بازار ارز و کالا در انتظار سیاست‌های باثبات‌کننده دولت

کاهش نرخ دلار به 11 تا 12 هزار تومان -  اثر فضای مجازی بر التهابات بازار

گروه بانک وبیمه       احسان شمشیری

به دنبال ادامه کاهش نرخ‌های ارز و طلا در روز سه‌شنبه 10 مهر 97، تعداد فروشندگان ارز خانگی افزایش یافته اما صرافی‌ها قبل از ظهر تمایلی به متقاضیان ارز نداشتند . اما به دنبال اعلام بانک مرکزی مبنی بر خرید ارز توسط بانک‌ها از مردم، و اعلام آمادگی خرید ارز توسط بانک‌ها، برخی صرافی‌ها نیز اعلام کردند که با نرخ یورو 12900، درهم 3070، دلار 11200 تومان ارز را از مردم خریداری می‌کنند. براین اساس به نظر می‌رسد که نرخ دلار به تدریج در سطح 11 تا 12 هزار تومان به تعادل نسبی نزدیک می‌شود.

به گزارش تعادل، متاثر از کاهش نرخ ارز نه تنها قیمت طلا نیز کاهش یافت و قیمت سکه 3.8 میلیون تومان و 18 عیار 400 هزار تومان معامله شد. بلکه در برخی فروشگاه‌ها و بازار کالا و حتی داروخانه‌ها، خرید و فروش کاهش یافته و بسیاری منتظر نرخ تعادلی بازار در روزهای آینده هستند که بالاخره با تغییرات و تحولات جدید نرخ دلار کجا ثبات نسبی خواهد داشت. آیا این سیاست عرضه ارز توسط دولت و صادرکنندگان برای آبان و آذرماه نیز ادامه خواهد داشت و در روزهای آینده می‌توان با نرخ با ثبات به خرید و فروش و واردات و صادرات اقدام کرد یا بازهم احتمال افزایش نرخ‌ها وجود دارد؟

برخی تحلیلگران و کارشناسان و از جمله تولیدکنندگان معتقدند که اگرچه از کاهش نرخ ارز استقبال می‌شود و می‌تواند به کاهش هزینه تولید و قیمت‌ها منجر شود، اما واقعیت این است که ثبات قیمت‌ها و نرخ‌ها مهم‌تر از کاهش نرخ‌هاست. زیرا مثلا تولید‌کننده‌ای که از نیما و سنا به نرخ 13 هزار تومان و 12 هزار تومان ارز خریداری کرده و مواد اولیه تهیه کرده است و هزینه تولیدش بالا رفته، اکنون در شرایط کاهش نرخ دلار به 12 هزار تومان و 11 هزار تومان، باید کالای خود را به چه نرخی بفروشد؟ همچنین این پرسش اساسی مطرح است که دولت قرار است این سیاست افزایش عرضه ارز توسط دولت یا صادرکنندگان را که منجر به کاهش نرخ‌ها شده تا کی ادامه دهد؟ آیا این نرخ دلار 11 تا 12 هزار تومان برای ماه‌های آبان و آذر نیز تثبیت خواهد شد و تولید‌کننده، واردکننده، فروشنده کالا و مردم برای تامین نیاز خود می‌توانند روی این نرخ‌ها حساب باز کنند؟

براین اساس، روشن است که دولت باید سیاستی را پیگیری کند که براساس میزان عرضه و تقاضا، نیاز ارزی را در حد توان خود در سطحی تامین کند که نرخ‌ها با ثبات باشد و در سطح مشخصی با ثبات نسبی حرکت کند تا همه عوامل بازار و تولید و مصرف بتوانند روی آن حساب باز کنند.

اگر دولت وبانک مرکزی با اروپا، بانک‌های مرکزی به توافقی در مورد تهاتر نفت در برابر کالا و فاینانس اعتبارات به نتیجه رسیده یا تامین پول نقد در دستور کار قرار گرفته است یا تامین اسکناس دلار از خارج کشور را به نتیجه رسانده است باید براساس آن به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که نرخ با ثباتی را در بازار حاکم کند تا حتی کسانی که به حفظ ارزش پول خود فکر می‌کنند و در روزهای اخیر در حال فروش دلار و سکه و طلای خانگی خود هستند نیز بتوانند روی نرخ با ثبات بازار حساب باز کنند.  نکته مهم دیگر این است که متاثر از نوسانات ارزی و کاهش آن، احتمال هدایت پول آزاد شده و نقدینگی سرگردان به سمت بازار مسکن، خودرو، بورس و... ایجاد حباب جدید در این بازارها نیز وجود دارد و لذا دولت باید توجه داشته باشد که نوسان و نرخ‌ها و شاخص‌ها در بازارهای کالا، ‌پول، ارز، سرمایه، با ثبات نسبی همراه باشد تا بازار ارز و طلا و مسکن و خودرو و اجاره مسکن و... با نوسان شدید مواجه نشود و مردم را با مشکل نوسانات شدید همراه نکند و تولید‌کننده و مصرف‌کننده نیز تکلیف خود را با هزینه تولید، قیمت کالاها و عوامل تولید بدانند.

