2 عنصر نوین در سیمای شهری

 گروه راه و شهرسازی|

 زهرا نژاد بهرام عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «تعادل» به تشریح برنامه سوم توسعه در زمینه نما و منظر شهری پرداخت و گفت: شهر تهران اکنون سیما و منظر آشفته دارد و این آشفتگی نیازمند بازپیرایی است. بنابراین تدوین دستورالعملی که بر اساس آن بتوانیم سیما و منظر شهر تهران را به سمتی که مناسب این شهر است هدایت کنیم، الزامی به شمار می‌اید. اهداف، رویکردها و چشم‌انداز مورد نظر از سیما و منظر شهرتهران باید تعریف شود. برنامه سوم توسعه به دنبال این است تا دستورالعمل‌ها و قوانین مورد نیاز در این زمینه تدوین شود تا بتوان راحت‌تر به آینده‌ای که مد نظر مدیریت شهری است برسیم.

نژاد بهرام با بیان اینکه فصل ششم از برنامه سوم توسعه با عنوان فضایی کالبدی به موضوع سیما و منظر شهری پرداخته است، ‌به تشریح ماده 47 فصل ششم پرداخت و گفت: بر این اساس شهرداری موظف است به منظور ساماندهی و ارتقای کیفیت معماری و ایمنی و منظر شهر تهران با رویکرد هویت گرا، اقدام‌هایی را در شش ماه نخست برنامه سوم انجام دهد که مهم‌ترین آنها عبارتند از تهیه، تصویب و ابلاغ برنامه راهبردی طراحی شهری و مدیریت منظر شهری تهران، تهیه طرح ضوابط هماهنگی، تداوم و انسجام بصری نماهای شهر تهران در مناطق 22 گانه، تهیه و تدوین مفاهیم، ضوابط، دستورالعمل و مقررات لازم برای طراحی، اجرا و نظارت بر معماری ابنیه و کلیه ساختمان‌های عمومی شهر، استقرار ساز وکار نظارتی بر معماری بنا و سیما و منظر شهر در کلیه ساخت و سازها، تقویت ساختار تشکیلاتی کنترل و نظارت کیفی و طراحی و اجرای طراحی معماری مساجد و اماکن مذهبی، ‌تشکیل کمیته‌های معماری مناطق برای کنترل تمام وجوه طرح معماری ساختمان اعم از نما و پلان. نژادبهرام ادامه داد: شهرداری در بخش احکام موضوع سیما و منظر شهری را مورد توجه قرار داده است. البته در برنامه دوم نیز این موضوع مد نظر قرار گرفته بود اما کیفیت این برنامه نسبت به برنامه دوم متفاوت است. در برنامه سوم علاوه بر بخش احکام، ‌سیاست‌ها نیز مشخص و در بخش سیاست‌ها، معیارها و شاخص‌های مربوط به سیما و منظر هم عنوان شده و حدود هزار پروژه در بخش‌های مختلف مطرح کرده است.

وی با بیان اینکه سیاست‌هایی که شهرداری برای ارتقای منظر شهرداری در برنامه سوم پیش بینی کرده شامل 30 مورد است، مهم‌ترین این سیاست‌ها را اینگونه برشمرد: تعدیل سقف جمعیت پذیری مناطق از طریق بازنگری در طرح جامع و تفصیلی، همکاری و حمایت از تشکیل نهاد مطالعات و تهیه طرح‌های توسعه شهر تهران، ساماندهی زیرساخت‌های لازم برای هوشمندسازی با هدف امکان تشکیل پرونده غیرحضوری، ایجاد تناسب استقرار فعالیت‌ها در پهنه‌های طرح تفصیلی به ویژه پروژه‌های بزرگ مقیاس (الزام به تهیه طرح توجیهی)، افزایش تحقق پذیری طرح‌های توسعه شهری، ارتقای کیفیت سیما و منظر شهری از طریق تدوین ضوابط مرتبط، ایجاد هماهنگی نهادی از طریق تدوین نظام نامه یکپارچه مدیریت سیما و منظر، تدوین الگوها و اسناد هدایت و کنترل طرح‌های معماری هویت گرا مورد توجه قرار گرفته است.وی با بیان اینکه شورای پنجم نیز بر موضوع سیما و منظر تمرکز کرده و به دنبال ایجاد هارمونی و انسجام در حوزه سیما و منظر شهری تهران است، گفت: در بخش اهداف راهبردی فضایی کالبدی، ارتقا و اصلاح ساختار کالبدی و فضایی شهر با تاکید بر ارتقای زیست‌پذیری شهر و رویکرد شهر‌سازی و معماری نوآور مورد توجه قرار گرفته است.

