قاچاق 1000 میلیارد تومانی سوخت در دوماه

تعادل|

پدیده قاچاق در ایران، این روزها به دلیلی افزایش پیدا کرده که کمتر کسی تا پیش از این تصورش را می‌کرد: نوسانات ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی. آمار کشفیات و تشکیل پرونده در حوزه مقابله با قاچاق هم اما این روند را تأیید می‌کنند و نشان می‌دهند که به دلیل افت ناگهانی قیمت بسیاری از کالاهای داخلی در مقابل قیمت همین کالاها در کشورهای همجوار، میزان قاچاق از مبدأ ایران، افزایش پیدا کرده است. آن‌گونه که رییس ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌گوید، طی شش ماه گذشته ۷۴ هزار و ۱۴۰ پرونده به ارزش حدود 4600 میلیارد تومان در حوزه مقابله با قاچاق تشکیل شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حکایت از افزایش ۲۶ درصدی دارد. مهم‌ترین کالای قاچاق شده به خارج از کشور در این مدت اما سوخت بوده است، کالایی که در عرض دو ماه، رکورد بی‌سابقه یک میلیارد لیتری در زمینه قاچاق را از خود به جا گذاشته است. به این ترتیب، با یک حساب و کتاب ساده و با احتساب بنزین 1000 تومانی، تنها در عرض دو ماه حدود 1000 میلیارد تومان بنزین به خارج از مرزهای ایران قاچاق شده است. به گفته رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، فارغ از «اختلاف قیمت در داخل کشور و کشورهای همجوار»، شکستن رکورد قاچاق سوخت در کشور اما دلایل دیگری هم داشته است، از جمله «عدم تنظیم قیمت سوخت» و «قاچاق در قالب سوخت ماشین‌آلات کشاورزی». با این همه، برای جلوگیری از تداوم این روند نگران‌کننده، راه‌حل‌هایی هم وجود دارد که در رأس آنها، «احیای ساز و کار کارت سوخت» قرار دارد، روشی که به گفته چهره‌های مختلف در مجموعه دولت، اجرای آن قطعی است و بحث تنها بر سر زمان عملیاتی شدن آن است. افزون بر این اما ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز همین حالا توسل به راه‌حل‌های دیگری همچون «ابطال بیش از 100 هزار کارت مهاجر در استان سیستان و بلوچستان» و «پیمایش مصرف سوخت توسط ناوگان حمل و نقل» را هم کلید زده است.

  جزئیات قاچاق کالا

نشست خبری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز روز گذشته در حاشیه «نشست دبیران کمیسیون‌های برنامه‌ریزی هماهنگی و نظارت بر مبارزه قاچاق کالا و ارز استان‌ها» برگزار شد. در این نشست دستاورد‌ها و اقدامات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در نیمه نخست سال جاری در بخش‌های «سطح عرضه، کالاهای دخانی، کالاهای سلامت محور، کالاهای کشاورزی، کالاهای الکترونیکی، نساجی، طلا و ارز» تشریح شد. در این نشست، رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در پاسخ به سوالی از سوی «تعادل» در خصوص آمار کشفیات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز طی شش ماه نخست سال جاری گفت: در شش ماهه گذشته ۷۴ هزار و ۱۴۰ پرونده در حوزه مقابله با قاچاق تشکیل شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۲۶ درصدی دارد. او اظهار کرد: ارزش این پرونده‌ها بالغ بر ۴۶ هزار میلیارد ریال است.

علی مویدی همچنین در خصوص قاچاق ارز نیز گفت: طی سه ماه گذشته ۲۷۲ پرونده در بخش ارز تشکیل شده که در تعزیرات و محاکم قضایی در حال رسیدگی است. به گفته مویدی، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در تهیه دستورالعمل ارز همراه مسافر همکاری نزدیکی با بانک مرکزی داشته و در شرایط جاری تحریمی، تصمیمات برای تسهیل ورود ارز و طلای خام را به مبادی ذیربط منعکس و تاکید کرده است.

