تعیین افق سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه
در حال حاضر بالغ بر 190 صندوق سرمایه‌گذاری تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و وجود ویژگی‌هایی چون تنوع بالای سبد سرمایه‌گذاری صندوق‌ها و همچنین میزان سرمایه بالای تحت مدیریت آنها (هزینه سرمایه‌گذاری هر سرمایه‌گذار را کاهش می‌دهد)، ریسک این نوع سرمایه‌گذاری را به مراتب از سایر سرمایه‌گذاری‌ها کمتر می‌کند.
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که تغییرات شاخص کل بورس تهران از مهر 92 تا قبل از فروردین 97 با تغییرات نفت و طلا همبستگی مثبت و با تغییرات نرخ دلار همبستگی منفی دارد، اما با آغاز هیجانات در بازارهای مسکن، طلا و ارز، همبستگی دلار در دوره اخیر مثبت شده است که نشان‌دهنده تغییر جهت تأثیر نرخ ارز بر بازار سرمایه در دوران هیجان و شوک است.
مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان این مطلب به سنا گفت: در ماه‌های اخیر شاهد تلاطم‌های بسیاری در بازارهای مختلف کشور بوده‌ایم، تلاطم‌هایی که هم اقتصاد کشور و هم وضعیت اقتصادی مردم را دچار بحران (شوک) کرده است. بطور مثال نرخ دلار و یورو در برابر ریال در بازار ارز از ابتدای سال 97 تا اواسط شهریور 97 به بیش از سه برابر رسید و تا امروز نیز شاهد تلاطم‌های روزانه غیرعادی است و قیمت طلا در بازار نیز رشد 200 درصدی داشته و شاخص کل بورس تهران نیز 67 درصد در این بازه رشد داشته است. زانیار احمدی افزود: در این مواقع افراد به منظور حفظ ارزش سرمایه خود و از طریق سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف، نقدینگی خود را به سمت کالاها یا اوراق بهاداری روانه می‌کنند که در مدت زمانی کوتاه، برای آنها خلق ارزش کند. فارغ از اینکه عوامل تحریک بازارها در این دوره چه مواردی می‌توانند باشند، در زمان سرمایه‌گذاری باید به ریسک‌های موجود در آن توجه کرد.
وی اولین موضوع در این زمینه را محل سرمایه‌گذاری دانست و گفت: با توجه به عدم وجود چشم‌انداز مثبت نسبت به تولید در بنگاه‌ها و سیاست‌های محدودکننده قانونی و دولتی که منجر به رکود در بازار کالاهای تولیدی، وارداتی و صادراتی شده است، سرمایه‌گذاری در بازارهای طلا، ارز، مسکن، بازار سرمایه و بانک، می‌تواند مقاصد سرمایه‌گذاری متفاوتی به منظور خلق ارزش باشند.
مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار توضیح داد: هر کدام از بازارهای اشاره شده تحت تاثیر تلاطم‌های از متغیرها (عامل ها)ی اقتصادی و سیاسی مانند تحریم‌ها، محدودیت‌ها اقتصادی و... هستند که در علوم مالی به عنوان ریسک سیستماتیک شناخته شده است.
به گفته احمدی، در شرایطی که اقتصاد دچار شوک شده است، باتوجه به نرخ تورم، بانک‌ها سود واقعی کمتری نسبت به سایر بازارها عاید سرمایه‌گذاران می‌کنند و به همین دلیل گرایش افراد به سرمایه‌گذاری در بازارهای دیگر برای کسب عایدی بالاتر بیشتر می‌شود که متناظر آن نیز ریسک آنها افزایش پیدا می‌کند.
مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: در این میان، بازار سرمایه با وجود بازارهای سهام، اوراق بهادار اسلامی، اوراق مشتقه و همچنین نهادهای مالی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سایر ویژگی‌های خود می‌تواند جایگزین مناسبی برای بازارهای کالایی مانند نفت، طلا، ارز و مسکن باشد.
