پولشویی 1000 میلیارد دلاری در جهان
گروه جهان| طلا تسلیمی|
شمار کشورهایی که در معرض مخاطره شدید پولشویی قرار دارند، افزایش یافته است. موسسه سویسی بازل با انتشار هفتمین گزارش خود درباره شاخص «مقابله با پولشویی بازل» اعلام کرد سطح آسیب‌پدیری دو سوم از مجموع کشورهایی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند بالاتر از 5 است که یعنی این کشورها با مخاطره شدید پولشویی و تامین مالی تروریسم مواجه هستند. این در حالی است که در بیش از 40 درصد از کشورها در این فهرست، میزان مخاطرات در قیاس با گزارش سال گذشته میلادی افزایش داشته که حاکی از بی‌توجهی دولت‌ها به اقدامات لازم برای مقابله با پولشویی است.
طبق گزارش بازل، پولشویی و تامین مالی تروریسم اقتصادها را فلج کرده و در روند تامین مالی بین‌المللی اختلال ایجاد می‌کند و به شهروندان جامعه جهانی آسیب می‌رساند. طبق برآوردهای صورت گرفته، حجم کلی پولشویی در جهان از رقم500 میلیارد تا یک هزار میلیارد دلار می‌رسد. بیشتر کشورهای جهان در یک سال گذشته تقریبا هیچ پیشرفتی در مبارزه با فساد مالی و ایجاد شفافیت نداشته‌اند که این مساله از کاهش اطلاع‌رسانی دولت‌ها درباره چگونگی مدیریت سرمایه‌های عمومی حکایت دارد. با وجود افزایش شمار گزارش‌های مبنی بر فساد گسترده و طرح‌های پولشویی همچون اسناد پاناما و رسوایی اودبرشت، شواهد حاکی از آن است که سطح آزادی مطبوعات در این زمینه به کم‌ترین میزان در 13 سال گذشته کاهش یافته و این مساله بر سطح مخاطرات پولشویی و تامین مالی تروریسم تاثیرمنفی داشته است.
به گزارش وال‌استریت ژورنال، براساس رتبه‌بندی سالانه کشورها برمبنای ارزیابی سطح مخاطرات پولشویی در آنها توسط موسسه بازل، شمار کشورهایی که در سال 2018 دربرابر این اتفاق و تامین مالی تروریسم آسیب‌پذیر بودند، افزایش یافته بطوری که در 83 کشور، سطح مخاطرات بیش از 5 (از 10) تعیین شده است که از شدت آسیب‌پذیری آنها در برابر جرایم مالی حکایت دارد. این در حالی است که سطح آسیب‌پذیری بیش از 40 درصد از کشورها در برابر پولشویی و تامین مالی تروریسم افزایش یافته است.
اما موسسه بازل نگران‌کننده‌ترین جنبه این گزارش را بخش مربوط به کشورهایی می‌داند که قوانین لازم را برای مبارزه با پولشویی به اجرا در نمی‌آورند. گرتا فِنِر، مدیرعامل موسسه بازل، با انتشار بیانیه‌ای گفت: «ممکن است دولت‌ها ممکن در این رابطه هرچه از آنها خواسته شده را انجام داده باشند یا مدعی پایبندی رسمی به تدابیر مبارزه با پولشویی شوند، اما در واقعیت، آنها در اجرای قوانین و اقدامات لازم برای جلوگیری و مبارزه با پولشویی و جرایم مالی مربوطه کوتاهی می‌کنند.»
شاخص مبارزه با پولشویی بازل یک ارزیابی مستقل سالانه است که برای ارزیابی آسیب‌پذیری هر کشوری در برابر جرایم مالی و تعیین رتبه هر کشور از ارزیابی مجموعه‌ای از اطلاعات به دست آمده از منابعی همچون بانک جهانی و گروه ویژه اقدام مالی (اف‌اِی‌تی‌اف) و مجمع اقتصادی جهانی استفاده می‌کند. با این حال، این موسسه تاکید دارد که شاخص به معنای ارزیابی میزان دقیق سرمایه‌های مالی غیرقانونی در جریان در یک کشور نیست.
موسسه بازل امسال رویکرد خود را در قبال کشورهایی که اطلاعات دقیقی درباره آنها در دست نیست، تغییر داده و در نتیجه 17 کشور از جمله ایران که در گزارش سال گذشته رتبه اول آسیب‌پذیری در برابر پولشویی را داشت، از فهرست امسال حذف شده‌اند.
طبق شاخص بازل، تاجیکستان امسال در صدر فهرست کشورهایی است که با مخاطره پولشویی مواجه هستند و پس از آن هم کشورهای موزامبیک، افغانستان، لائوس و گینه بیسائو قرار دارند. هیچ کشوری نیست که از مخاطره پولشویی به‌کلی در امان باشد، اما در فهرست بازل کشورهای فنلاند، استونی، لیتوانی، نیوزیلند و مقدونیه با کم‌ترین سطح خطر پولشویی و تامین مالی تروریسم مواجه هستند.
شماری از کشورهایی که در گزارش سال گذشته سطح مخاطره جرایم مالی در آنها به‌شدت پایین محاسبه شده بود، در گزارش امسال با افزایش مخاطرات مواجه بودند که یکی از دلایل آن تغییرات و ارتقاء مکانیزم‌های تشخیص و افزایش اطلاعات در دسترس بوده است. اما یکی از دیگر دلایل این تغییر در سطح مخاطرات، رسوایی‌های پولشویی در برخی بانک‌های اروپایی بوده است. در گزارش بازل آمده: «سطح پایین مخاطره پولشویی در شاخص بازل به‌معنای بلیتی برای ترک مبارزات گسترده با پولشویی و تامین مالی تروریسم نیست و نه دولت کشورها و نه شرکت‌ها موسسات مالی فعال در یک کشور نمی‌توانند چنین مخاطره‌ای را نادیده بگیرند.»
در گزارش بازل، دانمارک یکی از مهم‌ترین کشورهایی بوده که با افزایش سطح مخاطره پولشویی مواجه شده است. شاخص بازل در سال گذشته (2017) میزان مخاطرات در دانمارک را پایین‌تر از ارزیابی‌های اف‌ای‌تی‌اف که نهاد بین‌المللی تعیین استانداردها در این زمینه محسوب می‌شود، نشان می‌داد و پس از تغییر روش بازل در راستای تاکید بر تاثیرگذاری و اجرای قوانین مبارزه با پولشویی در راستای هماهنگی بیشتر با اف‌ای‌تی‌اف، سطح مخاطرات در دانمارک از 2.98 در 2017 امسال به 4.11 افزایش یافت. موسسه بازل در گزارش خود به این مساله اشاره کرده که رسوایی بزرگ مالی بزرگ‌ترین بانک وام‌دهنده دانمارک یعنی «دانسکه بانک» مهر تاییدی بر یافته‌های بازل و اف‌ای‌تی‌اف است که نشان می‌دهند در روند نظارت بر پولشویی و جرایم مالی در این کشور و اجرای قوانین مربوطه برای جلوگیری از آنها، مشکلات جدی وجود دارد.
