ارایه خدمات اساسی با شبکه ملی
گروه دانش و فن|
رییس سازمان پدافند غیرعامل با اشاره به احتمال قطع اینترنت در آبان توسط امریکا گفت: در صورتی که این اتفاق بیفتدتدابیری دیده شده که کارکردهای ضروری کشور حفظ شود و شبکه ملی اطلاعات به اندازه‌ای که آماده شده بتواند خدمات اساسی مردم را جواب دهد.
سردار سرتیپ پاسدار غلامرضا جلالی ریاست سازمان پدافند غیرعامل کشور در گفت‌وگویی با فارس به تشریح وظایف و مسوولیت‌های این سازمان و نیز بیان برخی نکات امنیتی در حوزه تقابل با تهدیدات پرداخته است .
وی گفت: بعد از جنگ تحمیلی، رهبر معظم انقلاب بیشترین دغدغه را برای تشکیل پدافند غیرعامل داشتند و مرتب از دولت‌ها پیگیری می‌کردند و وقتی این مسوولیت به من واگذار شد، پرونده‌ای به من دادند که مطالعه کنم و دیدم که دغدغه آقا (رهبری) این بود که وقتی جنگ تمام شد و خواستیم کشور را بسازیم، طوری نسازیم که دوباره در زمان جنگ به همان مشکلات قبل دچار شویم.
وی در خصوص بحث‌های حاشیه‌ای و اختلاف‌ها ی اخیر بین سازمان پدافند غیر عامل و وزارت ارتباطات گفت: ما با همه وزارتخانه‌ها ارتباط داریم و ممکن است در برخی موضوعات اختلاف‌نظر باشد. مثلاً در حوزه محصولات تراریخته، ما با وزارت جهاد کشاورزی اختلاف داریم، ما می‌گوییم این موضوع ضرر دارد آنها می‌گویند ضرر ندارد.اینها بحث‌هایی است که برای آن جلسه می‌گذاریم و صحبت می‌کنیم ولی بازتاب آنها در رسانه‌ها بعضی اوقات به گونه‌ای است که مخاطب برداشت می‌کند شاید دعوایی وجود داشته باشد، در صورتی که اینطور نیست.
وی افزود: اختلاف‌نظر هست و طبیعی هم هست چون نگاه ما تهدیدمحور و نگاه آنها فرصت‌محور است. لذا اختلاف‌نظر داریم اما چالشی که قابل حل نباشد، نیست.
در خصوص وزارت ارتباطات هم الان هماهنگی خوبی داریم و اقدامات اولیه رزمایش مشترک را انجام می‌دهیم.
وی در خصوص گزارشی که اوایل امسال منتشر شد که نشان می‌داد انتقال حساب‌های بانکی یا اطلاعات جایگاه‌های سوخت از طریق ماهواره‌ای انجام می‌شود که شرکت عرب‌ست که مالکیت 40درصد آن برای عربستان است، مالک اصلی آن است. این کار چقدر توجیه‌پذیر است که ما اطلاعات‌مان را از طریق ماهواره عرب‌ست که اسم آن را ایران‌ست 21 گذاشته‌ایم، منتقل کنیم؟گفت: جدا از بحث ماهواره بومی، در وضعیت فعلی، اصولا ما باید ماهواره خودمان را داشته باشیم؛ یعنی دولت و بخش خصوصی و... باید یک ماهواره حتی خارجی را بخرد و تماماً کنترل و مالکیت آن در اختیار خودمان باشد. این را چند سال است پیگیری می‌کنیم. وی گفت: از سال 86 به آقای ضرغامی می‌گفتیم که در صداوسیما اتکا فقط به ماهواره نباشد چون یک روز ماهواره را قطع می‌کنند اما ایشان گفت نه امکان ندارد و مقررات بین‌المللی به آنها اجازه نمی‌دهد. اما ما هیچ اطمینانی به دشمن نداشتیم و معتقدیم وقتی در شرایط خاص قرار بگیریم، قوانین بین‌الملل نادیده گرفته می‌شود.به هر حال ایشان پذیرفت و با کمک وزارت ارتباطات آن موقع که دکتر سلیمانی وزیر آن بود، شبکه فیبر نوری کشور را به هم وصل و بعد سیگنال را از ماهواره وارد شبکه کردیم و بعد به ایستگاه‌های فرستنده بردیم و هر سال هم این مانور را برگزار می‌کنیم که اگر ماهواره قطع شد، از طریق فیبر ارتباط برقرار باشد.
