دلایل رشد اضافه برداشت بانک‌های خصوصی

    بدهی دولت به بانک‌ها 218 هزار میلیارد تومان شد      

 اضافه برداشت بانک‌ها در مرز 150 هزار میلیارد تومان

گروه بانک و بیمه| محسن شمشیری |

رقم اضافه برداشت یا بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی در مرداد 97 در حالی با رشد 94 درصدی در یک سال گذشته، به رقم 98.6 هزار میلیارد تومان رسیده، که متناسب با آن بدهی دولت به بانک‌های خصوصی معادل 103 هزار میلیارد تومان و تسهیلات غیرجاری یا مطالبات معوق بانک‌های غیردولتی نیز به رقم 101 هزار میلیارد تومان رسیده است . این موضوع نشان‌دهنده این واقعیت است که متاثر از افزایش فشار به بانک‌های خصوصی برای تسهیلات دهی و مشارکت در طرح‌های مختلف است، رشد بدهی دولت به این بانک‌ها، اضافه برداشت آنها به بانک مرکزی که عامل موثری در رشد پایه پولی و نقدینگی و تورم است نیز افزایش یافته و بانک‌های خصوصی اکنون با حدود 100 هزار میلیارد تومان در هر یک از سه شاخص بدهی به بانک مرکزی، مطالبات معوق و بدهی دولت به آنها روبرو هستند.

به گزارش تعادل، براساس گزیده‌های پولی و بانکی بانک مرکزی برای مرداد 97 که به تازگی منتشر شده، متاثر از رشد مطالبات معوق، مشکوک الوصول، سررسید گذشته، خرید دین و اموال معاملات با رقم 149 هزار میلیارد تومان و همچنین افزایش بدهی دولت به بانک‌ها با رقم 218 هزار میلیارد تومان، رقم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز به رقم نزدیک به 149 هزار میلیارد تومان رسیده است.

  وضعیت قابل توجه بانک‌های خصوصی

 آمارها نشان می‌دهد که بدهی بانک‌های دولتی و تخصصی در یکسال منتهی به مرداد 97 با کاهش و رشد منفی مواجه شده‌اند و بانک‌های دولتی با کاهش 64- درصدی و بانک‌های تخصصی با کاهش 3.7- درصدی همراه شده‌اند، اما بدهی بانک‌های غیردولتی و خصوصی به‌شدت رشد کرده و با افزایش 94 درصدی به رقم 98.6 هزار میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که بانک‌های تخصصی به خاطر طرح‌های مسکن مهر با بدهی 46 هزار میلیارد تومانی روبرو شده و بانک‌های دولتی تنها 4.28 هزار میلیارد تومان به بانک مرکزی بدهکار هستند.

اما رقم اضافه برداشت بانک‌های غیردولتی در یکسال اخیر رشد قابل توجه 94 درصدی داشته و نزدیک به 100 هزار میلیارد تومان بدهکار بانک مرکزی هستند.

نکته قابل توجه این است که تقریبا معادل رقم مطالبات معوق، مشکوک الوصول، سررسید گذشته، خرید دین و اموال معاملات که رقم آن در مرداد ماه 97 معادل 149 هزار میلیارد تومان اعلام شده، میزان اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی نیز دقیقا همان رقم 149 هزار میلیارد تومان است و نشان‌دهنده رابطه نزدیک بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی با مطالبات معوق آنهاست.

رقم مطالبات معوق، مشکوک الوصول، سررسید گذشته، خرید دین و اموال معاملات در بانک‌های غیردولتی یا خصوصی در مرداد 97 معادل 101 هزار میلیارد تومان اعلام شده در حالی که رقم بدهی این بانک‌ها به بانک مرکزی نیز معادل 98.6 هزار میلیارد تومان و کمی کمتر از مطالبات معوق بوده است.

همچنین بانک‌های تخصصی با بدهی 46 هزار میلیارد تومانی به بانک مرکزی با 29 هزار میلیارد تومان مطالبات معوق، مشکوک الوصول، سررسید گذشته، خرید دین و اموال معاملات مواجه هستند. در بانک‌های دولتی تجاری نیز رقم بدهی بانک‌های دولتی به بانک مرکزی 4.28 و رقم مطالبات معوق، مشکوک الوصول، سررسید گذشته، خرید دین و اموال معاملات آنها معادل 18 هزار میلیارد تومان بوده است.

