فرصت‌سوزی یا فرصت‌سازی در بورس
گروه بورس| مسعود کریمی|
آمار‌‌های منتشر شده در بورس اوراق بهادار تهران حاکی از کاهش اغلب نماگرهای معاملاتی دارد به گونه‌ای که پس از تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم «CFT»، معامله‌گران رفتاری معکوس از خود نشان دادند و غالبا به تقویت صف فروش پرداختند. در همین حال، فضای کلی تالار شیشه‌ای حافظ تصمیم شورای نگهبان و سایر نهاد‌های تصمیم‌گیر را در خصوص تایید یا رد این مصوبه مجلس بسیار مهم ارزیابی می‌کند و بر همین اساس اغلب معامله‌گران با هدف شناسایی سود طی بازه 3 ماهه اخیر از روند معاملاتی سهام خارج می‌شوند. به هر حال، این روز‌ها مشاهده می‌شود که سهامداران تازه‌وارد به محض قرمز شدن نماگرهای بورسی تصمیم به خروج بخشی از پول‌‌های داغ می‌گیرند و در مقابل حقوقی‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت نیز با افزایش فشار فروش سهام در راستای کسب منافع کوتاه‌مدت اقدام به عرضه‌های سنگین می‌کنند که بطور کلی این نوع رفتار و این دست از افراد به عنوان مقصران اصلی ریزشهای بازار سهام مطرح می‌شوند.
به هر روی، با توجه به اینکه در هنگام صعود نماگرهای بورسی بار‌ها ضرورت عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌هایی با پتانسیل بنیادی قوی در بازار سهام مطرح شد اما متاسفانه شاهد چنین رویدادی همگام با رونق معاملات نبودیم. بر این اساس، در این گزارش به بررسی 2 دیدگاه متفاوت می‌پردازیم که برخی از کارشناسان بازار سرمایه عدم عرضه اولیه سهام را فرصت‌سوزی محرز مقام ناظر بیان می‌کنند و معتقدند که عرضه‌های اولیه می‌توانست مانع از خروج پول شود و به عبارتی از ریزشهای سنگین جلوگیری به عمل بیاورد. از طرفی، دیگر صاحب‌نظران بر این باورند که کوتاهی در خصوص عرضه‌های اولیه صورت نگرفته است و به محض تشخیص آمادگی کامل شرکت‌ها این مهم در بازار سرمایه عملیاتی خواهد شد. به هر حال، تصمیم شورای نگهبان که بطور معمول حدود یک هفته و نهایت 10 روز پس از دریافت مصوبات مجلس نهایی خواهد شد در کنار ثبات نسبی این روز‌های نرخ ارز می‌تواند چشم‌انداز واقعی بازار سهام در بلندمدت را برای جامعه سهامداری ترسیم کند.
استراتژی‌‌های عرضه اولیه
در همین رابطه، حمیدرضا مهرآور مدیرعامل کارگزاری بانک سامان درباره چرایی ریزش 2 روز اخیر بورس تهران در پی تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم در گفت‌وگو با «تعادل» عنوان کرد: نماگر بازار طی معاملات روز دوشنبه مقداری تغییر جهت داد و ریزشهای ابتدای بازار در ادامه فرآیند معاملاتی با اصلاح همراه شد. این در حالی است که کاهش 7 هزار واحدی شاخص طی معاملات روز یک‌شنبه نیز در پی انتشار دیرهنگام اخبار مربوط به تصویب «CFT» رخ داد. در همین حال حدود 300 میلیارد تومان نیز وارد بازار شد. به گفته وی، نگرانی سهامدارانی که در وضعیت سود قرار دارند در پی احتمال ایجاد چالش پیرامون مصوبات نمایندگان مجلس در شورای نگهبان یکی از نکات مورد توجه بازار است و امیدواریم در سایر نهاد‌ها هم شاهد تصویب این مهم باشیم تا بهانه‌ای دست سایر کشور‌ها در راستای افزایش تحریم‌ها نشود. این کارشناس بازار سرمایه معتقد است ثبات نسبی نرخ ارز طی روز‌های اخیر و حرکت نقدینگی به سمت بازار سهام، تعیین و تکلیف لایحه در مجلس و از بین رفتن خبر‌های نگران‌کننده در این زمینه از نکات مثبت ارزیابی می‌شود. این در حالی است که در ادامه امیدواریم اخباری همانند تغییرات نرخ خوراک نداشته باشیم چرا که چنین موضوعاتی همانند تجربه افزایش این نرخ در گذشته تا مدت‌ها بازار سهام را تحت تاثیر قرار خواهد داد. حمیدرضا مهرآور تاکید کرد: بازار می‌بایست به گونه‌ای حرکت کند تا برای قشر سرمایه‌گذار قابلیت پیش‌بینی داشته باشد.
