کاهش التهابات بازار با انتشار صکوک ارزی

گروه بانک و بیمه |

با توجه به محدودیت منابع تامین مالی داخلی، یکی از راه‌های پیش‌روی دولت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، ورود به بازارهای اوراق بهادار بین المللی و تامین مالی از طریق ابزارهای مالی گوناگون در این بازار است.

به گزارش تعادل، در پژوهشی به قلم رسول خوانساری، با عنوان بایسته‌های انتشار صکوک ارزی در ایران و نقش آن در ثبات مالی که از سوی پژوهشکده پولی و بانکی منتشر شده، نتیجه گرفته که انتشار صکوک ارزی چه در بازار داخلی و چه در بازار بین المللی، می‌تواند با کمک به کاهش عدم انطباق واحد پولی تامین مالی ارزی پروژه‌های با درآمد ریالی و کاهش عدم انطباق سررسید تامین مالی پروژه‌های بلندمدت با منابع کوتاه‌مدت و از طریق راه‌هایی همچون برآورده کردن نیازهای ارزی، برنامه‌ریزی بهتر منابع و مصارف ارزی و جذب نقدینگی سرگردان در بازارهای گوناگون موج کاهش التهابات ارزی شود و در نتیجه زمینه ایجاد و تقویت ثبات مالی را فراهم سازد.

لزوم حمایت دولت و نهادهای مقررات گذار، تدوین چارچوب حقوقی مناسب، ساز و کارهای مناسب ارتقای اعتباری همچون رتبه بندی اعتباری و ضمانت، ارتقای زیرساخت‌های عملیاتی برای انتشار اوراق، پیش‌بینی بازپرداخت سود و تسویه حساب اوراق، استفاده از مشاوران فقهی و حقوقی بین المللی، بهینه کردن فرآیند انتشار صکوک برای کاهش زمان و هزینه‌های انتشار صکوک، پرورش و به کارگیری نیروی انسانی متخصص و بهره مندی از ظرفیت شبکه بانکی از مهم‌ترین بایسته‌های توسعه بازار صکوک ارزی کشور است. فهرست اقدامات و تمهیدات لازم محدود به موارد فوق نیست و موارد فوق به عنوان بخشی از بایسته‌های پراهمیت در توسعه بازار صکوک ارزی مطرح شده است. هرچند فعالیت گسترده ناشران ایرانی در بازار صکوک بین المللی در شرایط کنونی و با وجود تحریم‌های بین‌المللی، دشوار است، ولی دست‌کم با انتشار صکوک ارزی در بازار داخلی و نیز انتشار محدود صکوک ارزی در برخی کشورهای همسو با ایران، می‌توان به تدریج زیرساخت‌های انتشار صکوک بین المللی را در کشور تقویت کرد تا در صورت مهیا شدن شرایط، بسترهای لازم برای حضور جدی‌تر ایران در بازارهای بین المللی فراهم باشد.  این امر به ویژه در مورد کشورهای در حال توسعه به دلیل کمبود پس انداز مالی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند زیرا از یک سو برای توسعه و تقویت زیرساخت‌ها و اجرای پروژه‌های کلان نیازمند منابع مالی‌اند و از سوی دیگر به دلیل کمبود پس انداز مالی نمی‌توانند تنها به منابع داخلی بسنده کنند از این رو بیشتر این کشورها ناچار کسری سرمایه مورد نیاز خود را از منابع خارجی تامین نمایند کارشناسان معتقدند که یکی از ظرفیت‌های پیش روی نظام مالی کشورانتشار صکوک ارزی به ویژه در سطح بین المللی است و اوراق بهادار اسلامی که با عنوان صکوک شناخته می‌شوند، به‌عنوان جایگزین اوراق قرضه در چارچوب اسلامی در مدت بیش از یک دهه به یکی از بخش‌های مهم صنعت مالی اسلامی تبدیل شده و در سالیان گذشته روند انتشار آن در سطح بین المللی با رشد قابل توجهی همراه بوده است.   این اوراق در کنار مزایای گوناگونی که از نظر تامین منابع، افزایش اعتبار و مانند آن دارد، می‌تواند در تقویت ثبات مالی کشور از طریق کاهش عدم انطباق واحد پولی و عدم انطباق سررسید و مدیریت بهتر عرضه و تقاضای منابع ارزی موثر باشد توسعه بازار صکوک ارزی، مستلزم فراهم شدن زیرساخت‌ها و اقدامات گوناگونی است که باید با حمایت دولت و نهادهای مقررات گذار انجام شود براساس پژوهش‌های صورت گرفته، چارچوب قانونی، حمایت دولت از سازکارهای ارتقای اعتباری و وجود زیرساخت‌های مناسب از جمله مهم‌ترین الزامات توسعه بازار صکوک ارزی به شمار می‌آیند.

 هرچند بازار صکوک بین المللی تنها حدود ۲۹ درصد کل انتشار صکوک از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۷ را تشکیل می‌دهد، ولی محرک اصلی بازار صکوک به شمار می‌آید. صکوک بین المللی بر حسب دلار و دیگر ارزهای رایج و در سررسیدهای گوناگون حتی با 30  سال نیز منتشر می‌شود. امارات با انتشار ۹۶ مورد مشکوک به ارزش ۶/63میلیارد دلار، از زمان پیدایش بازار صکوک بین المللی تاکنون، بیشترین سهم را در این بازار داشته است. این کشور به همراه عربستان سعودی، قطر، عمان، بحرین و کویت بیش از ۵۰ درصد کل حجم انتشار صکوک بین المللی را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین تا سال ۲۰۱۷، حدود ۲۲ در صد از حجم انتشار صکوک بین المللی مربوط به کشور مالزی است. در عین حال سهم کشورهایی مانند ترکیه اندونزی و قطر در این بازار در حال افزایش است   روند رو به رشد انتشار صکوک بین‌المللی نشان‌دهنده اراده کشورهای گوناگون برای فعالیت بیشتر در این بازار و ظرفیت بالقوه آن برای ورود کشورهای دیگر است. از این رو به نظر می‌رسد یکی از ظرفیت‌های بالقوه پیش روی اقداماد ایران، استفاده از این بازار برای تامین مالی دولت و شرکت‌هاست.

   کمک به عرضه و تقاضا

 همچنین صکوک ارزی از طریق کمک به مدیریت عرضه و تقاضای ارز می‌تواند به ایجاد ثبات در بازار ارز و در نتیجه تقویت ثبات مالی کشور کمک نماید. در حال حاضر شیوه تامین مالی پروژه‌های کلان در حوزه‌های مختلف اقتصادی و بهره‌برداری از محصولات و خدمات حاصل از آن، یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی کشورهای در حال تو سعه به شمار می‌آید و از آنجا که منابع مالی داخلی در هر کشوری محدود است، بنگاه‌های اقتصادی و دولت‌ها می‌توانند برای تامین مالی به استفاده از صکوک ارزی روی آورند. براساس یافته‌های پژوهشی انتشار صکوک ارزی چه در بازار داخلی و چه در بازار بین المللی، می‌تواند با کمک به کاهش عدم انطباق واحد پولی تامین مالی ارزی پروژه‌های با درآمد ریالی و کاهش عدم انطباق سررسید تامین مالی پروژه‌های بلندمدت با منابع کوتاه‌مدت و از طریق راه‌هایی همچون برآورده کردن نیازهای ارزی، برنامه‌ریزی بهتر منابع و مصارف ارزی و جذب نقدینگی سرگردان در بازارهای گوناگون موجب کاهش التهابات ارزی شود و در نتیجه زمینه ایجاد و تقویت ثبات مالی را فراهم سازد.