از این لحاظ وضعیت بانک‌های خصوصی یا غیر دولتی با حدود 100 هزار میلیارد تومان مطالبات معوق و به همان میزان اضافه برداشت از بانک مرکزی نیازمند توجه فوری است زیرا رشد 94 درصدی اضافه برداشت بانک‌های خصوصی و رشد 14 درصدی مطالبات معوق آنها در 5 ماه اول سال 97 خود حکایت از فشار زیاد به این بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات و انجام عملیات بانکی، مشارکت در طرح‌ها و پرداخت‌ها و... است که باعث شده هم مطالبات معوق آنها به‌شدت رشد کند و هم اضافه برداشت و هزینه‌های سنگین بدهی این بانک‌ها به بانک مرکزی افزایش یابد و جالب این است که برای بسیاری از کارها از جمله ساماندهی موسسات غیرمجاز میزان، ثامن‌الحجج، ‌کمک به پرداخت سپرده‌های بسیاری از موسسات اعتباری و مشارکت در بسیاری از طرح‌های هزینه بر، همچنان فشار دولت و سازمان‌های اقتصادی و مسوولان روی بانک‌های خصوصی و غیردولتی است.

در حالی که بانک‌های غیردولتی باید از یک سو به استانداردسازی صورت‌های مالی و پاسخ گویی به سهامداران خود مشغول باشند و از سوی دیگر، باید فشار دولت و هزینه‌های سنگین تسهیلات تکلیفی را تحمل کنند. جالب این است که در این شرایط بدهی دولت به بانک‌های خصوصی نیز به رقم 103هزار میلیارد تومان رسیده است.

  بدهی 218 هزار میلیارد تومانی دولت

 به بانک‌ها

وضعیت بدهی دولت به بانک‌ها نشان می‌دهد که از رقم 287 هزار میلیارد تومان بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی معادل 255 هزار میلیارد تومان آن بدهی دولت و 32 هزار میلیارد تومان بدهی شرکت‌های دولتی است.  از سوی دیگر، بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی با رقم 63 هزار میلیارد تومان شامل 37 هزار میلیارد تومان بدهی دولت و نزدیک به 27 هزار میلیارد تومان بدهی شرکت‌های دولتی بوده است. همچنین بدهی سنگین 223هزار میلیارد تومان بخش دولتی به بانک‌ها شامل 218هزار میلیارد تومان بدهی دولت به بانک‌ها و 5.4 هزار میلیارد تومان بدهی شرکت‌های دولتی است که هر یک از آنها رشد بیش از 30 درصدی در یک‌سال اخیر داشته‌اند.

  رشد 41 درصدی بدهی دولت

 به بانک‌های خصوصی

بدهی سنگین 218 هزار میلیارد تومانی دولت به بانک‌ها نشان‌دهنده ادامه یک مسیر نامطلوب در بازار پول کشور است که در سال‌های اخیر نیز تشدید شده است. بانک‌های تخصصی به خاطر مسکن مهر و طرح‌های دیگر حدود 56 هزار میلیارد تومان و بانک‌های دولتی به خاطر تسهیلات تکلیفی دولت حدود 58 هزار میلیارد تومان از دولت طلب دارند اما جالب توجه این است که بدهی دولت به بانک‌های خصوصی به رقم عظیم 103 هزار میلیارد تومانی با رشد 41 درصدی رسیده است.

از سوی دیگر، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی یا اضافه برداشت بانک‌ها متاثر از رشد بدهی دولت و مطالبات معوق و تنگنای مالی افزایش زیادی داشته و بانک‌های تخصصی با 46 هزار میلیارد تومان و رشد 3.7- درصدی در یک‌سال اخیر و بانک‌های دولتی با حدود 4 هزار میلیارد تومان اضافه برداشت و 64-درصدی، رشد منفی در میزان اضافه برداشت خود داشته‌اند. اما برعکس، در بانک‌های خصوصی و غیردولتی وضعیت کاملا برعکس بوده و در یک‌سال اخیر با رشد 94 درصدی، رقم اضافه برداشت بانک‌های خصوصی از بانک مرکزی به بیش از 98هزار میلیارد تومان رسیده است.