مدیرعامل کارگزاری بانک سامان با تحلیل شرایط فعلی بازار سهام نیز تصریح کرد: به دلیل اینکه بازار بازده مناسبی را در مقطع زمانی کوتاه‌مدت کسب کرد طبیعتا افرادی که در چنین شرایطی اقدام به ورود کردند از مزایای رشد بورس بهره‌مند شدند. در مقابل برخی از افرادی که از گذشته در بازار سهام فعالیت می‌کردند نیز به دلیل اینکه در زیان قرار داشتند همگام با صعود بورس یا در حال کاهش یا خروج از زیان بودند. این در حالی است که، عملکرد نامناسب مدیران برخی از صندوق‌های بزرگ می‌بایست تغییر پیدا کند و مقداری حساب شده و حرفه‌ای‌تر عمل کنند. این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به تاثیر تغییرات قیمت ارز در بازار سهام ابراز داشت: تغییرات ارزی در صنایع صادرات محور و وارداتی‌‌ها تاثیر متفاوتی خواهد داشت. صادراتی‌‌ها در حال حاضر با نرخی بیش از 8 هزار تومان در سامانه‌ها فعالیت می‌کنند بنابراین این دست از شرکت‌ها همچنان از روند سودآوری برخوردار هستند. حمیدرضا مهرآور درباره رفتار مقام ناظر بازار سرمایه در خصوص عرضه‌های اولیه نیز گفت: کمیته‌های پذیرش به‌شدت در حال فعالیت هستند تا شرکت‌ها هر چه سریع‌تر مورد بررسی قرار گیرند و مراحل پذیرش در بازار سرمایه انجام شود. وی افزود: در آخرین جلسه این کمیته نیز 3 شرکت مطرح شدند اما اینگونه نیست، مسائلی که باید مورد توجه قرار بگیرد مورد اغماض واقع شوند و صرفا به دلیل اینکه در بازار منابع وجود دارد در نتیجه اجازه داده شود تا شرکت‌ها بدون مطالعه اقدام به ورود کنند. مدیرعامل کارگزاری بانک سامان بیان کرد: در زمینه عرضه‌های اولیه از طرف سازمان بورس، شرکت بورس و فرابورس کوتاهی صورت نگرفت است و به محض اینکه آمادگی شرکتی برای عرضه اولیه در بازار تشخص داده شود بلافاصه این مهم صورت خواهد گرفت.
راهکار معاملاتی
از سویی دیگر، محمد دارستانی کارشناس بازار سرمایه با اشاره به ضرورت عرضه‌های اولیه در زمان رونق معاملات بازار سهام در گفت‌وگو با «تعادل» بیان کرد: ورود سهام جدید به بازار از سوی مقام ناظر در زمان رونق اقدامی ضروری محسوب می‌شود. بر همین اساس، عرضه اولیه به موقع می‌تواند نقش قابل توجهی در راستای جلوگیری از خروج نقدینگی بازار داشته باشد. وی در پاسخ به اینکه آیا عدم عرضه اولیه فرصت‌سوزی از سوی مقام ناظر محسوب خواهد شد یا خیر، عنوان کرد: بطور قطع می‌توان بر این نکته تاکید کرد که عدم عرضه اولیه به معنای فرصت‌سوزی در بازار است چرا که مقام ناظر می‌توانست زیر مجموعه‌های هلدینگ خلیج فارس، زیر مجموعه‌های گل‌گهر، پتروشیمی نوری (برزویه)، گهر زمین، فولاد سیرجان و سایر شرکت‌های بزرگ می‌توانستند وارد بازار شوند. این در حالی است که عرضه اولیه‌های مناسب همانند پتروشیمی پارس می‌توانست به رشد بازار کمک قابل توجهی کند یا حداقل از ریزشهای سنگین جلوگیری به عمل آورد. این تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است عرضه‌های اولیه جذابیت بازار را افزایش می‌دهند و مقام ناظر می‌بایست چنین فرصتی را از دست نمی‌داد. به نظر می‌رسد در صورتی که در صورت‌های مالی شرکت‌ها نیز نواقصی وجود داشت، اگر سهامدار عمده هلدینگ خلیج فارس یا گل‌گهر بود باید به بر طرف کردن نواقص کمک می‌شد تا شرکت آمادگی کامل برای عرضه در بازار را به دست می‌آورد. به گفته این کارشناس بازار سرمایه، سهم‌های عرضه اولیه‌ای در شرایط ریزش بازار به تسریع بهبود و اصلاح کمک خواهند کرد. محمد دارستانی درباره آینده بازار سهام نیز تصریح کرد: شرکت‌هایی که از تحلیل‌های فاندامنتالی مناسب برخوردارند همانند پالایشگاهی‌ها از چشم‌انداز مناسبی برخوردار هستند.
