زنان در پستوی مدرنیته

الهه باقری|

نزدیک به یک‌قرن از آغاز مبارزات زنان برای دستیابی به حقوق برابر در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می‌گذرد. هرچند که در این مدت فعالان حقوق زنان دستاوردهای چشمگیری داشته‌اند اما همچنان راهی طولانی برای از بین بردن کلیشه‌های جنسیتی در بسیاری از کشورها وجود دارد. در سال‌های بسیار دور، زمانی که مردان به‌تنهایی عهده‌دار امور خارج از منزل بوده و سرپرستی و بار مالی خانوار بر عهده مردان بود، زنان نیز، به امور خانه‌داری و نگهداری از فرزندان مشغول بودند. پس از ورود به دوران مدرن و حضور گسترده زنان در اجتماع، دیگر تامین معاش خانوار به‌تنهایی بر عهده مردان نبود و زنان نیز در این موضوع، شریک و همراه همسران خود بودند. پس از آن اما، با توجه به نگاه‌های کلیشه‌ای و سنتی، همچنان بسیاری انجام امور خانه‌داری را وظیفه زنان دانسته و مشارکتی در این مورد ندارند. این در حالی است که در سال‌های اخیر، مبارزات گسترده‌ای برای برابری حقوق زنان و مردان به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته صورت گرفته است.

نتایج تازه‌ترین بررسی‌های صورت گرفته از برابری جنسیتی در اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که بطور متوسط، حدود 79 درصد از زنان عهده‌دار امور روزمره منزل و خانه‌داری هستند. این در حالی است که حتی در کشورهای توسعه‌یافته اروپایی نیز، تنها حدود 34 درصد از مردان در کارهای خانه مشارکت دارند. در این میان، در کشورهایی مانند سوئد، دانمارک و بریتانیا، میزان مشارکت مردان در انجام امور خانه، بیش از متوسط اتحادیه اروپاست. بسیاری از مردم بر این باورند که سوئد، بالاترین میزان برابری حقوق زن و مرد را داشته و برابری جنسیتی از اولویت‌های اصلی این کشور است. هر چند که این باور در مورد سوئد صحیح بوده و میزان مشارکت مردان در کارهای خانه در این کشور بسیار بالاست، اما همچنان حدود 74 درصد از زنان عهده‌دار امور منزل و خانه‌داری هستند. در مقابل، حدود 56 درصد از مردان در کارهای خانه مشارکت دارند. همانطور که گفته شد، در دانمارک نیز، میزان مشارکت مردان در کارهای خانه، بیشتر از متوسط اتحادیه اروپاست اما طبق آمار منتشر شده، درصد قابل‌توجهی از زنان به‌تنهایی کارهای خانه را انجام می‌دهند. آنطور که در این گزارش گفته شده، در مقابل 82 درصد از زنانی که عهده‌دار فعالیت‌های خانه از قبیل آشپزی، شست و شو و امور کودکان را انجام می‌دهند، تنها حدود 55 درصد از مردم در این امور مشارکت می‌کنند. در بریتانیا نیز، حدود 85 درصد از زنان انجام کارهای خانه را برعهده دارند. این در حالی است که طبق آمار منتشر شده، کمتر از 50 درصد از مردان بریتانیایی در کارهای منزل نقش داشته و مشارکت می‌کنند. آنطور که در بررسی‌های تاریخی گفته شده، مبارزات زنان بریتانیایی برای رسیدن به برابری، عدالت و رفع تبعیض‌های نهادینه، تاریخی طولانی دارد و با وجود مبارزه و کسب موفقیت‌های قابل توجه درعرصه‌های مختلف، نابرابری جنسیتی در این کشور همچنان ادامه دارد. در اسپانیا نیز در مقابل 84 ‌درصد از زنانی که کارهای خانه را انجام می‌دهند تنها حدود 42 درصد از مردان در این امور مشارکت داشته و امور روزمره خانه‌داری را انجام می‌دهند.  بررسی و مطالعه‌های آماری نشان می‌دهد که زنان فرانسوی با وجود اینکه در مهد قانون زندگی می‌کنند اما هنوز نتوانسته‌اند همپای مردان به حقوق اجتماعی خود دست یابند. این گزارش نشان می‌دهد که در فرانسه، حدود 80 درصد از زنان، انجام امور خانه را بر عهده دارند و تنها حدود 36 درصد از مردان در فعالیت‌های منزل و خانه‌داری مشارکت دارند. آلمان، اتریش، ایتالیا، یونان و مجارستان، از کشورهایی هستند که میزان مشارکت مردان در کارهای خانه، از متوسط اتحادیه اروپا کمتر است. این در حالی است که تبعیض و خشونت بر مبنای جنسیت، نژاد و مذهب، از ممنوعیت‌های این کشور بوده و می‌تواند مورد پیگرد قانونی قرار بگیرد. با این‌حال، مردان آلمانی توجه چندانی به مشارکت در امور خانه ندارند. آنطور که گفته شده، تنها حدود 29 درصد از مردان این کشور در فعالیت‌های روزمره منزل و خانه‌داری مشارکت می‌کنند که این میزان در اتریش به 28 درصد و در ایتالیا نیز به 20 درصد می‌رسد. با توجه به میزان همکاری مردان در امور خانه‌داری، به نظر می‌رسد همچنان یونانی‌ها به مردسالاری اساطیری خود پایبند هستند. در یونان باستان زنان و مردان در جامعه خود از نظر اجتماعی، قانونی و علمی برابری نداشتند. طبق این گزارش نی‍ز، در دوران معاصر این کشور نیز، تنها حدود 16 درصد از مردان، خود را در فعالیت‌های روزمره منزل و خانه‌داری شریک می‌دانند. این آمار در مجارستان به کمتر از 15 درصد می‌رسد.  این آمار در حالی منتشر شده که طبق تلاش‌ فعالان برابری جنسیت، انجام کارهای خانه نیز، از مسوولیت‌های مشترک میان زنان و مردان است. با این‌حال، در برخی از کشورهای توسعه یافته نیز، نگرش‌های قدیمی نسبت به توانایی و مهارت زنان وجود داشته و بسیاری افراد بر این باورند که کارهای خانه و امور روزمره مانند آشپزی، نظافت و رسیدگی به فرزندان، کارهای زنانه بوده و در آن مشارکتی ندارند.