واکنش سرمایهگذاران به تهدید ریسک‌های احتمالی
گروه بورس| مسعود کریمی|
افزایش ریسک معاملاتی در بازار‌های مالی کشور تحت تاثیر ریسک‌های سیاسی و اقتصادی طی هفته گذشته باعث شد تا سرمایهگذاران با دقتی بیشتر و به نوعی دست به عصا در فضای اقتصادی گام بردارند. از همین رو، برآیند معاملاتی بازار سهام طی هفته گذشته نشان می‌دهد که شعار‌های حمایتی صاحب‌نظران اقتصادی در راستای ضرورت تعمیق بخش مولد اقتصاد و تغییر سیاست‌گذاری‌ها از بخش بانک به بازار سرمایه حتی به تکانه‌های مثبت هم ختم نشد و تاکنون در حد یک شعار باقی مانده است. به هر روی، بلاتکلیفی در روند داد و ستد‌های سهامداران بورس اوراق بهادار تهران این روز‌ها بیشتر از گذشته به چشم می‌خورد بطوری که فعالان بازار سرمایه در یک روز شاهد افزایش فشار فروش سهام و در روز بعد شاهد سنگین شدن طرف تقاضای شرکت‌ها هستند. از طرفی، این مهم که نوسان قیمت سهام صنایع در بورس‌های سراسر جهان امری طبیعی است و در نقطه مقابل داشتن توقع حرکت بازار‌های سهامی بطور مستمر در یک شیب صعود یا نزول امری غیرمنطقی محسوب می‌شود بر کسی پوشیده نیست اما غیر شفاف بودن افق دید جامعه سهامداری و عدم وجود ثبات در قوانین اقتصادی و سیاسی در سطح داخلی کشور و فراتر از آن در سطح بین‌الملل می‌تواند توام با سیاست‌گذاری‌های خلق‌الساعه، چشم‌انداز فعالان بازار‌های مالی را تا حدودی تیره و تار کند. در همین حال، برخی اتفاقات از جمله قرار گرفتن اغلب صنایع بورسی تحت تاثیر ریزش قیمتهای جهانی نیز می‌تواند در محاسبات معاملاتی سرمایهگذاران تاثیر بسزایی بگذارد، چرا‌که به عقیده کارشناسان بازار سرمایه ماهیت بورس ایران کامودیتی محور است بنابراین به دنبال ریزش قیمت نفت طبیعتا انتظار می‌رود که قیمت کالا‌‌های اساسی در سطح جهان نیز با نزول همراه شوند و در نتیجه بازار سهام ایران با توجه به چنین رویدادی واکنش منفی از خود نشان دهد. به هر روی، ایجاد اختلال در روند معاملاتی فعالیت سوییفت در شرایط جدید، عدم ارایه بسته اقتصادی اتحادیه اروپا و مشخص نبودن چگونگی تعامل ایران با کشور‌‌های متعهد به معاهده بین‌المللی برنامه جامع اقدام مشترک در کنار ابهام در چگونگی مراودات مالی و بانکی می‌تواند از دلایل اصلی انفعال بازیگران تالار شیشه‌ای حافظ در این روز‌ها محسوب شود. در کنار این موضوع، برخی از مسائل پیرامون موضوعات روانی و هیجانی قشر سرمایه‌گذار عامل دیگری در جهت دامن زدن به ریزش‌ها طی هفته گذشته بورس در نظر گرفته می‌شود چرا‌که در جریان خرید و فروش‌های سهام بعضا شاهدیم که سهام برخی از شرکتی‌ها بدون هیچ دلیل بنیادی و فقط تحت تاثیر جو بازار رشد یا نزول پیدا می‌کند.
