بازدید از موزه‌های ایران با کمتر از 10 دلار
ریحانه جاویدی|
اگرچه رونق گردشگری و کسب درآمد از ورود گردشگران خارجی به ایران، یکی از شعارهای تبلیغاتی دولت دوازدهم بود اما در شرایط فعلی که به سبب تغییرات نرخ ارز، ایران به یکی از مقاصد ارزان برای گردشگران خارجی تبدیل شده، هیچ طرح و برنامه‌ای برای استفاده از این ظرفیت در میان برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دیده نمی‌شود. در این میان افزایش بهای بلیت ورود به موزه‌های کشور می‌تواند ساده‌ترین اقدام در این راستا باشد حال آنکه مبلغی که اکنون گردشگران خارجی برای ورود به موزه‌های دولتی و برخی محوطه‌های تاریخی پرداخت می‌کنند، به 10 دلار هم نمی‌رسد و در برخی موارد حتی کمتر از یک دلار است. آخرین بار سال 1394 بود که قیمت بلیت ورودی موزه‌های دولتی تغییر کرد، از آن زمان تاکنون این نرخ ثابت بوده و تغییر نکرده است. حال آنکه قیمت ارز تنها در چندماه اخیر با نوسانات قابل توجهی همراه بوده، که فعالان صنعت گردشگری معتقدند یک برگ برنده برای رونق گردشگری است چرا که در همین مدت هم سبب رشد آمار ورود گردشگر به کشور شده، تا جایی که بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در ۴ ماه اول سال 97، ورود گردشگران خارجی، ۳۷ درصد رشد داشته است که می‌تواند منبعی برای کسب درآمد باشد آن هم در حالی که کمبود بودجه همیشه یکی از دغدغه‌های سازمان میراث فرهنگی بوده است. با این وجود همواره تعیین بهای بلیت ورودی موزه‌ها موافقان و مخالفان خود را داشته است. برخی از فعالان گردشگری معتقدند نباید میان بهایی که بازدیدکنندگان داخلی و بازدیدکننده خارجی برای ورود به موزه پرداخت می‌کنند تفاوت باشد، اما در مقابل، موزه‌داران بخش خصوصی که تنها منبع درآمدشان برای امورات موزه فروش بلیت است، معتقدند باید نرخ بلیت برای خارجی‌ها به دلار و یورو تعیین شده و متناسب با نرخ روز ارز باشد.
پایان وقت قانونی ثبات نرخ
فروردین ماه امسال بود که محمدرضا کارگر، مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور اعلام کرد موزه‌های زیر نظر سازمان میراث فرهنگی در سال جدید با افزایش نرخ بلیت ورودی مواجه نمی‌شوند. کارگر آن زمان درباره این موضوع بیان کرد: « اداره کل موزه‌ها درخواست جدیدی مبنی بر افزایش نرخ بلیت ورودی موزه‌ها به دولت نداده است، انجام این کار نیاز به مصوبه دولت دارد که ما چنین چیزی را از دولت نخواسته‌ایم.» اما با گذشته هفت ماه از این اظهارنظر، کارگر نظری متفاوت با ابتدای سال دارد و معتقد است به پایان دوره سه ساله ثبات نرخ بهای ورودی موزه‌ها رسیده‌ایم. او درباره این موضوع به «تعادل» گفت: « سه سال قیمت بلیت ورودی به موزه‌ها را ثابت نگه داشتیم اما طبق قانون باید بعد از سه سال بر اساس تورم قیمت جدید اعلام شود و امسال آخرین سال است که نرخ ثابت می‌ماند با این وجود هنوز تصمیم دقیقی درباره این موضوع از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گرفته نشده است.»
او افزود: «هنوز بررسی دقیق صورت نگرفته تا مشخص شود با توجه به تورم و نرخ ارز باید بهای بلیت ورودی چقدر افزایش پیدا کند، حتی هنوز معلوم نیست این افزایش قیمت هم شامل بازدیدکنندگان خارجی شده و هم بازدیدکنندگان داخلی را در برمی‌گیرد. تصمیم قطعی درباره این موضوع به سیاست‌های دولت بستگی دارد.»
