عبور سیاست ضد تحریم از مسیر بورس

گروه بورس| مسعود کریمی|

 اولین روز معاملات بورس اوراق بهادار تهران در هفته جاری مصادف با جلسه دفاع حسن روحانی رییس دولت دوازدهم از وزرای پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی بود. به‌طور معمول و در بزنگاه‌های تاریخی دولت‌ها، بازار سرمایه تنها پناهگاه روسای جمهور برای دفاع از کارنامه کاری نه چندان قابل قبول خود در محافل مختلف مطرح می‌شود. این‌بار هم حسن روحانی با 4 وزیر پیشنهادی پا به مجلس گذاشت و در دفاع تمام قد از آنها عملکرد دولت را در زمینه‌های متفاوت برخلاف عقیده صاحب‌نظران اقتصادی مناسب ارزیابی کرد. وزارت اقتصاد به عنوان یکی از وزارتخانه‌های بسیار مهم کشور از چهارم شهریورماه همزمان با جلسه استیضاح مسعود کرباسیان‌ تا پنجم آبان ماه به مدت 2 ماه به فعالیت خود بدون وزیر ادامه داد و اکنون‌ فرهاد دژپسند سکاندار جدید این وزارتخانه با توجه به این موضوع که در آستانه تحریم‌های جدید قرار گرفته‌ایم و تنها 2 روز کاری دیگر به مهلت تحریم‌های جدید حوزه اقتصادی و نفت زمان باقی مانده است می‌بایست در ابتدای کار شرایطی را در جهت برون رفت از جو روانی ناشی از این اقدام جدید امریکا مهیا سازد.

  راهکار‌های حمایتی

بطور معمول، آرامش واقعی و نه ظاهری و به زور بگیر و ببند در کلان فضای اقتصادی کشور در بازار‌های مالی می‌تواند علاوه بر افزایش حس امنیت سرمایه‌گذاران داخلی، به جذب سرمایه‌گذاران خارجی نیز کمک شایانی کند. در همین راستا، وزیر تازه نفس اقتصاد که یکی از شعار‌های اصلی خود را حمایت از بازار سرمایه کشور مطرح کرده است می‌بایست در عمل هم تعامل بیشتری را با سازمان بورس و اوراق بهادار در راستای حذف قوانین دست و پاگیر، کانالیزه‌کردن نقدینگی به سمت بخش مولد اقتصادی، حمایت از بازار‌های متشکل، تضعیف بازار‌‌های سوداگرانه نشان دهد و همانند رفتار دولت طی سال‌های گذشته حمایت‌‌ها فقط جنبه کلامی به خود نگیرند. از طرفی، توسعه و تعمیق همه‌جانبه این بخش از اقتصاد که تاکنون مورد هجمه‌های متفاوت و تصمیمات غلط از سوی تصمیم‌گیرانی که بویی از نوع و چگونگی سازوکار داد و ستد‌ها و معاملات سهام در این بازار نبرده‌اند نیز می‌بایست در دستور کار وزیر جدید قرار گیرد تا همانند گذشته شاهد تاثیر منفی سیاست‌های غلط وزارت‌خانه‌ای دیگر، در روند معاملات بازار سرمایه به ویژه بورس‌ها نباشیم.

  ضرورت تعامل دستگاه‌ها

به هر روی، با توجه به سیاست‌های جدید اقتصادی در راستای دفع ضربه‌های تحریمی‌‌ مشاهده می‌شود که ورود نفت خام به چهارمین بورس کشور طی روز یک‌شنبه هفته جاری یکی از اقدامات سازمان بورس با همکاری وزارت نفت بود و بنا بر اعلام قاطع شاپور محمدی به هیچ عنوان هویت خریداران نفت از بورس انرژی اعلام نخواهد شد. بر این اساس، چنین رویکرد هماهنگی در راستای حفظ منافع ملی و به عبارتی دیگر مقابله با تحریم‌های امریکا می‌تواند در صورت تداوم و عملکرد مناسب، به درستی بخش عظیمی از تحریم‌های سیزدهم آبان ماه که متمرکز بر بخش نفتی کشور است را خنثی سازد. به هر حال، همکاری وزارت‌خانه‌ها و تعامل سازنده آنها با در نظر گرفتن مصالح کشور همانند بورسی شدن نفت در مقطع زمانی فعلی می‌تواند در سایر حوزه‌ها از جمله راه‌اندازی بورس ارز نیز در جهت تعیین نرخ واقعی دلار در بازار و جلوگیری از نوسانات شدید ارزی در این بخش مثمر ثمر واقع شود، که در این زمینه در صورت تعامل و همکاری بانک مرکزی با توجه به روی کار آمدن عبدالناصر همتی و مراودات سازنده آن با صاحب‌نظران اقتصادی، راه‌اندازی چنین بازاری می‌تواند دور از ذهن نباشد.