  نقدینگی 1646 هزار میلیارد تومان

بانک مرکزی حجم نقدینگی در مردادماه سال جاری را بیش از هزار و ۶۴۶ هزار میلیارد تومان اعلام کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۰.۵ درصد افزایش نشان می‌دهد و نسبت به اسفندماه سال گذشته ۷.۶درصد رشد داشته است.

حجم پول در این دوره ۲۳۱۵.۹ هزار میلیارد ریال با ۳۹.۷ درصد افزایش نسبت به مردادماه سال قبل بوده و حجم شبه پول نیز با ۱۷.۹ درصد رشد، ۱۴۱۵۱.۰هزار میلیارد ریال است. بر پایه این گزارش، میزان دارایی‌های خارجی سیستم بانکی در مردادماه امسال ۸۰۳۲.۸ هزار میلیارد ریال اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۲.۷ درصد افزایش یافته است. در عین حال، بدهی بخش دولتی در دوره مورد بررسی ۲۸۷۱.۹ هزار میلیارد ریال است که نسبت به مرداد ماه سال ۹۶ به میزان ۲۲.۹ درصد رشد یافته است. طبق اعلام بانک مرکزی، بدهی بخش غیردولتی ۱۱۴۹۶.۷ هزار میلیارد ریال است که نشان‌دهنده ۱۸.۱ درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده و نسبت به اسفندماه سال گذشته نیز ۵.۳ درصد رشد نشان می‌دهد.

  خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های

 بانک مرکزی

میزان دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در مردادماه سال جاری به ۴۴۹۳.۸ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۸.۰ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی در دوره مورد بررسی نیز ۶۳۷.۹ هزار میلیارد ریال بوده که نشان‌دهنده ۲.۸ درصد افزایش است. بدهی‌های ارزی بانک مرکزی در مردادماه سال جاری ۲۱۷۹.۵ هزار میلیارد ریال اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۳.۴ درصد افزایش یافته است.

  وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها

و موسسات اعتباری غیربانکی

این گزارش حاکی است، میزان دارایی‌های خارجی در این بخش با ۳۹.۱ درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۳۵۳۹.۰ هزار میلیارد ریال رسیده و حجم اسکناس و مسکوک نیز با منفی ۴۸.۲ درصد، ۳۸.۱ هزار میلیارد ریال است. سپرده بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی نزد بانک مرکزی با ۲۲.۴ درصد افزایش به ۱۷۵۵.۰ هزار میلیارد ریال رسید. همچنین بدهی بخش غیردولتی نیز در دوره مردادماه سال ۹۷ با ۱۸.۱ درصد رشد، ۱۱۴۹۶.۷هزار میلیارد ریال است.

  خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های

 بانک‌های تجاری

میزان دارایی‌های خارجی بانک‌های تجاری کشور در مردادماه امسال ۵۶۱.۴ هزار میلیارد ریال است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۱.۲ درصد رشد نشان می‌دهد. سپرده بانک‌های تجاری نزد بانک مرکزی نیز ۳۷۷.۶ هزار میلیارد ریال بوده که ۲۹.۰ درصد افزایش یافته است. جمع کل دارایی‌های بانک‌های تجاری در دوره مورد بررسی، ۴۵۹۸.۹ هزار میلیارد ریال بوده که به نسبت مرداد ماه سال ۹۶ دارای ۲۶ درصد رشد است.

  وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های

بانک‌های تخصصی

بر پایه این گزارش، میزان دارایی‌های خارجی بانک‌های تخصصی در مردادماه سال جاری ۸۴۴.۹ هزار میلیارد ریال است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۳۸.۴درصد رشد یافته است. جمع کل دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌های تخصصی در این دوره رقم ۴۶۲۳.۴ هزار میلیارد ریال است که ۲۰ درصد رشد دارد.