وی گفت: الان 90 درصد جغرافیای جمعیتی کشور را به صورت کامل، تحت پوشش سیگنالی از روی زمینی داریم تا اگر ماهواره قطع شود، ما ارتباط داشته باشیم.اما به هر حال وابستگی ما به ماهواره یک واقعیت جدی است. در مواقعی هم امریکایی‌ها ماهواره‌های ما را تحریم کردند و بخشی از ماهواره‌های ما که در امریکای شمالی کار می‌کرد قطع شد و فکر می‌کنم الان هم قطع است. لذا حتماً باید یک ماهواره ملی داشته باشیم. حالا که نداریم، باید از متنوع‌سازی سبد اجاره استفاده کنیم یعنی با جاهای مختلف قرارداد ببندیم که یکی هم ممکن است عرب‌ست باشد. به هر حال داخل کشور را خودمان پوشش می‌دهیم و امسال هم آبان ماه طی یک مانور، ماهواره را در صداوسیما قطع می‌کنیم و همه را بر فیبر منتقل می‌کنیم تا ببینیم ضعفی وجود دارد یا خیر.
خوبی تنوع سبد اجاره هم این است که اگر مثلاً اروپایی‌ها با یک چشمک امریکا ماهواره ما را قطع کردند، گزینه‌های دیگری مثل عرب‌ست داشته باشیم. اما راه‌حل اساسی این است که باید ماهواره ملی داشته باشیم که قدرت تولید و پرتاب آن هم وجود دارد.
شنود مکالمات در مذاکرات هسته‌ای
وی در خصوص هشداری که چندی پیش در خصوص استفاده مسوولان از تلفن هوشمند داده بودید، این موضوع چقدر جدی گرفته شد و آیا نظارتی برآن می‌شود و چه جایگزیی برای آن وجود دارد، گفت: هدف ما این بود که اولاً مسوولان، تهدیدات این گوشی‌ها را بشناسند چون تلفن هوشمند قابلیت‌های زیادی دارد. نکته دوم هم این بود که گفتیم هوشمندانه از آن استفاده کنند.
وی افزود: یکی از تهدیدات این گوشی‌ها این است که مکان آن قابل ردیابی است. به عنوان مثال وزیری که یک تیم محافظ و 2 ماشین پیش و پس دارد و می‌خواهد کسی از رفت و آمد و مکان مراسمش چیزی نفهمد، خب با داشتن آن گوشی بی‌معنی است.اگر مهم نیست وزیر هر لحظه کجاست، خب تیم حفاظت نیاز ندارد و اگر مهم است که کسی خبر نداشته باشد، پس آن گوشی را هم نباید استفاده کند. وی گفت: مکان‌یابی تنها یکی از این موارد تهدیدات است. ما حدود 18 مورد آسیب‌پذیری در گوشی شناسایی کردیم که تقریباً هرچه بخواهند می‌توانند برداشت کنند؛ از اثر انگشت و عکس قرنیه چشم و پسوردها گرفته تا صدا و عکس و تصویر و فیلم‌برداری و باکس پیام و تقویم و مکان و...کافیست شماره تلفن شما را داشته باشند. از طریق آن، نوع گوشی شما و بعد شماره سریال آن را به دست می‌آورند، بعد وقتی سرور می‌خواهد آپدیت برای آن گوشی بفرستد یک آپدیت خاص می‌فرستد. آن آپدیت روی گوشی طرف می‌نشیند و دیگر تمام گوشی تحت اختیار فرامین آنهاست.مثلاً شما دوربین گوشی را خاموش می‌کنید و به ظاهر خاموش است اما آنها دوربین را روشن می‌کنند و شما متوجه نمی‌شوید و... این ساده‌ترین روش تهدید است.
وی اظهارداشت: لذا هدف اول، فرهنگ‌سازی و شناخت تهدیدات بود که انجام شد. هدف دوم هم این بود که تلفن در مکان‌های حساس وارد نشود که طی بخشنامه‌ای ابلاغ کردیم وطبیعتا ناظر بر اجرای آن، حراست دستگاه‌ها هستند. اما درخصوص اینکه مابه‌ازایی هم وجود دارد یا نه، به بحث ساخت گوشی‌های بومی برمی‌گردد. ما در این خصوص سه طرح تعریف کردیم که 2 طرح به نتیجه رسیده و طرح سوم هم در دست اقدام است. 2 طرح اول این است که روی همین گوشی‌ها قابلیت کنترل سیستم عامل را گذاشتیم.
او افزود: امسال یکی از معاونین ما به مکه رفت و یک نمونه از آن را به او دادیم و یک نمونه هم در اینجا در اختیار ما بود و این ارتباط را تست کردیم که همه‌چیز به صورت کد و رمز منتقل می‌شد و مشکلی نداشتیم و موفق بود.
