دلایل گرانی پسته در بازار داخل

گروه بنگاه‌ها|

این روزها اگر گذرتان به بازار خشکبار افتاده باشد با افزایش قیمت‌های غیرمتعارفی در این بازار مواجه می‌شوید که به اعتقاد کارشناسان بیشتر از آنکه دلایل اقتصادی و صادراتی داشته باشند به دلیلی فعالیت دلالان با افزایش قیمت مواجه شده‌اند. پسته به عنوان یک محصول منحصر به فرد از دیرباز مورد توجه مصرف‌کنندگان داخلی و صادرکنندگان بوده، اما به تازگی با نوسان نرخ ارز در کشور، فروشندگان داخلی نیز اقدام به افزایش‌های غیرمنطقی خشکبار از جمله پسته کرده‌اند تا جایی که در ماه‌های اخیر قیمت پسته در بازار داخلی از هر کیلوگرم 55 تا 80 هزار تومان به یک‌باره به 180 تا 300 هزار تومان افزایش یافته که این امر نشان می‌دهد دلالان نگاه ویژه‌ای به این محصول برای سودجویی دارند.

 هر کیلوگرم پسته در شرایطی در بازار داخلی به بیش از 2 برابر نرخ صادراتی آن به فروش می‌رود که نه تنها کاهش تولید این محصول، بلکه تداوم صادرات آن در این جهش قیمت موثر بوده است.این افزایش قیمت در حالی صورت گرفته که به گفته برخی کارشناسان با وجود نوسان نرخ ارز در کشور صادرات این محصول نه تنها افزایش نیافته بلکه به دلیل مشکلاتی در نقل و انتقالات پولی با کاهش عرضه به بازارهای خارجی مواجه شده است و نباید با چنین گران‌فروشی و قیمت‌های نجومی در کشور روبرو شویم.طبق آمارهای موجود سال گذشته میلادی (2017) در مجموع 220 هزار تن پسته در کشور تولید شد که از این میزان 148 هزار تن پسته به ارزش یک میلیارد و 100 میلیون دلار صادر شد و 30 هزارتن از این محصول به مصرف داخلی رسید و حتی 40 هزار تن آن در انبارها باقی ماند.براساس نظر کارشناسان این بخش، میزان موجودی پسته کشور امسال با احتساب 40 هزار تن پسته باقی مانده سال گذشته، حدود 100 هزار تن است. در سال 95 نیز 180 هزار تن پسته در کشور تولید و نزدیک 140 هزار تن آن به ارزش 1.2 میلیارد دلار تا اواخر اسفندماه 95 به کشورهای هدف صادر شده بود.پیش از این ایران یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان پسته در جهان بود که امسال با کاهش 70 درصدی تولید این محصول، نزدیک 50 درصد بازارهای صادراتی خود را از دست داده است و امریکا با تولید 400 هزار تن پسته امسال توانست بازار صادراتی ایران را تصاحب کند.از سال 2012 میلادی تاکنون امریکا با بیشترین حجم تولید رتبه نخست و ایران رتبه دوم تولید پسته جهان را به خود اختصاص داده اند؛ این در حالی است که در گذشته ایران با صادرات بخش عمده محصولات خود، رتبه نخست را در بازار جهانی پسته در اختیار داشت.

