«دارو» در گیر و‌دار تخصیص ارز
ریحانه جاویدی|
با وجود آنکه دارو در لیست اقلام تحریمی نیست، اما تحریم‌های اقتصادی، گریبان این حوزه را هم گرفته و چوب لای چرخ تولید، تامین و توزیع دارو می‌گذارد. اگرچه تاکنون آنطور که مسوولان وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند، چاره‌اندیشی‌های لازم برای شرایط تحریم انجام شده است، اما نوسان ارز این روزها دارو را بیش از پیش با بحران رو به رو کرده تا جایی که بیست و ششم شهریور امسال، معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزارت کشور از ابلاغ نامه رییس‌جمهوری به استانداران برای حل مشکلات صنعت داروسازی کشور خبر داد. در بخشی از این نامه اشاره شده است که «وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، برای تخصیص بهنگام ارز و پیشگیری از هرگونه تأخیر و یا وقفه در روند تأمین ارز مورد نیاز صنعت دارویی کشور، تدابیر و ساز وکار‌های لازم را اتخاذ کند» اما با وجود این روز گذشته عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، از عملکرد بانک مرکزی در تخصیص ارز دارو انتقاد کرد؛ چراکه به گفته او تاکنون کمتر از ۵۰ درصد ارز دولتی که که قرار بود تا پایان شهریور ماه، اختصاص یابد توسط شرکت‌های داروسازی دریافت شده است. از طرف دیگر انتقاد عضو هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در حالی است که 30 شهریورماه، رییس کل بانک مرکزی از اختصاص 13 میلیارد دلار ارز برای دارو و کالاهای اساسی خبر داده بود در حالی که سخنگوی سازمان غذا و داروی کشور، کل میزان ارز در نظر گرفته شده جهت تامین دارو و تجهیزات پزشکی برای سال 97 را، سه و نیم میلیارد دلار اعلام کرد.
کم‌کاری بانک مرکزی
بارها از سوی مسوولان وزارت بهداشت و فعالان عرصه تولید دارو، بیان شده که مدت زمان باقی مانده تا آبان ماه و شروع تحریم‌ها، مدت زمان طلایی برای جلوگیری از بحران دارو بعد از تحریم است که باید از این فرصت نهایت استفاده را کرد اما این میان، تخصیص ارز دارو، موضوعی است که این زمان را از بین می‌برد. روز گذشته، مرتضی خیرآبادی، عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران، با انتقاد از کم‌کاری بانک مرکزی در تامین ارز دارو، در نشست خبری چهارمین نمایشگاه بین المللی ایران فارما، گفت: «قرار بود ارز دولتی برای دارو تا پایان شهریورماه تخصیص یابد که تاکنون کمتر از ۵۰ درصد آن را دریافت کرده ایم و بانک مرکزی هنوز ارز لازم را اختصاص نداده است در حالی که اگر دولت ۱۰ درصد حمایت خود از صنعت خودرو را برای دارو داشته باشد، ما هیچ مشکلی برای تولید دارو در داخل نخواهیم داشت.»
او افزود: «متاسفانه با وجود اینکه رییس‌جمهور امریکا مدعی شده است که در تحریم‌ها دارو و تجهیزات پزشکی مستثنی شده است اما واقعیت این نبوده و ما شاهد هستیم شرکت‌های خارجی را از همکاری با صنعت داروسازی ما منع کرده‌اند. در حال حاضر از طریق بانک‌های خارجی برای انتقال ارز دارو تحت فشار هستیم. زیرا دولت امریکا موافقت نکرده که ما بتوانیم از طریق چند بانک مورد نظر ارز دارو را منتقل کنیم. در حال حاضر انتقال ارز دارو تا ۸۰ درصد بسته شده است و مابقی این انتقال نیز در آینده مشخص خواهد شد. متاسفانه تحریم‌ها به گونه‌ای بوده که حدود ۱۰۰ شرکت خارجی را از آمدن به نمایشگاه امسال محروم کرده‌اند و آنها تحت فشار تحریم‌های امریکا تصمیم گرفته‌اند به نمایشگاه ایران فارما نیایند.»
یافتن راه موازی برای دور زدن تحریم‌ها
اظهارات عضو هیات مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران در حالی است که کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و داروی کشور، درباره مبادله ایران با شرکت‌های داروسازی خراجی در شرایط تحریم نظر دیگری دارد، او به تعادل گفت: «با شروع دور جدید تحریم‌ها، ممکن است برخی از طرف‌های تجاری ما از ادامه همکاری با ایران خودداری کنند اما نباید فراموش کرد که بازار دارو، وسیع است و مانند گذشته انحصاری نیست و می‌توان با شرکت‌های خارجی دیگر وارد مذاکره شد، آنچه اهمیت دارد این موضوع است که اگرچه دارو در فهرست کالاهای تحریمی قرار ندارد اما وقتی مبادلات مالی با ایران تحریم شود، تامین دارو هم از این موضوع لطمه می‌خورد و در چنین شرایطی ما باید به فکر راه‌های موازی برای مبادله با شرکت‌های دارویی دنیا باشیم.»
