذشته است. برای نیمه دوم سال هم ما تلاش داریم چون نیمه نخست عمل کنیم و بنگاه‌هایی که در صف واگذاری قرار دارند را به مرور به بخش خصوصی واقعی واگذار کنیم. بنگاه‌هایی که بیشتر در بخش‌هایی چون توسعه و تجهیز اماکن ورزشی یا شرکت‌های فعال در حوزه سوخت و کشاورزی از اصلی‌ترین بنگاه‌های بزرگی هستند که در صف واگذاری قرار دارند. درنتیجه ما برای نیمه دوم سال توقع عملکردی مشابه با نیمه نخست سال از خود داریم و فکر می‌کنیم اگر تمرکز و برنامه‌ریزی کافی وجود داشته باشد، می‌توان در نیمه دوم هم کارهای بزرگی را انجام داد.
معاون سازمان خصوصی‌سازی کشور در رابطه با واگذاری کشت و صنعت مغان گفت: واگذاری بنگاهی چون کشت و صنعت مغان جزو موفقیت‌های امسال سازمان خصوصی‌سازی بود. برای شرکت مغان چهار نوبت آگهی به روزنامه‌های کثیر الانتشار داده شد و هر بار مزایده هم برگزار شد اما هیچ متقاضی و مشتری برای آن پیدا نشد. بررسی‌ها نشان داد که قیمت مصوب برای کشت و صنعت مغان بالاتر بود و حتی برخی از کارشناسان زبده کشاورزی که به دلایلی اسم آنها را نمی‌آورم، مدعی بودند قیمت این بنگاه نهایت هزار و 400 میلیارد تومان است. اما تیم کارشناسی دادگستری پس از بررسی‌های گوناگون قیمت کافی را هزار و 760 میلیارد تومان اعلام کردند. پس از اینکه این قیمت به تصویب رسید، دوباره آگهی مزایده منتشر شده و نهایتا پس از یک ماه با حضور نهادهای متولی و ناظر، این مزایده برگزار شد و از میان چهار متقاضی، نهایتا قیمت هزار و 850 میلیارد تومان برای آن به توافق رسید و واگذاری با موفقیت به پایان رسید.
او در رابطه با بحث‌ها و انتقاداتی که در رابطه با واگذاری مغان مطرح شد، پاسخ داد: ما چهار بار مزایده کشت و صنعت مغان را برگزار کردیم و همانطوری که گفتم هیچ مشتری برای آن پیدا نشد. با توجه به اینکه یکی از اهداف سازمان خصوصی تلاش برای واگذاری بنگاه‌ها به بخش خصوصی واقعی است، قیمت‌گذاری هم باید در این مسیر باشد تا بخش خصوصی امکان رشد داشته باشد. از قضا این مهم تبدیل به عاملی شد که ما در خصوصی‌سازی بنگاه‌ها مدنظر قرار دادیم. دقت کنید بار اول نیز آن قدر قیمت بالا بود که هیچکس علاقه‌مند به خرید این بنگاه نشد و عملا روند خصوصی‌سازی متوقف شد. پافشاری بر قیمت‌های بالا نشان‌دهنده موفقیت نیست بلکه باید توجه کنیم حتما آن بنگاه در اختیار کسانی باشد که توانایی لازم را دارند. به هر حال همانطور که قبلا هم گفتم ما در قیمت‌گذاری نقشی نداشتیم و کارشناسان دادگستری نقش اصلی را ایفا کردند. همچنین باید توجه داشت در قیمت‌گذاری دوم سهم 40 درصدی کشت و صنعت مغان از کشت و صنعت پارس آباد که قبلا جزو اموال این بنگاه بود، را تغییر دادیم و سهام 40 درصدی پارس آباد بعدا واگذار خواهد شد. درنتیجه بخشی از کاهش قیمت در قیمت‌گذاری دوباره مربوط به این عامل می‌شود. به هر حال با تعیین یک رقم معتدل، فروش صورت گرفت.
او در رابطه با منتقدانی که بر ارزان فروشی سازمان خصوصی‌سازی تاکید داشتند، گفت: به نظر من این گفته‌ها شعاری هستند و زمینه علمی ندارند. در هر حال اگر این بنگاه‌ها آنقدر ارزان فروخته شدند بهتر بود دوستان منتقد خود اقدام به خرید این بنگاه‌ها می‌کردند و آنها را توسعه می‌داند. اگر قیمت مغان واقعی نبود، هیچ‌وقت مشتری آن را نهایتا 100 میلیارد تومان گران‌تر نمی‌خرید. به بیان دیگر در دور دوم معلوم شد قیمت‌گذاری احساسی که مبنای علمی و عملی در اقتصاد ندارند، نهایتا سبب موفقیت نخواهند شد.