براین اساس، پس از جلسه سران سه قوه، اختیارات جدید برای بانک مرکزی و سیاست‌های جدید و افزایش عرضه ارز در بازار، باید بلافاصله سیاست‌های پایدار و با ثبات‌کننده در دستور کار دولت و بانک مرکزی و سایر نهادها قرار گیرد تاتمام عوامل تولید و مصرف و فعالان بازارهای مختلف، تکلیف خودرا با نرخ‌ها و سیاست‌ها بدانند. اقتصاد ایران شایسته هجوم مردم برای خرید ارز جهت حفظ ارزش پول ملی و همچنین فروش شدید ارز و سکه جهت جلوگیری از زیان خود نیستند و واقعیت‌ها و نرخ‌های تعادلی بازار باید به‌گونه‌ای شفاف مدیریت شود تا از زیان مردم و سرگشتگی تولید‌کننده و مصرف‌کننده جلوگیری کند و مردم با التهاب و نگرانی کمتری نسبت به آینده دارایی و قدرت خرید خود مواجه شوند. به دنبال نوسانات نرخ ارز و سکه و طلا، حتی مردم در خرید کالا نیز با تردید مواجه شده‌اند و خبرهای رسیده حکایت از آن دارد که مردم سبد خرید کالاهای خود را رها کرده‌اند و برخی داروخانه‌ها و همچنین فروشندگان کالا دست نگه داشته‌اند تا قیمت تعادلی و با ثبات ارز را در روزهای آینده شاهد باشند و قیمت برخی کالاها از جمله قیمت خودرو کاهش یافته است.

  خرید ارز توسط بانک‌ها

به گزارش «تعادل»، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از تمام بانک‌های مجاز به عملیات ارزی خواست، نسبت به خرید ارز از مردم اقدام کنند و گزارش‌ها حکایت از آن دارد که بانک‌ها فعلا دلار را 12 هزار تومان خریداری می‌کنند و خبرها حکایت از آن دارد که احتمالا نرخ دلار به تدریج به سمت 11 هزار تومان حرکت می‌کند. اما برخی بانک‌ها خبر خرید دلار با نرخ 11 هزار تومان را تکذیب کرده‌اند.  بانک مرکزی با اشاره به تمایل مردم به فروش ارزهای خود و نیز امتناع دلالان ارز و برخی صرافی‌ها از خرید ارز، از مردم خواست با مراجعه به شعب ارزی بانک‌های دارای مجوز عملیات ارزی، نسبت به فروش ارزهای خود به قیمت اعلامی اقدام کنند. فعالان بازار ارز می‌گویند اختیاراتی که به بانک مرکزی برای مداخله در بازار ارز داده شد، اعلام ساز و کار جدید تامین ارز توسط بانک مرکزی، احتمال تصویب لوایح مربوط به FATF در روزهای آتی، نگاه مثبت برخی معامله‌گران نسبت به توافقات ایران و اروپا، افزایش قیمت نفت و ... از جمله عواملی است که از نظر فعالان در تغییر روند بازار موثر است. البته فعالان بازار ارز در مورد کاهش قیمت دلار دو نگاه متفاوت دارند. دسته‌ای معتقدند کاهش شدید قیمت‌ها در روز سوم هفته یک اصلاح قیمتی بوده است. از نظر آنها، نوسان‌گیران به‌ تدریج خریدهای هفته گذشته را تخلیه کردند و به‌ دنبال یافتن نقطه کف جدیدی برای خرید هستند. در مقابل، دسته دوم باور دارند، ریزش دلار ناشی از تغییر انتظارات معامله‌گران و ورود ارز خانگی به بازار بوده است.