چشم فعالان به گزارش‌های آتی
به هر حال، با نگاهی به سایر بازار‌های موازی بورس مشاهده می‌شود که طی هفته گذشته بازار مسکن همچنان در وضعیت رکودی قرار داشت و بخشی از بازار ارز و طلا نیز همگام با کاهش قیمتهای جهانی وارد روند ریزشی شدند. به هر حال، با وجود کاهش قیمت دلار شاهد رفتار هیجانی فعالان این بازار در راستای ورود ارز خانگی به بازار نیستیم و همچنان نقدینگی این قشر از مردم در حبس خانگی به سر می‌برد. در کنار سردرگمی فعالان در بازار‌های مالی برخی از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که تهدید ریسک‌های احتمالی در اقتصاد، گزارش‌های 6 ماهه و ماهانه شرکت‌ها را تا حدودی از واقعیات به دور کرده است چرا که رشد‌‌ها و ریزش‌های بازار طی چند وقت اخیر بیشتر تحت تاثیر عامل دلاری صورت گرفته است. در نقطه مقابل نیز دیگر صاحب‌نظران بر این باورند که صنایع و شرکت‌های بورسی علاوه بر رشد نرخ ارز و تورم همگام با دلایل بنیادی موفق به ثبت رکورد‌های جدید و سقف شکنی قیمتی شده‌اند.
به هر روی، فارغ از اظهارنظر‌های فوق پیش‌بینی می‌شود که گزارش‌های 9 ماهه شرکت‌ها با توجه به فاصله گرفتن زمانی از دور دوم تحریم و رسیدن به یک ثبات نسبی در قیمت ارز، برای جامعه سهامداری کشور از میزان شفافیت بالا و قابل اتکا‌تری برخوردار باشد. این در حالی است که مشخص شدن چگونگی سازوکار معاملاتی ایران با اتحادیه اروپا، نکته‌ای حایز اهمیت برای تمام فعالان اقتصادی در این برهه از زمان محسوب خواهد شد.
ضرورت‌های معاملاتی بورس
به هر حال، ایجاد تنوع در پرتفوی سرمایهگذاران، افزایش ابزار‌های مالی در راستای تسهیل فرآیند خرید و فروش سهام، ایجاد زیرساخت‌های معاملاتی مطلوب، حرکت در راستای قانون‌گذاری با چهارچوب‌های بین‌المللی و منطبق با احکام شورای فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در کنار بر طرف کردن مشکلات سیستم معاملات بورس تهران می‌تواند نقش بسزایی در جذب نقدینگی تازه، توسعه و رونق صنایع و همچنین شرکت‌های سهامی داشته باشد. این در حالی است که، کانالیزه کردن نقدینگی به بخش مولد اقتصادی علاوه بر اینکه می‌تواند نقش مهمی در تامین مالی شرکت‌ها داشته باشد، در زمینه جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی نیز مثمر ثمر واقع خواهد شد.
در همین حال، با توجه به تغییرات تازه در مجلس نمایندگان ایالات متحده و روی کار آمدن دموکرات‌ها احتمال مقاومت این مجلس در مقابل سیاست‌گذاری‌های نابخردانه دونالد ترامپ از گذشته بیشتر خواهد شد. بر این اساس، در صورتی که عزم این نمایندگان در راستای جلوگیری از اقدامات بین‌المللی سبک‌سرانه این فرد جزم شده باشد می‌توان شاهد ثبات نسبی دیگری هم در جامعه جهانی باشیم.
شوک آماری
از سویی دیگر، طی هفته گذشته سهامداران 50 میلیون نفری سهام عدالت شاهد اظهارات ضد و نقیض برخی از سیاست‌گذاران بودند بطوری که اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور ارزش روز سهام عدالت را در رقمی بالغ بر 14 میلیون تومان اعلام کرد و در مقابل سید جعفر سبحانی مشاور رییس کل سازمان خصوصی‌سازی در واکنش به چنین اظهاراتی در گفت‌وگو با «تعادل» از مشخص نبودن چگونگی استخراج این رقم، مبنای محاسباتی و فرمول آن توسط معاون اول خبر داد. این در حالی است که یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز این ارقام را کاغذی خواند. به هر روی پیگیری‌ها نشان می‌دهد که با در نظر گرفتن سقف یک میلیون تومان برای 2 دهک پایین‌تر، از جمله کمیته امداد و بهزیستی و افرادی که آورده‌شان را تا این میزان پر کرده‌اند، طبق محاسبات سازمان خصوصی‌سازی کشور ارزش روز سهام عدالت حدود 4 میلیون و پانصد‌هزار تومان برآورد می‌شود.
