چشم‌انداز دشوار اقتصادی پیش‌روی ترکیه
گروه جهان| طلا تسلیمی|
ارزش لیر ترکیه در معاملات دوشنبه در برابر دلار کاهش یافت و این در حالی بود که لیر ترکیه هفته پیش هم در پی افزایش ناامیدی سرمایه‌گذاران از برنامه اقتصادی سه ساله اعلام شده توسط برات آلبایراک وزیر دارایی ترکیه، میزانی از ارزش خود را از دست داده بود. نگرانی سرمایه‌گذاران از این مساله است که اگرچه اظهارات آلبایراک از آمادگی ترکیه برای اتخاذ تدابیر دشوار در مقابله با نرخ تورم و افت ارزش لیر حکایت دارد، اما برنامه‌ای مشخص برای نجات بانک‌ها از چالش وام‌های بد را شامل نمی‌شود. در همین حال، خبرهای منتشر شده از دستیابی آکبانک، یکی از بزرگ‌ترین وام‌دهندگان در تریکه، به قرارداد وام سندیکایی حکایت داشت که به عقیده کارشناسان، می‌تواند فضایی مثبت در بازار سهام ایجاد و شاید حتی به عنوان کاتالیزور در بازار عمل کند.
به گزارش رویترز، ارزش لیر ترکیه از 6.2 در برابر دلار امریکا در معاملات جمعه، در معاملات دوشنبه به 6.3 کاهش یافت. لیر از آغاز سال جاری میلادی تاکنون در پی نگرانی‌ها درباره نفوذ رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه بر سیاست‌گذاری‌های پولی و مناقشات دیپلماتیک بین آنکارا و واشنگتن، 40 درصد از ارزش خود را در برابر ارز ایالات متحده از دست داده است. نرخ برابری لیر با دلار که در ماه اوت به کم‌ترین میزان در تاریخ (7.2) رسید، پس از یک سری تدابیر برای نجات این ارز از جمله اقدام بانک مرکزی ترکیه در جهت افزایش نرخ بهره، اندکی بهبود یافت.
هفته گذشته که قرار بود آلبایراک برنامه جدید اقتصادی دولت را اعلام کند، سرمایه‌گذاران امیدوار بودند که یک برنامه گسترده برای کمک به بانک‌ها باشد؛ اما چنین اتفاقی رخ نداد. آلبایراک پیش‌بینی رشد اقتصادی در سال‌های 2018 و 2019 را نسبت به پیش‌بینی‌های قبلی به‌شدت کاهش و به درآمد 12میلیارد دلاری جدید در سال 2019 وعده داد، اما نتوانست سرمایه‌گذاران را که منتظر اقدام سریع آنکارا برای ریشه‌کن کردن نگرانی‌ها درباره بخش بانکی بودند، راضی کند. طبق پیش‌بینی آلبایراک، ترکیه که از افزایش شدید نرخ تورم رنج می‌برد، در سال 2018 رشد اقتصادی 3.8 درصدی و در سال 2019 رشدی 2.3 درصدی خواهد داشت و این در حالی است که پیش‌بینی‌های قبلی از رشد 5.5 درصدی برای هر دو سال حکایت داشتند. تحلیل‌گران می‌گویند که این نشانه‌ای مثبت است که از تمایل آنکارا برای اتخاذ تدابیر شدیداللحن در جهت کاهش نرخ تورم و حمایت از لیر حکایت دارد. اما این برنامه برای ایجاد حس اطمینان در میان سرمایه‌گذاران کافی نبود.
بانک مرکزی ترکیه دوشنبه آمارهای مربوط به اطمینان به ظرفیت بهره‌برداری و تولید در ماه سپتامبر را منتشر کرد. طبق آمارهای اخیر، اعتماد اقتصادی و اعتماد مصرف‌کنندگان به‌شدت کاهش یافته و به کم‌ترین سطح از سال 2009 تاکنون رسیده است.
فایننشال‌تایمز در مطلبی درباره طرح اقتصادی آلبایراک نوشت، تحلیل‌گران از این نبود استراتژی مناسب در حمایت از بانک‌های ترکیه ناامید شده‌اند. بانک‌های ترکیه با چالش افزایش وام‌های بد مواجه هستند، چرا که بسیاری از وام‌ها به دلار گرفته شده و اکنون وام‌گیرندگان برای بازپرداخت بدهی‌های خود که در پی سقوط لیر افزایش یافته، به مشکل برخورده‌اند. به عنوان یکی از راهکارهای رسیدگی به این مشکل، تامین مالی مجدد بانک‌های وام‌دهنده (از طریق وام‌های جدید با بهره‌های کمتر) از اوایل ماه اوت به اجرا گذاشته شد اما در پی بحران شدید مالی ترکیه و شکست تلاش بانک‌ها برای تامین مالی مجدد وام‌های سندیکایی به ارزش کلی 6.4میلیارد دلار تا پیش از سال جاری میلادی، به تعویق افتاد.
اما به نوشته بلومبرگ، آکبانک ترکیه که بزرگ‌ترین وام‌دهنده این کشور از نظر ارزش سهام در بازار محسوب می‌شود، روز پنج‌شنبه قرارداد یک وام سندیکایی را به امضا می‌رساند. این اولین استقراض بانکی از زمان سقوط ارزش لیر تاکنون به شمار می‌آید. در پی انتشار این خبر، ارزش سهام آکبانک افزایش یافت. این وام سندیکایی (وامی که معمولا وجه با همکاری دو یا چندین بانک تامین می‌شود) مهلت بازپرداخت وامی که در سال 2017 بر سر آن توافق شده بود را افزایش می‌دهد. آکبانک در آن زمان برابر 945 میلیون دلار برای یک سال و 205 میلیون دلار دیگر را برای دو سال استقراض کرده بود. حجم بسته کنونی که قرار است روز پنج شنبه بر سر آن توافق شود هنوز مشخص نیست.
آکبانک مجبور شده برای افزایش مهلت بازپرداخت این وام‌ها، وثیقه‌ای بیشتر از سال گذشته بپردازد. این بانک همچنین در تلاش برای مواجهه با مشکلات استقراض خود، حاشیه بهره وام‌ها را نسبت به دو ماه پیش 75 واحد و هزینه وام‌دهی را به حدودا دو برابر افزایش داده است. قرارداد وام سندیکایی آکبانک با خوش‌بینی به توانایی این بانک در تامین سهمش از تامین مجدد مالی بدهی شش میلیارد دلاری بانک‌های ترکیه تا پیش از پایان سال جاری میلادی همراه شد. ارزش سهام آکبانک پس از انتشار این خبر 3.8 درصد افزایش یافت.
سرتان کارگین رییس بخش تحقیقات «گلوبال سکیوریتیز» در استانبول گفت: «دستیابی آکبانک به توافق وام سندیکایی در شرایط کنونی، اتفاق مثبتی است. این توافق فضایی مثبت در بازار سهام ایجاد کرده و می‌تواند به صورت یک کاتالیزور عمل کند.