  جو روانی ناشی از افزایش نرخ ارز

در این نشست همچنین برخی اثرات افزایش نرخ ارز و جو روانی ایجاد شده از آن تبیین شد. «خروج کالاها در قالب کالای مسافر، قاچاق خروجی کالاها و سرمایه‌های اقتصاد ملی» از جمله مواردی است که در نیمه نخست سال جاری با افزایش نرخ ارز اتفاق افتاده است. اگرچه با توجه به نرخ ارز، ظرفیت صادراتی مناسبی در حمایت از تولید ایجاد شده؛ اما با انحراف صادرکنندگان به سمت صادرات کالاهایی که با ارز 4200 تومانی وارد کشور شده و قاچاق خروجی کالاها، آسیب به نظام اقتصادی کشور وارد خواهد شد که با برنامه‌ریزی ستاد، تشدید نظارت در مرز‌ها اتفاق افتاده است. به گفته رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در 6 ماهه ابتدایی سال جاری شاهد افزایش 671 درصدی در کشفیات قاچاق خروجی کالا بوده‌ایم. علی مویدی ضمن اعلام اینکه طی دو تا سه ماه گذشته، بیش از یک میلیارد لیتر سوخت قاچاق شده، افزود: در بحث سوخت در سال‌های گذشته و هم اکنون به لحاظ اختلاف قیمت در داخل کشور و کشورهای همجوار شاهد غفلت و بی‌توجهی در عدم تعادل قیمت بیرون و داخل بودیم که این مساله موجب هدررفت بخشی از سرمایه مردم شده که البته همچنان استمرار دارد. او با بیان اینکه قاچاق سوخت، اتفاق ناگواری است، افزود: به دلیل عدم تنظیم قیمت سوخت شاهد این جرم مشهود در مرز به صورت روزانه هستیم و میلیاردها لیتر از سرمایه این ملت به تاراج می‌رود.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق و ارز گفت: این اختلاف قیمت که باعث به تاراج رفتن سرمایه کشور است، یک روزی باید به پایان برسد و اگر قرار باشد این اختلاف همچنان استمرار داشته باشد و شاهد تاراج رفتن سرمایه باشیم، حاکی از اشکال مدیریت ما است. به گفته او، طی ۶ ماه گذشته تلخ‌ترین صحنه دیدن از بین رفتن سرمایه مردم در حوزه سوخت است؛ باید بالانسی از نظر قیمت از داخل به خارج کشور داشته باشیم. او همچنین با بیان اینکه به لحاظ اختلاف فاحش قیمت که چندین برابر قیمت داخل است، مهار کردن این پدیده با این شرایط ممکن نیست. به گفته مویدی، در مدت دو تا سه ماه گذشته بیش از یک میلیارد لیتر از سرمایه این کشور به طرق مختلف قاچاق شد.

در ادامه این نشست از «پیشگیری» به عنوان یکی از اولویت‌های کاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز یاد شد. به گفته مویدی، در سال جاری اولویت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تمرکز بر بحث پیشگیری بوده و تمام سیاست‌ها در این راستا اتخاذ شده است. پیشگیری یعنی از لحظه تولید همه فرآورده‌های نفتی تا زمان تحویل برنامه‌هایی را داشته باشیم تا بتوانیم از انحراف سوخت جلوگیری کنیم. او تشریح کرد: به عنوان مثال پیمایش مصرف سوخت توسط ناوگان حمل و نقل در حال تکمیل است که در صورت نهایی شدن، دیگر سودجویان نمی‌توانند در این عرصه حضور یابند.

  لزوم احیای کارت سوخت

مویدی اما بر این عقیده است که یکی از گامهای اولیه برای مقابله با قاچاق سوخت، احیای کارت سوخت است. به گفته او، اهمیت و ضرورت احیای کارت سوخت در جلوگیری از حیف و میل سوخت اجتناب ناپذیر است و باید انجام شود اما چگونگی اجرا و سهمیه بندی آن در آینده مشخص می‌شود. مویدی یادآور شد: اگر تعادلی بین قیمت سوخت در داخل و خارج کشور ایجاد شود عطش قاچاق سوخت به حداقل می‌رسد. آیا می‌توان به کشورهای دیگر بگوییم که قیمت سوخت را پایین بیاورند؟ قطعا جواب این سوال منفی است. از این رو باید در داخل کشور برای این مساله تدبیری بیندیشیم. رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز افزود: این موضوع که قیمت سوخت در ایران کمتر از سایر کشورها است لطف به مردم و نظام نیست بلکه بی توجهی به مردم را نشان می‌دهد. رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: ما تمام ابزار و امکانات خود را برا ی جلوگیری از خروج سوخت به‌کار می‌گیریم اما اختلاف قیمت به حدی است که هر تبعه بیگانه‌ای در کشورهای همجوار را ترغیب می‌کند تا با استفاده از کمک افراد فرصت طلب در داخل کشور، به قاچاق سوخت ادامه دهد.