وی افزود: بنابراین در بخش احکام بحث هویت و ‌در بخش راهبردی نوآوری از مباحث مهم مطرح شده در خصوص منظر شهری است. در ادامه بخش راهبردی، بازتولید هویت شهر با تاکید بر کالبد و فضای شهری با محوریت ارتقای هویت محله‌ها و تقویت کریدورهای اصلی برای پیوند معنایی شهر نیز مورد تاکید قرارگرفته است. در واقع بازگشت به هویت تاریخی شهر بسیار مهم است. در این راستا در بند پنجم جهت‌گیری‌های راهبردی موضوع سیما و منظر شهری تعریف شده است.

به گفته وی، بخشی از اهداف برنامه‌ای که در ارتباط با فضایی کالبدی شهر تهران در نظر گرفته شده به این شرح است: حفاظت و صیانت از میراث شهری با تاکید بر ارتقای کیفیت زندگی و امنیت اجتماعی و بهبود فضای کسب و کار، ساماندهی و ارتقای هویت و کیفیت طراحی معماری و سیما و منظر شهری تهران، ایجاد تعادل جمعیتی با رعایت سقف جمعیت پذیری طرح جامع، ایمن سازی در برابر سوانح طبیعی (زلزله، سیل و...)، تأمین نیازها و ساماندهی خدمات شهری تهران، ارتقاء کیفیت ساخت و ساز شهری، بهبود، هوشمندسازی و شفاف سازی فرآیندهای شهری.

همچنین دسترس پذیری و مناسب سازی فضاهای شهری و ساختمان‌های عمومی برای حضور همه اقشار جامعه در شهر، ساماندهی و صیانت از حریم پایتخت، ساماندهی بافت فرسوده شهر (رفع ناپایداری، توسعه محله‌ای توسعه شهر تهران) حفاظت و صیانت از باغات را می‌توان به این موارد اضافه کرد.

وی با بیان اینکه موارد مطرح شده در برنامه سوم به صورت کلی است و شاخص معینی برای آن در نظر گرفته نشده است، ‌توضیح داد: شاخص‌های جزیی‌تر منوط به تدوین دستورالعمل‌ها و تشکیل سازمان‌های اجرایی و نظارتی است . البته در بخش پروژه‌ها نیز پروژه‌هایی به سیما و منظر شهری اختصاص داده شده است. بطور کلی می‌توان گفت برنامه سوم با مورد توجه قراردادن سیما و منظر شهری خواستار ارایه الگوی مشخص در طراحی نما شده است اما تاکید آن بر معماری نوآور به این معناست که نمی‌توان یک الگوی کاملا یکسان برای نما تعیین کرد و این فرصت داده شده تا به الگوهای نوین نیز پرداخته شود. در مجموع سیما و منظر شهری در برنامه سوم از دو جنبه مورد توجه قرارگرفته است، اول اینکه باور دارد آنچه به وجود آمده نیاز به ساماندهی دارد و دیگر اینکه رویکرد اصلی هویت گرایی و نوآوری است که به لحاظ سیاست‌های استراتژیک مورد تایید ماست اما در جزییات نیازمند بررسی بیشتر است.

وی در پاسخ به اینکه انتقاداتی به فعالیت شورای نمای مناطق وارد است، گفت: اکنون کمیته‌های نما در همه مناطق با حضور اساتید دانشگاه‌ها، نماینده شورا و کارشناسان شهرداری تشکیل می‌شود. نماینده شورا بدون حق رای در جلسات این کمیته حضور می‌یابد. اینکه گفته می‌شود اعضای این کمیته گاه نظارت شخصی خود را اعمال می‌کنند می‌تواند درست باشد.برای رفع برخی موانع لایحه‌ای در دست بررسی داریم.

عضو هیات رییسه شورای شهر تهران در خصوص مصوبه ساماندهی وضعیت سیما و منظر شهری که در سال 92 تصویب شده بود نیز توضیح داد: نتیجه این مصوبه تشکیل کمیته‌های نما در مناطق بود تا مانع از این شوند که هر کس طبق سلیقه خود و بدون در نظر گرفتن قوانین و مقررات نمای ساختمان را به دلخواه خودش بسازد. در برنامه سوم تلاش بر این است که کمیته‌های نما باساماندهی بیشتر به کار خود ادامه دهند.