  اثر فضای مجازی بر بازار ارز

یکی دیگر از عوامل اثرگذار بر بازار ارز و طلا، اعلام نرخ‌ها و اظهارنظرهایی است که توسط کانال‌ها، شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری در فضای مجازی در مورد نرخ ارز مطرح شده است. برخی سایت‌ها، نیمه شب و به صورت توافق‌های شبانه، نرخ‌های ارز و طلا را اعلام می‌کردند و اقدام به خرید و فروش و معاملات فردایی می‌کردند که باعث التهاب بازار ارز در یکسال گذشته شده است. جالب این است که در کاهش شدید نرخ‌ها در روزهای اخیر نیز این نظرات و خبرها موثر بوده و برخی با اعلام تحلیل‌های غیر واقعی، خبر از تحولاتی داده‌اند یا توهماتی را مطرح کرده‌اند که مثلا دولت نرخ‌ها را به قله رسانده و بازار نرخ‌ها را پیش خور کرده و قبل از خبر تحریم‌ها در آبان ماه، حباب بازار فرو می‌ریزد و حتی برخی تحلیل‌ها، کسانی که نرخ‌ها را به قیمت بالاتر خریداری می‌کنند احمق بزرگ نامیده اند! برخی تحلیل‌ها نیز اینگونه مطرح شده که عده‌ای به دنبال شوک درمانی در اقتصاد هستند و با رشد شدید نرخ‌ها و سپس کاهش آن، بازار و مردم را خوشحال می‌کنند و....

این در حالی است که کاهش شدید نرخ‌ها به همان نسبت مخرب و نامناسب است که افزایش شدید می‌تواند به اقتصاد لطمه وارد کند و به عنوان مثال، کسانی که مواد اولیه یا کالا به نرخ بالا خریداری کرده‌اند تا از تولید خود مطمئن باشند یا از رشد هزینه‌ها در آینده خودداری کنند اکنون با این وضعیت مواجه هستند که با کاهش نرخ‌ها، باید هزینه تولید و قیمت کالا و خدمات خود را چگونه حساب وکتاب کنند که زیان نداشته باشند و باید کالای خود را چگونه عرضه و نرخ‌گذاری کنند که قابل رقابت در بازار باشد؟

براین اساس، روشن است که بخشی از التهاب‌های بازار به فضای مجازی مربوط است و مردم نباید در رشد شدید نرخ‌ها و کاهش شدید آن به این تحلیل‌ها توجه داشته باشند بلکه باید متناسب با نیاز و مصرف واقعی خود تصمیم‌گیری کنند و دولت نیز نباید با سیاست‌های ناپایدار و عرضه و تقاضای پر نوسان، باعث نوسان شدید در نرخ‌ها شود.

  صف فروشندگان شلوغ شد

در حالی که طی روزهای گذشته قیمت دلار در حال کاهش بوده و از شب گذشته صف‌های طولانی برای فروش دلار تشکیل شد روز سه شنبه صرافی‌ها هرگونه ارزی را به شکل توافقی از فروشندگان خریداری می‌کنند. فروشندگان دلارهای خانگی در مقابل صرافی‌های خیابان فردوسی و جنب غربی میدان فردوسی برای فروش دلارهای خود صف کشیده‌اند. در حال حاضر صرافی‌ها به هیچ عنوان خرید و فروش دلار با توجه به کاهش قیمت شدید ندارند و تابلوها را صفر کرده‌اند. دلار نقدی که از ابتدای فعالیت بازار با نرخ ۱۳ هزار و ۶۰۰ تومان معامله می‌شد به ۱۳ هزار تومان و 12800 کاهش یافت. دلالان دلار را به نرخ 8 هزار تومان از فروشنده می‌خرند اما موقع فروش 12800 می‌فروشند. دلالان در صورتی که مشتری بیش از ۵ هزار دلار برای فروش در اختیار داشته باشد، تا ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان از وی خریداری می‌کنند اما پایین‌تر از ۵ هزار دلار بین ۸ تا ۱۰ هزار تومان خریداری می‌کنند. از طرف دیگر بسیاری از صرافی‌ها از هرگونه خرید و فروش دلار خودداری می‌کنند و تلاش دارند تا زمان به تعادل رسیدن نرخ‌ها از هرگونه معامله خودداری کنند. با این حال صف فروشندگان دلار به ویژه دلارهای خانگی لحظه به لحظه در حال افزایش است و با افزایش عرضه، قیمت‌ها نیز پایین‌تر می‌آید. ازدحام جمعیت در پیاده روهای خیابان فردوسی و تشکیل صف برابر صرافی‌هایی که خرید دلار دارند، کاملا مشهود است و پیاده روها کاملا مملو از فروشندگان دلار است. بسیاری از فعالان بازار ارز و صرافی‌ها اعتقاد دارند که روند کاهشی قیمت دلار ادامه‌دار خواهد بود.  