وی به ذکر خاطره‌ای پرداخت و گفت: یک بار در زمان مذاکرات هسته‌ای، آقای ظریف به من می‌گفت من وقتی برای مذاکره می‌روم، آقای کری (وزیر خارجه وقت امریکا) که می‌خواست با تلفن صحبت کند یک گوشه سالن می‌نشست و یک چادر الکترومغناطیسی دورش می‌کشند که هیچکس نتواند از بیرون آن را شنود کند و با رییس‌جمهور امریکا مشورت می‌کرد. بعد من (ظریف) که می‌خواستم با رییس‌جمهور خودمان صحبت کنم همه آنجا شنود می‌کردند و نفر دهم، یازدهم به رییس‌جمهور می‌رسید! لذا یک وسیله‌ای برای من درست کنید که بتوانم ارتباط امن برقرار کنم.خب الان این وسیله در اختیار است و می‌توانند از آن استفاده کنند. در مرحله بعد، باید یک گوشی هوشمند داخلی بسازیم که در سال 97 ان‌شاءالله به نتیجه می‌رسد. البته ما این را به عنوان نمونه اول درست می‌کنیم و بعد صنعت باید آن را تولید انبوه کند.
در حال حاضر خبری مطرح شده که امریکا در مرحله جدید تحریم‌ها در آبان‌ماه، اینترنت کشور را با اختلال جدی مواجه کند، آیا آنها امکان این کار را دارند؟ اگرچه احتمال این کار را ضعیف می‌دانیم اما از طرفی، در صورتی که این اتفاق بیفتد، تدابیری دیده شده که کارکردهای ضروری کشور حفظ شود و شبکه ملی اطلاعات به اندازه‌ای که آماده شده بنا است که بتواند خدمات اساسی مردم را جواب دهد.
وی گفت: در حوزه سایبری توانمندی متقارن نیست و ابرقدرت در سایبر نداریم، یک کشور کوچک هم به اندازه یک ابرقدرت می‌تواند نقش‌آفرینی کند و بنابراین بستگی به میزان توانمندی و آسیب‌پذیری است. کشوری آسیب‌پذیرتر است که سایبری‌تر است. امریکایی‌ها نسبت به ما سایبری‌تر هستند و زیرساخت‌های‌شان بیشتر از ما سایبری است پس طبیعتاً آسیب‌پذیرترند.
رییس پدافند غیر عامل گفت: البته تصور ما از تهدید امریکا یک تهدید ترکیبی بر بستر شبکه اجتماعی است. یعنی او می‌خواهد با ابزار شبکه، رسانه و گوشی و اینترنت، مردم ما را تحریک و سازماندهی کند و به جان دولت و حکومت بیندازد. خب اگر اینترنت را قطع کند دست خودش را کوتاه می‌کند.عراقی‌ها یک بار در جنگ به ما شیمیایی زدند و باد به سمت آنها وزید و خودشان مسموم شدند و از بین رفتند الان هم همین‌طور است.
وی گفت: من تحلیلی راجع به جابه‌جایی فرمانده اسبق سایبری امریکا داشتم و اعتقادم این است که این تغییر براساس اقدام ناشیانه در حمله سایبری به نطنز اتفاق افتاد.
برداشت او این بود که می‌تواند باحمله سایبری تمام سیستم هسته‌ای ما را نابود کند و تبعات آن را هم بپذیرد. رفت این را به اوباما گفت و اوباما هم خامی کرد و رمز عملیات به نام بازی المپیک را طرح کرد و وقتی این مطرح شد در واقع برای اولین‌بار یک رییس‌جمهور، مسوولیت حمله سایبری به یک کشور دیگر را پذیرفته و اینگونه به ما حمله شد. یک سال بعد بررسی کردند که در برابر حمله‌ای که کردند چقدر منفعت کردند و چقدر آسیب دیدند؟ نتایج بررسی‌شان نشان می‌داد که میزان آسیب‌پذیری با چیزی که به دست آوردند صد به یک بود یعنی یکی زدند، صدتا خوردند. لذا این فرمانده را بازنشسته و عزل کردند. این موضوع در رسانه مطرح نشد اما تحلیل ما این است که این فرمانده به دلیل بی‌کفایتی در این موضوع عزل شد. بنابراین ما یک صحنه درگیری سایبری داشتیم.
تهدید ترکیبی با محوریت شبکه‌های اجتماعی
وی اظهار داشت: فرض کنید خانه ما چهار پنجره شیشه‌ای دارد و نمای ساختمان طرف مقابل سرتاسر شیشه است او باید نشانه‌گیری کند و یک پنجره را بزند اما این طرف یک مشت سنگ هم پرت کند تمامی دیوارهای شیشه‌ای طرف مقابل می‌شکند. در حوزه سایبری هم همین‌طور است، امریکایی‌ها همه‌چیزشان سایبری و آسیب‌پذیر است. شاید ما چند نقطه سایبری داشته باشیم. لذا اینجا سایبری بودن یک توازن منفی برای آنها ایجاد می‌کند.