تخریب وجهه فرهنگی یا کسب درآمد منطقی؟
با این وجود افزایش نرخ بلیت ورودی موزه‌ها همواره موافقان و مخالفان خود را دارد. تورگردانان معتقدند از نظر وجهه فرهنگی تفاوت میان بهای پرداخت شده از سوی بازدیدکننده داخلی با خارجی خوشایند نیست اما موزه‌داران بخش خصوصی، معتقدند از برگ برنده افزایش نرخ ارز باید در صنعت گردشگری استفاده کرد. ابراهیم پورفرج، رییس جامعه تورگردانان ایران، درباره این موضوع به «تعادل» گفت: « نه تنها نرخ بلیت اماکن تاریخی و موزه‌ها نباید افزایش پیدا کند، بلکه باید میان بهایی که بازدیدکننده داخلی می‌پردازد و آنچه خارجی‌ها پرداخت می‌کنند، یکسان‌سازی رخ دهد. چرا که این اختلاف قیمت از نظر فرهنگی وجهه مثبتی ندارد و بارها گردشگران خارجی نسبت به این موضوع و این تبعیض واکنش نشان داده‌اند.»
او افزود: “ تصوری که وجود دارد این است که چون گردشگران خارجی دلار و یورو با خود همراه دارند، در نتیجه هزینه برای آنها ارزان می‌شود حال آنکه به دلیل تحریم در انجام امور بانکی و پولی این گردشگران محدودیت در حمل پول دارند و نمی‌توانند ارز زیادی با خود به همراه آورند. در شرایط فعلی سیستم ورود آنها به ایران به این صورت است که گردشگر خارجی، دلار را به آژانس‌های مسافرتی خارجی می‌دهد و در داخل ایران تمام هزینه‌های سفرش بر عهده آژانس مسافرتی داخلی بوده که هماهنگی با آژانس خارجی را انجام داده است، بنابراین گردشگران خارجی ارز چندانی با خود به ایران نمی‌آورند و امکان استفاده از کارت‌های اعتباری بین‌المللی هم برای آنها در داخل ایران فراهم نیست.»
با این وجود در حالی که در بسیاری از موزه‌های دنیا، برای استفاده از خدماتی مانند راهنمای همزبان با گردشگران، خدمات اینترنت و ... باید علاوه بر مبلغ ورودی موزه، بهای مجزایی پرداخت کرد، رییس جامعه تورگردانان ایران معتقد است باید از موزه‌های رایگان در سطح دنیا الگوبرداری کرد.
از طرف دیگر موزه داران خصوصی معتقدند از ابتدا باید نرخ برای خارجی‌ها به دلار تعیین شود که با حفظ وجهه فرهنگی، بتوان کسب درآمد کرد. شهریار شکرانی، مدیر موزه موسیقی اصفهان که از موزه‌های پرمخاطب کشور برای گردشگران خارجی است درباره این موضوع به «تعادل» گفت: « سه سال پیش قیمت بلیت ورودی موزه موسیقی برای گردشگران خارجی 30 هزار تومان معادل هشت دلار بود، اکنون گردشگران خارجی با پرداخت 38 هزار تومان که کمتر از سه دلار می‌شود، از این موزه بازدید می‌کنند. حال آنکه نباید نوسانات نرخ ارز و تورم را نادیده گرفت. اگر از ابتدا قیمت برای خارجی‌ها به دلار و یورو اعلام شود، نه وجهه فرهنگی تخریب می‌شود و نه بازدید از گنجینه‌های تاریخی ایران تا این اندازه ارزان است که حس بی‌ارزشی را به مخاطب خارجی القا کند.»
او افزود: «برخی از فعالان صنعت گردشگری به یکسان بودن و حتی رایگان بودن هزینه ورود به موزه‌ها در کشورهای خارجی برای مردم آن کشور و گردشگران خارجی اشاره می‌کنند حال آنکه این مقایسه درست نیست چرا که در این کشورها فرهنگ بازدید از موزه میان مردم آن کشور جا افتاده اما در ایران موزه رفتن هنوز میان ایرانی‌ها جا ندارد و موزه‌داران به خصوص در بخش خصوصی مجبور هستند برای اداره موزه بر گردشگران خارجی تمرکز کنند.»
شکرانی معتقد است ارزان بودن سفر به ایران برای گردشگران خارجی با توجه به نرخ فعلی ارز در ایران، برای صنعت گردشگری یک برگ برنده بوده که دولت نسبت به آن بی‌توجه است. او درباره این موضوع بیان کرد: «در شرایط فعلی اگر قرار نیست تغییری در نرخ خدمات گردشگری در ایران برای خارجی‌ها ایجاد شود، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باید تلاش کند که آمار گردشگران ورودی بالا و از طریق تبلیغات بتواند گردشگران بیشتری را برای سفر به ایران تشویق کند، که این اتفاق هنوز رخ نداده و به نظر می‌رسد برنامه‌ای هم برای آن وجود ندارد.»