او در پاسخ به این سوال که کدام دستگاه‌ها در برابر مبارزه با قاچاق سوخت سنگ اندازی می‌کنند، اظهار کرد: دستگاه‌های همکار در حوزه پیشگیری از قاچاق سوخت، وزارت اطلاعات، وزارت صنعت، معدن و تجارت و گمرک هستند اما در خصوص دستگاه‌هایی که به نوعی در این حوزه کم کاری می‌کنند فعلا نمی‌توانم صحبتی کنم.

علی مویدی در ادامه با بیان اینکه قاچاق سوخت، سازمان یافته است، اظهار کرد: در سازمان یافته بودن قاچاق سوخت هیچ شکی نیست. از منظر ما بیشترین درصد کسانی که در این عرصه کار می‌کنند سازمان یافته هستند به گونه‌ای که این سازمان یافتگی با بخشی از ساختارهای اداری و دولتی ما نیز پیوند خورده است. او تاکید کرد: آنچه که مسلم بوده این است که شبکه‌های قاچاق کالا و ارز مافیایی هستند و تلاش‌های زیادی در این عرصه داشتند.

  ورود شمش طلا از مبادی رسمی به کشور

در بخش دیگری از این نشست، اقدامات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در بخش طلا تشریح شد. هرچند واردات طلای خام به کشور از پرداخت هرگونه حقوق، عوارض و مالیات بر ارزش افزوده معاف شده، اما با توجه به تحریم مبادلات فلزات گرانبها، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز پیگیر شمول دامنه این معافیت برای کلیه فلزات گرانبها و همچنین تسهیل در مبادلات داخلی آن است. به گفته مویدی با توجه به اینکه بانک مرکزی تاکنون مجوزی برای واردات مصنوعات طلا، نقره و پلاتین صادر نکرده و کلیه نیاز‌های کشور به مصنوعات فلزات گرانبها از محل تولید داخل تهیه می‌شود که برای پیشگیری از قاچاق، حمایت از تولید داخلی و تسهیل تجارت قانونی لازم است که برخی قوانین و مقررات اصلاح شود.

به گفته رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، در گذشته به دلیل قانون بدی که وضع شده بود و مالیات بر ارزش افزوده‌ای که دریافت می‌شد شاهد به صفر رسیدن ورود شمش طلا از مبادی رسمی به کشور بودیم. او افزود: با تلاش دستگاه‌های مختلف در سال جاری این قانون تغییر یافت و ورود طلا با لحاظ کردن مالیات بر ارزش افزوده منتفی شد. از این رو به زودی شاهد ورود شمش طلا از مبادی رسمی به کشور خواهیم بود.

مویدی همچنین به لایحه اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز اشاره کرد و گفت: اگرچه این لایحه در میانه راه در مجلس شورای اسلامی متوقف شد اما انتظار داریم مجلس هر چه زودتر به تکمیل این قانون بپردازد.

  مهار نسبی قاچاق کالاهای اساسی

در بخش صیانت از کالاهای اساسی نیز اقدامات این ستاد در دو بخش سطح عرضه و کالاهای سلامت محور تشریح شد.«احصاء 50 محل عرضه علنی کالای قاچاق در 11 استان کشور و برنامه‌ریزی برای پاکسازی آن، انعقاد تفاهمنامه با سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برای تشدید اقدامات کنترلی در سطح عرضه با اولویت مراکز عمده و پایش فضای مجازی و احصاء بیش از 200 فروشگاه مجازی تنها در حوزه کالاهای سلامت محور قاچاق و ارجاع مراتب برای اقدام از طریق دستگاه‌های مربوطه» از جمله اقداماتی است که در سطح عرضه کالا توسط این ستاد در شش ماهه نخست سال صورت گرفته است.