او درباره میزان ارز تعیین شده از سوی بانک مرکزی برای شرکت‌های دارویی افزود: «رقم سه و نیم میلیارد دلار برای ال 97 جهت تامین دارو و تجهیزات پزشکی تعیین شده که از این رقم تا اواخر مرداد ماه، نزدیک به یک سوم آن از سوی شرکت‌های دارویی جذب شده است اما قائدتا هر ما در روزهای باقی مانده تا آبان ماه سرعت بیشتری داشته باشیم و شرکت‌های تولید دارو، توان بیشتری برای جذب دارو داشته باشند، قطعا بعد از آبان ماه مشکلات کمتری را تجربه خواهیم کرد.» اگرچه به گفته سخنگوی سازمان غذا و دارو، سه و نیم میلیارد دلار ارز برای دارو در سال 97 تعیین شده اما 30 شهریور ماه، عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی، از اختصاص 13 میلیارد دلار ارز برای دارو و کالاهای اساسی خبر داده است. به گفته او این میزان ارز به تدریج تامین و واردات آنها درحال انجام است.
شرایط متناقض سازمان غذا و دارو
با وجود این اوایل شهریور امسال، رییس سازمان غذا و داروی کشور، با اشاره به رکود در صنعت دارویی کشور به برخی مشکلات در تأمین ارز دارو اشاره کرده و گفت: «ارز تعلق گرفته به دارو دچار مشکلات بسیاری شده؛ این درحالی است که باید تا آبان ماه حداکثر استفاده را ببریم؛ چراکه شرایط تحریم‌ها را پیش رو داریم. »
احمد اصغری افزود: « به عنوان سازمان غذا و دارو شرایط متناقضی داریم. از طرفی باید داروهای جدید وارد شود و صنعت دارو اقتصادی باشد. این به معنی بازار بزرگ‌تر و فروش بیشتر است. از طرفی نیز باید مدیریت هزینه و کنترل مصرف دارو انجام شود. در بسیاری از جلسه‌ها بیش از اینکه ما به دنبال رونق و گسترش بازار دارویی باشیم، پیشنهاد دادیم که داروهای بدون نسخه از پوشش بیمه خارج شود.
او با بیان اینکه کل بازار دارویی کشور در سال ۹۶ حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان بود، بیان کرد: « روغنی که به کشور وارد می‌شود ۴ میلیارد و برنج ۳ میلیارد است. حتی مبلغ بازار آرایشی و بهداشتی نیز بیشتر از دارو است. این در شرایطی است که بیش از ۹۶ درصد داروها تولید داخل بوده و ۷۰ درصد بازار داروی کشور به تولید داخل وابسته است. اگر داروهای تولید داخل را می‌خواستیم وارد کنیم باید ده‌ها میلیارد دلار واردات دارو انجام می‌دادیم، اما در حال حاضر ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار واردات دارویی انجام می‌شود و بیش از ۵۰ درصد مواد اولیه دارویی در داخل کشور تولید می‌شود
رییس سازمان غذا و داروی کشور گفت: «مشکل دیگر این است که وزارت صنعت نیز می‌گوید که متولی صنعت دارو است و از طرفی وزارت بهداشت نیز در این زمینه مسوولیت دارد و باید هزینه‌های سلامت را مدیریت کند. بیش از ۵۵ درصد صنعت داروسازی در اختیار بخش‌های شبه دولتی و کمتر از ۴۵ درصد آن در اختیار بخش خصوصی است. در این صنعت با رکود مواجه هستیم که شاخص‌های بورس نیز این رکود را نشان می‌دهد که سود صنعت دارو پایین است. علت این است که اولا مطالبات صنعت دارو به تاخیر افتاده است. طلبی که در حال حاضر صنعت از این پخش دارد بالغ بر ۴ هزار میلیارد تومان است. این موضوع باعث شده که صنعت برای تامین هزینه وام بگیرد و در این شرایط هزینه‌های مالی به صنعت داروسازی تحمیل شده، اما این هزینه در قیمت گذاری در نظر گرفته نشده است. از طرف دیگر به صنعت داروسازی اسناد اوراق خزانه تعلق می‌گیرد. »
