نگرانی ترامپ از رخنه‌های تحریم

سازوکار مورد نظر اروپا برای عبور از تحریم‌های امریکا علیه ایران نگرانی‌های کاخ سفید را برانگیخته و اینک ترامپ و همراهانش قطع هرگونه مسیر مبادلات مالی ایران را در دستورکار قرار داده‌اند.

تحولات اخیر یعنی مشخص شدن راهکارهای عملی برای دور زدن تحریم‌ها و ادامه تجارت میان اروپایی‌ها با تهران باعث شده نگرانی مقام‌های کاخ سفید از بی‌اثر شدن برنامه‌های مهار ایران افزایش یابد. گویا اعلان هفته گذشته اروپایی‌ها در زمینه ایجاد کانال مالی مستقل در زمینه تعامل با ایران کام «دونالد ترامپ» و همکاران وی به ویژه در وزارت خزانه داری امریکا را به‌شدت تلخ کرده است. بر اساس تحلیل‌ها در صورتی که این روند بتواند به تدریج اجرایی شود می‌تواند باعث شود تا دیگر کشورها نیز به آن بپیوندند و این فرایند شرکت‌های بزرگ اروپایی را هم ترغیب می‌کند تا بدون هراس از مجازات‌های واشنگتن به بازار ایران بازگردند. ایالات متحده اکنون در تلاش است تا با اقدامات اتحادیه اروپا برای بی تاثیرساختن تحریم‌های کاخ سفید مقابله کند.

در این زمینه نشریه «تایم» نوشت: اوج مقاومت‌ها در مقابل ترامپ در نشست شورای امنیت سازمان ملل بروز یافت؛ جایی که رییس‌جمهوری امریکا ریاست آن را بر عهده داشت. «امانوئل مکرون» در سخنان خود مخالفت آشکار پاریس با رویکردهای ترامپ را اعلام کرد. این دیدگاه با حمایت نمایندگان انگلیس و آلمان در کنار روسیه و چین نیز همراه شد.

تحلیلگر نشریه «فورچون» نیز اعتقاد دارد با وجود تشدید حملات ترامپ به ایران و متحدان امریکا، کشورهای اتحادیه اروپا بعلاوه روسیه، چین و ایران در نیویورک بر سر راه‌اندازی مکانیسمی در جهت ادامه توافق بدون نیاز به حضور امریکا به نتایجی دست پیدا کردند. مشخص‌تر شدن صف بندی‌ها در مقابل ایالات متحده، به ویژه در قبال پرونده هسته‌ای ایران موجب شده است تا کاخ سفید به دنبال سختگیری‌های بیشتر و تشدید محدودیت‌ها از طریق کانال‌های دیگر به منظور عملی سازی خواسته‌های خود باشد.

«نیویورک پست» به این نگرانی امریکا پرداخت و تاکید کرد ترامپ و ایالات متحده باید خط مشی را در پیش بگیرد که با سیاست‌های ضدتحریمی اتحادیه اروپا مقابله کند. این روزنامه نوشت: در این هفته حسن روحانی رییس‌جمهوری ایران از دیدار با ترامپ در نشست سازمان ملل خودداری کرد. یک دلیل آن است که ایران و حامیان اروپایی منتظر ماه نوامبر و چگونگی تصمیم‌های مالی ترامپ و عملکرد سوییفت در دوره پس از اجرای تحریم‌ها هستند. نوع تصمیمی که ترامپ از 4 نوامبر (13 آبان) در پیش می‌گیرد تاثیر بسیار زیادی بر آینده سیاست‌ها میان ایران و امریکا هم دارد ضمن اینکه می‌تواند بر احتمال موفقیت رویکردهای مالی اروپا هم تاثیرگذار باشد.

اکنون چند ماه است که ایران و اروپا در زمینه سیاست‌های خود در قبال ایران به ویژه توافق هسته‌ای در حال رایزنی هستند. چند روز قبل از خروج ترامپ از برجام یک اندیشکده امریکایی حامی توافق هسته‌ای که از سوی یکی از مشاوران «باراک اوباما» مدیریت می‌شود در گزارشی شیوه‌هایی را که اتحادیه اروپا می‌تواند تحریم‌های ایالات متحده را بی اثر کند مورد ارزیابی قرار داد. این مقام پیشین کاخ سفید تاکید داشت که اروپا می‌تواند از طریق بانک مرکزی خود پرداخت‌ها به ایران را ادامه دهد. 10 روز پس از خروج ترامپ از توافق، کمیسیون اروپایی دقیقا همین گزینه را برای ادامه تعامل با ایران مطرح کرد. به تازگی رهبران اروپایی اعلام کردند برنامه‌های کارآمدی را تدوین کرده‌اند که می‌تواند مسیرهای پرداخت به ایران را بدون اتکا به دلار امریکا به سرانجام برساند.

از نگاه نیویورک پست، اتحادیه اروپا در واقع این اطمینان را برای ایران و کشورهای جهان ایجاد کرد که قادر است تحریم‌های ایالات متحده را خنثی سازد.

اما به اعتقاد تحلیلگران امریکایی عملکرد کانال مالی اروپا به برقراری ارتباط ایران در چارچوب سیستم سوییفت وابسته است. بانک مرکزی ایران در کنار دیگر بانک‌های این کشور یک کد سوییفت دارند و این مسیری است که هنوز برای بی اثر کردن تحریم‌ها باز است. در سال 2012 کنگره تصمیم گرفت تا روسای جمهوری امریکا را وادار سازد با تحریم مدیران سوییفت مانع فعالیت ایران شوند. پیش از توافق هسته‌ای سال 2015 با ایران هم کمیته بانکی سنا با فشار بر اروپا باعث قطع همکاری سوییفت اروپا با ایران شد و دسترسی بانک مرکزی ایران به درآمدهای نفتی و منابع مالی تهران را قطع کرد.

به ادعای این نشریه اکنون بهانه‌های قانونی لازم برای وادار کردن سوییفت به قطع همکاری با ایران وجود دارد. تنها باید هیات مدیره سوییفت را با تهدید تحریم فعالیت سوییفت در امریکا به انجام این کار متقاعد ساخت اما در دولت امریکا اتفاق نظر در این زمینه وجود ندارد. برخی مقام‌ها در دولت‌های پیشین امریکا هم اعتقاد دارند حتی وادار کردن سوییفت نیز نمی‌تواند باعث قطع ارتباط بانک‌های ایران با خارج شود.  کاخ سفید اکنون نسبت به کارآمدی رویکردی که علیه ایران در پیش گرفته است تردید دارد. سران واشنگتن مهم‌ترین مانع پیش روی خود را راهکارهای اروپا برای ادامه مبادله مالی با تهران به دور از سیستم‌های بین المللی تحت سیطره دلار امریکا می‌دانند. از این رو تحلیلگران مسائل اقتصاد سیاسی در امریکا تاکید دارند اگر ترامپ به دنبال نتیجه است باید فشارهای خود بر سوییفت و اتحادیه اروپا را افزایش دهد تا نتواند مانع اثربخشی سیاست‌های تحریمی علیه ایران شود. دولت و سناتورها در امریکا اعتقاد دارند برای جلوگیری از تضعیف تحریم‌ها باید فشارها در جهت قطع مسیر مبادلات مالی ایران به ویژه سوئیفت بیشتر شود.