وی با اشاره به رصد تهدیدات در کشور گفت: امروزه با طیف ترکیبی تهدید روبرو هستیم که به آن تهدیدات هیبریدی می‌گویند. بخش اول آن عملیات روانی در حوزه فرهنگی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی است و بخش بعدی امنیت ملی و در کلاس براندازی است که ابزار همه اینها، شبکه‌های اجتماعی است که حضرت آقا از آن با تعبیر سلاح شیمیایی نام بردند. لذا تهدید ترکیبی با محوریت شبکه‌های اجتماعی اولویت اول ماست و اولویت دوم هم تهدید اقتصادی و اولویت سوم تهدید سایبری است که هم فعال‌سازی شبکه‌های اجتماعی و هم حمله به زیرساخت‌ها را شامل می‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به اهمیت بحث اقتصادی در مقطع کنونی که از آن با عنوان جنگ اقتصادی نام برده می‌شود، آیا سازمان پدافند غیرعامل در این خصوص هم وظیفه‌ای دارد؟گفت: رصد و پایش اقدامات دشمن در حوزه اقتصادی و در مقیاس راهبردی اهمیت بسیاری دارد از جمله اینکه بدانیم دشمن چه استراتژی‌ای علیه کشور به کار گرفته و قرار است اتفاق بیفتد. لذا جنگ و حمله با ابزار اقتصادی به مولفه‌های اقتصادی کشور و به کارگیری سایر ظرفیت‌ها مثل حوزه دیپلماسی و روابط بین‌الملل و اطلاعات را جنگ اقتصادی می‌نامند.پس این جنگ یک حوزه منفرد نیست و از همه ظرفیت‌ها در آن استفاده می‌شود و هدف نهایی آن این است که اقتصاد کشور را با زمین‌گیر کردن مردم از بین ببرد. به همین منظور رصد، تشخیص و پایش تهدید اقتصادی یک بحث جدی است.
وی افزود: دشمن استراتژی‌های مختلفی در این جنگ اقتصادی دارد مثل تهدید P2C که تحمیل اراده از طریق فشارهای مالی و اقتصادی است و مشاهده کردم که خبرگزاری فارس هم آن را ترجمه کرده و کار بسیار خوبی بود.لذا استراتژی دشمن این است که از این طریق به اقتصاد کشور فشار بیاورد و امریکا آن را دنبال می‌کند. جنگ ارزی، مالی، پولی، اولویت‌های تحریم و پایش شبکه‌های اقتصادی داخل کشور از دیگر حوزه‌های قابل اهمیت است.از طرفی پرداختن به تصمیمات اثرگذار کشور در حوزه‌های مختلف اقتصادی مثل دلار و ارز بسیار مهم است.
وی به موضوع رمز ارزها مثل «بیت‌کوین» اشاره کردو گفت: باید در کشور یک تصمیم جدی برای آن بگیریم. ما یک کنفرانس برگزار کردیم و فرصت‌ها و تهدیدات رمز ارز را مورد بررسی قرار دادیم و پیشنهادمان این بود که باید یک ساختار برای آن تعریف و بانک مرکزی دیجیتال تشکیل شود که در آینده نزدیک حتماً باید این کار را انجام دهیم و خودمان برای تولید رمز ارز ملی در کشور اقدام کنیم.باید با یک سیاستی بتوانیم اقتصاد خودمان را از«رمز ارز»های بیرونی کنترل کنیم تا موجب خروج سرمایه از کشور نشود.
رییس سازمان پدافند غیرعامل اظهار داشت: از طرف دیگر، باید از فرصت‌هایی که نظام رمز ارز ایجاد می‌کند استفاده کنیم و از طریق آن می‌توانیم تحریم‌ها را نیز دور بزنیم. البته کشور در این زمینه هنوز کمی تردید دارد و به تصمیم نهایی نرسیده است.در مجموع اگر این موضوع در مقیاس کلان به نتیجه برسد، بسیاری از مشکلات کشور حل می‌شود.البته باید توجه داشت که این موضوع مثل یک چاقوی دولبه است که اگر دست خودمان باشد خوب است و اگر دست دشمن باشد علیه‌مان استفاده می‌شود. وی افزود: رسانه‌ها باید در این خصوص اطلاع‌رسانی کنند و در این صورت خود مردم هم به سمت شبکه‌های اجتماعی خارجی نمی‌روند و به دنبال شبکه‌های اجتماعی داخلی خواهند بود.