برخی از دلالان نیز در کوچه‌ها و خیابان‌های فرعی میدان فردوسی در حال چانه زنی با فروشندگان خانگی هستند تا با نرخی کاملا توافقی ارزهای آنها را خریداری کنند. یکی از دلال‌ها می‌گوید با توجه به افزایش یک‌باره مردم در ساعات اخیر احتمال دارد که دلار در همین نرخ ثبات پیدا کند و نوسانات قیمت متوقف شود. مشاهدات عینی حاکی از آن است که نرخ دهی‌های قیمت دلار از ابتدای میدان فردوسی تا چهاراه استانبول متفاوت است و نرخ‌های متفاوتی توسط دلال‌ها اعلام می‌شود.

  پیش‌بینی ارزانی بیشتر در بازار سکه

رییس اتحادیه طلا و جواهر اعلام کرد که روند قیمت طلا و سکه در روز گذشته کاهشی بوده و پیش‌بینی می‌شود که این روند برای امروز نیز ادامه داشته باشد، چراکه آخرین قیمت ثبت شده برای هر قطعه سکه تمام طرح جدید چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده اما در ساعات عصر سه شنبه سکه به 3.8 میلیون تومان رسید. گرم 18 عیار نیز به 400 هزار تومان کاهش یافت. محمد ولی افزود: نیم سکه تا دو میلیون و ۲۹۰ هزار تومان کاهش یافت و ربع سکه یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان فروخته شد. همچنین نرخ ۶۸۰ هزار تومان برای سکه گرمی به ثبت رسید. محمد ولی ادامه داد: بازار طلا نیز در همین وضعیت قرار داشت، چرا که هر مثقال طلای ۱۷ عیار به یک میلیون و ۸۴۴ هزار تومان و هر مثقال طلای ۱۸ عیار نیز به یک میلیون و ۹۶۱ هزار تومان رسید و هر گرم طلای ۱۸ عیار هم ۴۲۵ هزار تومان معامله شد که بیش از ۵۰ هزار تومان افت قیمت را در یک روز تجربه کرده است.

آیت محمدولی، درباره وضعیت بازار طلا و سکه اظهار داشت: اگر نگاه تنظیم بازاری که اکنون به بازار وجود دارد، ادامه‌دار باشد، یعنی تقاضای مردم پاسخ داده شود، طبیعتا اثرگذار است و قیمت‌ها در بازار کاهش خواهد یافت. وی با اشاره به اقدام بانک مرکزی برای تنظیم بازار، افزود: در دو سه روز گذشته بانک مرکزی تمام توان خود را برای ساماندهی بازار گذاشته که نتایج آن را مشاهده می‌کنیم و معتقدم این اقدامات باید ادامه‌دار باشد. رییس اتحادیه طلا و جواهر با اشاره به وضعیت بازار بیان داشت: وضعیت خرید و فروش نسبت به صورت دو سه روز گذشته مثبت بوده و مراجعه مردم به بازار افزایش یافته است. محمدولی با بیان اینکه روز دوشنبه مراجعه مردم بیشتر برای فروش بود، تصریح کرد: دیروز تعدادی از مردم خرید هم می‌کنند، البته با این سطح قیمت‌ها و قدرت خرید مردم انتظار نداریم که خریدار زیاد باشد اما نسبت به سایر روزهای سال ۹۷ آرامش به بازار بازگشته و شواهد آن در بازار نمایان است. وی درباره قیمت‌ها در بازار نیز گفت: سکه امامی ۴ میلیون و ۲0۰ هزارتومان، طرح قدیم ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان، نیم سکه دو میلیون و ۱۸۰ هزار تومان، ربع سکه یک میلیون و ۲۳۰ هزار تومان، سکه گرمی ۶۷۰ هزار تومان و یک مثقال طلای ۱۸ عیار یک میلیون و ۶۷۰ هزار و ۳۰۰ تومان مبادله می‌شود. رییس اتحادیه طلا و جواهر خاطرنشان کرد: حباب سکه ۲۳۰ هزار تومان است در حالی که در روزهای گذشته تا یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان نیز رسیده بود. محمدولی با بیان اینکه اگر بازار ارز از التهاب خارج شود، قیمت طلا هم کاهش پیدا می‌کند، اظهار داشت: اگر شرایط ادامه داشته باشد، قیمت طلا و سکه به قیمت واقعی که براساس قیمت جهانی دلار و نرخ طبیعی دلار تعیین شود می‌رسد و قیمت‌ها در بازار واقعی می‌شود. رحیم زارع سخنگوی کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی نیز درباره کاهش قیمت دلار گفت: همانطور که بارها اعلام شده قیمت دلار در ماه‌های گذشته به صورت کاذب افزایش یافته؛ بنابراین طبیعی است قیمت‌ها در بلندمدت براساس منطق اقتصادی تعدیل شود.  وی ادامه داد: در هر صورت ارایه به موقع ارز شرکت‌های صادراتی به سامانه نیما در ماه‌های آتی باعث می‌شود سوداگران نتوانند به سودهای نجومی دست یابند، بنابراین باید روند ارایه ارز صادرکنندگان به سامانه نیما رصد شود. زارع اظهار داشت: گسترش عمق بازار ثانویه ارز، جلوگیری از فضاسازی سوداگران، حمایت از بخش‌های مولد اقتصادی، عملیاتی شدن پیمان‌های پولی و همکاری بانک‌های اروپایی با بانک‌های ایرانی باعث می‌شود ثبات به بازار ارز بازگردد.