احمدی افزود: در این بازار، برخلاف سایر بازارهای موازی، قوانین و مقررات شفاف حاکم است، معاملات با نظارت ناظر انجام می‌گیرد، قیمت‌های عرضه و تقاضا به صورت شفاف روزانه کشف می‌شوند، ویژگی‌ها و اطلاعات شرکت‌ها و اوراق برای عموم به یک اندازه در دسترس است و دارای ظرفیت بالایی در جذب نقدینگی است. همچنین در این بازار، اشخاص و نهادهای فعال دارای هویت مشخص هستند، فعالیت آنها به صورت سیستمی ثبت می‌شود و در صورت تخلف شناسایی و جریمه خواهند شد.
وی با بیان اینکه در کنار این ویژگی‌ها، بازار سرمایه نیز به ریسک‌های اقتصادی، قانونی، سیاسی، مالی و عملیاتی حساس است، اظهار داشت: از جمله این ریسک‌ها می‌توان به اثر اخبار سیاسی و اقتصادی بر وضعیت شرکت‌های پذیرفته شده در بورس‌ها و همچنین تأثیر بازارهای موازی بر این بازار اشاره کرد.
احمدی تاکید کرد: با وجود ریسک‌های ذکر شده، ساختار نظارتی و مقرراتی شفاف بازار سرمایه، این بازار را به عنوان امن‌ترین محل برای سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه و بلندمدت تبدیل کرده است.
مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: بازار سرمایه با دارا بودن ابزارها و نهادهای مالی متنوع می‌تواند جایگزینی مناسب برای بازارهای موازی باشد تا افراد بتوانند به صورت غیر مستقیم در کالاهای ریسکی سرمایه‌گذاری کنند. اما از آنجا که بطور میانگین فرهنگ سرمایه‌گذاری در جامعه ما به مرحله بلوغ نرسیده و میزان آشنایی با بازار سرمایه کم است، توصیه می‌شود افراد به منظور سرمایه‌گذاری در این نوع بازارها شناخت و آگاهی کافی کسب کنند. احمدی به افرادی که تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه دارند اما آشنایی چندانی با این بازار ندارند، پیشنهاد کرد، در نهادهای تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردان سرمایه‌گذاری کنند.
وی با بیان اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری با تجمیع نقدینگی افراد مختلف اقدام به سرمایه‌گذاری در سهام، اوراق با درآمد ثابت، اوراق مبتنی بر دارایی‌های فیزیکی مانند طلا و زمین و ساختمان یا سایر دارایی‌ها می‌کنند، افزود: این صندوق‌ها توسط افراد متخصص در زمینه سرمایه‌گذاری اداره می‌شوند و در عمل هزینه‌های عملیاتی سرمایه‌گذاران خرد را کاهش می‌دهند. مدیر گروه آمار و تحلیل ریسک سازمان بورس و اوراق بهادار توضیح داد: سرمایه‌گذاران غیرمتخصص می‌توانند به منظور حفظ ارزش سرمایه خود و همچنین انتفاع از محل سرمایه‌گذاری، وجوه خود را در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند؛ اما از آنجایی که برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای ریسکی سرمایه‌گذاری می‌کنند سرمایه‌گذاری در آنها نیز ممکن است با ریسک بازار همراه باشد که منجر به سود یا زیان سرمایه‌گذاران می‌شود. احمدی در عین حال افزود: در حال حاضر بالغ بر 190 صندوق سرمایه‌گذاری تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و وجود ویژگی‌هایی چون تنوع بالای سبد سرمایه‌گذاری صندوق‌ها و همچنین میزان سرمایه بالای تحت مدیریت آنها (هزینه سرمایه‌گذاری هر سرمایه‌گذار را کاهش می‌دهد)، ریسک این نوع سرمایه‌گذاری را به مراتب کمتر از سایر سرمایه‌گذاری‌ها می‌کند.
وی سپس به افرادی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار سرمایه‌اند، توصیه کرد: در اولین گام به منظور آشنایی با سازوکار اجرایی نحوه انجام معاملات در بازار سرمایه مطالعه خود را به میزان کافی افزایش دهند. در این مسیر می‌توان قبل از انجام سرمایه‌گذاری، در کلاس‌ها یا دوره‌های آموزشی شرکت کنند یا منابع مختلف در این زمینه را مطالعه کنند.