از آن سو، 4 اقدام ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز که در نیمه نخست سال 97 در حوزه کالاهای سلامت محور صورت گرفته تشریح شد. بر اساس گزارشی که در این نشست ارایه شد، مواردی همچون ایجاد قابلیت شناسایی کالای قاچاق برای 100 درصد دارو، مکمل، مواد غذایی، آرایشی و بهداشتی وارداتی، ایجاد ارتباط بین سامانه رهگیری و ردیابی کالاهای سلامت محور و سامانه جامع تجارت و ایجاد قابلیت ورود و ترخیص سیستمی 100درصد کالاهای سلامت محور به منظور تسهیل تجارت قانونی، پایش کالاهای سلامت محور به منظور شناسایی، احصاء، کنترل و برخورد با کالاهای قاچاق، برخورد با قاچاق سازمان یافته و تخلفات در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی صورت گرفته است. در این راستا همچنین انباری در استان البرز کشف شد که اقدام به احتکار و قاچاق دارو به ارزش 3 میلیارد تومان کرده بود.

رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با بیان اینکه به لحاظ سیاست‌های طراحی شده و شرایط حاکم بر اقتصاد ما شاهد قاچاق کالاهای اساسی از داخل کشور به بیرون هستیم، تصریح کرد: با توجه به اینکه کالاهای اساسی ما نسبت به کشورهای همسایه قیمت کمتری دارد شاهد هجوم افراد فرصت طلب خارجی و داخلی برای خروج این کالاها از کشور هستیم. او افزود: در مهار کالاهای اساسی به خارج از کشور اقدامات خوبی به عمل آمده است و البته این اقدامات ادامه دارد.

در بخش کالاهای کشاورزی نیز 2 مورد از اقدامات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تبیین گردید که نخست مربوط به پیگیری انعقاد تفاهمنامه میان ایران و پاکستان به منظور واردات قانونی و بهداشت دام و دیگری مربوط به تسهیل واردات دام زنده از طریق پاکستان و ایجاد اشتغال پایدار در سیستان و بلوچستان است. به گفته رییس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، ماشین آلات کشاورزی عامل دیگر انحراف سوخت بود که مورد اصلاح قرار گرفت. او اظهار کرد: در سال جاری بیش از ۱۰۰ هزار کارت مهاجر که در استان سیستان و بلوچستان مورد سوءاستفاده قرار گرفته بود را ابطال کردیم.

در بخش دیگری از این نشست، 4 مورد از اقدامات این ستاد در حوزه کالاهای دخانی تشریح شد که شامل اختصاص کد شناسه برای تمامی سیگارهای واردتی، رهگیری کالاهای دخانی از ابتدای دی ماه و عدم امکان گردش سیگار قاچاق در کشور، تدوین ضوابط اختصاصی برای خرید، فروش، حمل و نگهداری کالای دخانی بر اساس تبصره ماده 18 و تامین 90 درصد مصرف سیگار کشور از طریق تولید داخلی و 50 درصد از طریق واردات که باعث افزایش سهم تولید و کاهش واردات و ارز بری سیگار را به همراه داشته است.

در بخش کالاهای الکترونیکی نیز اقدامات ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سه بخش تشریح شد که مربوط به اجرای کامل طرح ثبت گوشی تلفن همراه در شبکه رجیستری و تعمیم آن به تمام نشان‌های تجاری گوشی، افزایش بیش از 100 درصد در واردات رسمی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و کاهش حجم قاچاق از مبادی ورودی و ایجاد زمینه برای حمایت از تولیدات داخلی این گروه کالایی است. در حوزه نساجی اما مهم‌ترین اقدام ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در نیمه نخست سال جاری، در خصوص شناسایی شعب عرضه‌کننده پوشاک خارجی قاچاق و هماهنگی اجرای طرح جمع‌آوری پوشاک خارجی فاقد شناسه و مجوز فعالیت نمایندگی صورت گرفته است.