   مشکلات تولید پسته ایرانی

برخی کارشناسان بر این باورند که در اثر خشکسالی‌ها در 10 سال گذشته 50 هزار هکتار از باغ‌های استان کرمان از بین رفته و اگر مشکل کم آبی و خشکسالی‌های پی در پی باغات پسته کرمان و رفسنجان حل نشود، همه این باغات تا 10 سال آتی خشک می‌شوند.بانک مرکزی به تازگی در بخشنامه‌ای چگونگی‌ بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه‌ اقتصادی کشور را ابلاغ کرد؛ طبق این بخشنامه همه صادرکنندگان کالا و خدمات مکلف به ارایه تعهد بابت برگشت ارز حاصل از صادرات خود به چرخه اقتصادی کشورند، همچنین بانک مرکزی مکلف است بطور صرف برای واردات کالا و خدمات صادرکنندگانی تخصیص و تأمین ارز کند که نحوه بازگشت ارز آنها به چرخه اقتصادی کشور مطابق ساختار مربوطه بازگشت ارز حاصل از صادرات صادرکنندگانی باشد که مجموع صادرات سالانه آنها تا یک میلیون یورو، بیش از یک میلیون یورو تا سه میلیون یورو، بیش از سه میلیون یورو تا 10 میلیون یورو و بیش از 10 میلیون یورو مشخص شده است.براساس این بخشنامه، همه صادرات انجام شده از 22 فروردین ماه 97 مشمول این مصوبه است.در این پیوند «اسدالله عسگراولادی» یکی از صادرکنندگان خشکبار دیروز در گفت‌وگو با ایرنا افزود: امسال با کاهش یک سومی تولید پسته به دلیل سرمازدگی و گرمازدگی، کمبود و محدودیت منابع آبی، خشکسالی‌های پی در پی مواجه شده‌ایم بطوری که تولید پسته کشور از 200 هزار تن در سال گذشته به یک‌باره طبق برآوردها به نزدیک 55 هزارتن رسیده است. از ابتدای سال تاکنون تنها 45 هزار تن پسته برداشت و عرضه شده که به نظر می‌رسد تا پایان سال با برداشت 10 هزار تن دیگر مجموع تولید پسته کشور به 55 هزار تن برسد که کاهش چشمگیری است.او گفت: همچنین از ابتدای سال تا آبان ماه جاری میزان پسته صادراتی کشور نزدیک 37 هزارتن است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته به کمتر از نصف کاهش یافته است. رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین عمده مشکل صادرات را ارز نیمایی و بخشنامه‌های غیرمنطقی بانکی دانست و گفت: سال گذشته پسته با ارز آزاد از کشور خارج می‌شد اما اکنون باید با ارز نیمایی صادر شود همچنین با مشکل نقل و انتقال پول توسط سامانه نیما مواجه هستیم که همه اینها در کاهش روند صادرات نیز تاثیر داشته است. بخشنامه جدید بانک مرکزی نه تنها تسهیل‌کننده صادرات نیست بلکه قطع‌کننده صادرات و از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران است.

    مشکل عرضه دلار

عسگراولادی افزود: «براساس این بخشنامه، باید صادرکننده پول را در قالب سامانه نیما وارد کشور کند در حالی که سامانه نیما از نظر خریداران خارجی شناخته شده نیست و صادرکننده‌ای نمی‌تواند با ارز نیمایی پول وارد کشور کند؛ در واقع شرکت‌های وابسته به دولت می‌توانند با سامانه نیما کار کنند.برای صادرات باید بانک مرکزی بانکی را به ما معرفی کند تا پول واریز شود در غیر این صورت از ما جنس خریداری نمی‌کنند.این تاجر صنعت خشکبار بر این باور است که بخش عمده صادرکنندگان بخش کشاورزی و مواد غذایی به ویژه خشکبار کشور خرده پا هستند و در صورت ادامه اجرای این بخشنامه بطور حتم بیکاری افزایش می‌یابد.

عسگر اولادی گفت: با وجود شرایط سخت صادرات در تحریم‌ها و بخشنامه‌های اخیر دولت، 20 روز است که صادرات را تعطیل کرده و کاری انجام نمی‌دهیم. رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین اضافه کرد: ادامه این روند می‌تواند باعث از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران شود تاجایی که اکنون پسته امریکایی جایگاه پسته ایرانی را در بازارهای جهانی تصاحب کرده است که بخشی از این مشکل به روند مصوبات و بخشنامه‌های دولت بر می‌گردد.

به گفته این صادر‌کننده پسته کشور، به دلیل عدم انتقال پول به کشور، در آبان ماه شاهد صادرات سه هزار تن پسته بودیم که برای آذرماه پیش بینی می‌شود حجم صادرات این محصول به کمتر از 2500 تن برسد.عسگر اولادی قیمت واقعی پسته در داخل کشور را بین 120 تا 130 هزار تومان عنوان کرد و اظهار داشت: در حال حاضر قیمت پسته در بازارهای صادراتی بین 130 تا 140 هزار تومان است، درحالی که این محصول در بازار داخلی با مبالغی بیش از 200 هزار تومان عرضه می‌شود که گران فروشی و اجحاف به مصرف‌کنندگان به شمار می‌رود.