  نشست «رییس کل»  با  اقتصاد دانان

به گزارش تعادل، در سومین جلسه رییس کل بانک مرکزی با اقتصاددانان نیز که ترکیبی از دیدگاه‌های مختلف اقتصادی در آن حضور داشتند در ابتدا رییس کل اهم اقدامات و تدابیر بانک مرکزی را طی یک ماهه اخیر جهت اطلاع اساتید حاضر و کسب نظر آنها مطرح کرد. سپس اساتید حاضر در جلسه پس از طرح موضوعاتی مختلف، ضرورت دیدگاه واحد اقتصادی و هماهنگی سیاستی را واجد اهمیت دانستند و بر یک صدایی دراقتصاد تاکید کردند. تداوم تدبیرهای جاری برای مدیریت شبکه عرضه ارز با هدف جلوگیری از التهابات مقطعی، ضرورت ریزش نرخ ارز غیر رسمی، ورود بیشتر بانک مرکزی به بازار غیر رسمی ارز، هماهنگی سیاست‌های داخلی و خارجی، اهمیت سامانه نیما و ضرورت رفع مشکلات آن و هدفمند کردن تخصیص ارز برای واردات بررسی صادرات غیر نفتی و آثار انتظاری آن و ضرورت تقویت ذخایر ارزی از موضوعات مطرح شده دراین جلسه بود. همچنین اقتصاددانان در این جلسه شرایط موجود بازار ارز و عوامل موثر برآن و نیز بازار پول و مساله نقدینگی بطور مبسوط مورد بررسی قرار گرفت و اقتصاددانان نظرات خود در این خصوص را جداگانه مطرح کردند.

اقامت 5 ساله برای سرمایه‌گذاران خارجی

از سوی دیگر، شورای عالی هماهنگی اقتصادی در ادامه بررسی اختیارات مورد نیاز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در مورد بازار ارز و پول، موارد جدیدی را تصویب کرد. در این جلسه که روز سه شنبه با حضور سران قوای مقننه و قضاییه و به ریاست حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی برگزار شد؛ مصوب شد تا بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجاز به انتشار اوراق مشارکت ارزی – ریالی باشد. بر اساس این مصوبه؛ بانک مرکزی موظف است تمهیدات و تسهیلات لازم را برای خرید و فروش فوری ارز حاصل از صادرات پتروشیمی و فولاد و دیگر محصولات صادراتی که توسط صادر کنندگان عرضه می‌شود، در بازار ثانویه ارز فراهم نماید. همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی مجاز به عملیات بازار باز است و می‌تواند برای اعمال سیاست پولی، نسبت به خرید و فروش اوراق مالی اسلامی منتشره توسط دولت اقدام نماید. همچنین شورای عالی هماهنگی اقتصادی؛ به منظور تشویق سرمایه‌گذاری و جذب منابع ارزی، تصویب کرد اتباع دولت‌های خارجی در صورتی که حداقل دویست و پنجاه هزار دلار جهت سرمایه‌گذاری در ایران، به کشور وارد کنند، مطابق ضوابطی که دولت اعلام می‌کند، می‌توانند از امتیاز مجوز اقامت پنج ساله برخوردار شوند.