  بسته اتحادیه اروپا و تاثیر آن بر بازار

بر این اساس، با توجه به گمانه‌زنی‌‌های مثبت کارشناسان اقتصادی از بسته حمایتی اتحادیه اروپا در پی لغو یک‌جانبه معاهده بین‌المللی برنامه جامع اقدام مشترک از سوی ایالات متحده مشاهده می‌شود که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در تازه‌ترین اظهارنظر‌های خود بیان کرد، «نخستین‌باری است که اروپایی‌ها نه تنها علیه سیاست ایالات متحده اظهارنظر می‌کنند بلکه به دنبال توسعه فرآیندی هستند که تحریم‌های آن را متوقف و جبران کند.» در همین حال، با توجه به چنین اظهارنظری فضای گمانه‌زنی‌‌ها در خصوص دریافت بسته حمایتی اتحادیه اروپا در جهت بهره‌مند شدن ایران از منافع برجام ‌نسبت به گذشته داغ‌تر‌ شده اما تاکنون به صورت رسمی و عمومی این موضوع مورد تایید یا تکذیب قرار نگرفته است. به هر حال به عقیده فعالان بازار‌های مالی فضای اقتصاد کشور، به خصوص بازار سرمایه پیش‌تر اثرات تحریم را در فرآیند معاملاتی خود مورد محاسبه قرار داده است و اصلاحات لازم در قیمت سهام شرکت‌ها در صورت تاثیرات منفی ناشی از تحریم‌ها در داد و ستد روزانه سهام صنایع مختلف مورد محاسبه قرار گرفته و به عبارتی دیگر لحاظ شده است.

از طرفی، عدم همکاری سایر کشور‌های بزرگ با امریکا در خصوص اعمال تحریم‌ها نیز می‌تواند وجه تمایز این دوره از تحریم‌ها با سال‌های گذشته باشد. از همین رو، این موضوع در کنار سایر اقدامات و سیاست‌های ضد تحریمی می‌تواند یکی از عوامل بازگشت بورس به مدار صعودی طی روز‌‌های اخیر محسوب شود.

  2 دیدگاه مختلف

بنابراین، کارشناسان و صاحب‌نظران بازار سهام بر باورند که قیمت سهام صنایع و شرکت‌‌های بورسی به ارقام حداقلی خود طی چند وقت اخیر رسیده‌اند و اکنون افزایش‌‌ قیمت سهام طی داد و ستد‌های روزانه می‌تواند نشان از پتانسیل و وضعیت مطلوب بنیادی شرکت‌ها جهت حرکت به سمت ارزندگی سهام داشته باشد. این در حالی است که ورود گزارش‌های 6 ماهه شرکت‌ها همچنان می‌تواند پالس‌های مثبتی را به جامعه سهامداری در راستای ضرورت تداوم سرمایه‌گذاری در بورس کشور دهد. افزون بر این، در نقطه مقابل دیگر صاحب نظران بر این باورند که نوسان بورس‌های 4 گانه کشور همگام با اعمال تحریم‌ها به اوج خود خواهند رسید و احتمال حرکت شاخص‌‌های سهام در مدار نوسان تا زمانی که به یک ثبات حداقلی برسیم ادامه‌دار خواهد بود. بر این اساس، این دست از افراد معتقدند که شروع تحریم‌ها در کنار تعطیلات روز‌های پایانی هفته آینده می‌تواند بهانه‌ای برای سنگین‌تر شدن طرف عرضه سهام در معاملات مبدل شود.

به هر حال، اتخاذ سیاست‌های حمایتی با همکاری 3 قوه در راستای جذب و تامین امنیت سرمایه‌های کلان سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌تواند بازار سرمایه را به مامنی امن در راستای حفظ ارزش پول ملی و رسیدن به سوددهی مناسب سوق دهد.