راهکار کارشناسان برای خاتمه تیر‌گی روابط تهران و ریاض
از ایران صدای تعامل با عربستان به گوش می‌رسد؛ مقامات جمهوری اسلامی از پیگیری این سیاست سخن می‌گویند، کارشناسان سیاست خارجی هم بر آن تاکید دارند. چنانکه دیروز در نشستی با عنوان «چشم‌انداز روابط ایران و عربستان» رییس اداره امور عربستان در وزارت امور خارجه از لزوم همکاری نفتی و سیاسی این دو کشور سخن گفت، حسین صادقی که پیش‌تر سفیر ایران در عربستان بود، نیاز دو کشور به مذاکره صریح را به میان کشید و جلال دهقانی فیروزآبادی تحلیلگر مسائل بین‌الملل حل بحران یمن را گام مناسبی برای حل تنش بین تهران و ریاض دانست.
ایران تهدیدی برای عربستان نیست
در این نشست که در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، حسن درویش‌وند رییس اداره امور عربستان در وزارت امور خارجه تاکید کرد که «ایران تهدیدی برای عربستان نیست و منافع ایران ایجاب نمی‌کند که عربستان دچار بی‌ثباتی شود.» به اعتقاد درویش‌وند «ایران و عربستان دو قدرت مهم منطقه هستند و این دو قدرت نمی‌توانند نسبت به یکدیگر بی‌تفاوت باشند.» او با بیان اینکه در همین چارچوب آنها دو راهکار پیش رو دارند؛ یا اینکه با یکدیگر تعامل سازنده داشته باشند یا اینکه باید با یکدیگر رقابت کنند و این رقابت خدای نکرده به مرور به خصومت تبدیل شود، افزود: «مرزهای ایران و عربستان در هم تنیده است و دو کشور می‌توانند روی مسائل مشترک با یکدیگر کار کنند. همچنین تهران و ریاض با توجه به برخورداری از ذخایر نفتی می‌توانند در این زمینه با یکدیگر همکاری خوبی داشته باشند، ولی متاسفانه می‌بینیم که در یک روند تاریخی این محصول تبدیل به موضوعی برای رقابت بین دو کشور شده است.»این مقام مسوول در وزارت خارجه با اشاره به مخالفت سعودی‌ها با ایجاد توافق هسته‌ای و وقفه‌ای که آنها در این زمینه در مقطعی با دادن برخی از قول‌ها و وعده‌ها به امریکایی‌ها به وجود آوردند، تصریح کرد: «همانطور که پیش از این گفتم دو کشور ایران و عربستان بر پایه اشتراکاتی که دارند، می‌توانند همکاری‌های سازنده داشته باشند اما اکنون می‌بینیم که در داخل عربستان گروهی روی کار آمده که باعث ایجاد مشکلات جدی در این کشور شده است، درواقع به نوعی در این کشور کودتا شده است و حکومت آل سعود به حکومت آل سلمان و حکومت آل سلمان به حکومت محمد بن سلمان تغییر پیدا کرده است.»او در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه طبق اخبار منتشر شده در حال حاضر ۳۰۰ نفر از شاهزاده‌های سعودی ممنوع‌الخروج هستند و وهابیت به عنوان زیرساخت عربستان تحت فشار است و تعدادی از علما در این کشور بازداشت شده‌اند، ادامه داد: «دولت عربستان در داخل کشورش با بحران ساختاری روبرو است و این بحران باعث شده ترجیح داده‌اند که اقدام به فرافکنی کنند و به جای حل بحران‌های داخلی‌شان این مشکلات و مسائل را به یک دشمن خارجی به نام ایران منتسب کنند.»
مذاکره؛ راهکار پایان به بحران روابط دوجانبه
حسین صادقی سفیر پیشین ایران در عربستان نیز تاکید کرد که « تهران و ریاض باید مذاکرات صریح، روشن و سختی را آغاز کنند تا به یک جمع‌بندی مناسب برای تامین منافع دست پیدا کنند.» صادقی با اعتقاد بر اینکه در حال حاضر روابط ایران و عربستان در وضعیت تخاصم قرار دارد و دو کشور همه امکانات خود را برای ضربه زدن به طرف مقابل به کار بسته‌اند، گفت: در شرایط فعلی ما سه گزینه فراروی خود داریم. گزینه اول این است که وضعیت موجود را حفظ کنیم. یعنی همچنان حالت تخاصم را ادامه دهیم و امکانات خود را برای ضربه زدن به طرف مقابل به‌کار‌گیریم.گزینه دوم این است که دو کشور با یکدیگر تقابل پیدا کنند و گزینه سوم که بهترین گزینه است آن است که دو کشور به سمت تعامل و همکاری حرکت کنند.او با بیان اینکه برای تحقق گزینه سوم باید دو طرف نگاه دیده انگارانه داشته باشند تصریح کرد: «متاسفانه در حال حاضر تهران و ریاض نه تنها نگاه دیده‌انگارانه به یکدیگر ندارند بلکه بر اساس نگاه نادیده‌انگارانه حرکت می‌کنند. به نحوی که تمام امکانات‌شان را به کار می‌گیرند تا طرف مقابل نباشد. این در حالی است که تهران و ریاض باید به این نتیجه برسند که بر اساس آورده‌های خود در منطقه سهم خواهی کنند و در همین چارچوب یک گفت‌وگوی صریح، روشن و سخت را آغاز کنند تا به یک جمع‌بندی نائل شود.»سفیر پیشین ایران در عربستان با تاکید بر اینکه دو طرف باید منافع یکدیگر را به‌رسمیت بشناسند و در عین حال با یکدیگر پیوندهایی را در عرصه اقتصادی، فرهنگی و امنیتی ایجاد کنند به نحوی که به مرور این رابطه به سمت رابطه اکمال متقابل سوق پیدا کند افزود: «اگر چنین تحولاتی صورت نگیرد و دو کشور بخواهند همچنان رویکرد فعلی را ادامه دهند هیچ چشم‌انداز روشنی برای عادی‌سازی روابط دو کشور مشاهده نمی‌شود.»
حل مناقشه یمن؛ گامی برای حل اختلاف
سید جلال دهقانی فیروزآبادی استاد روابط بین‌الملل نیز که دیگر سخنران این نشست بود، با بیان اینکه به نظر می‌رسد دو کشور چاره‌ای جز مصالحه و گفت‌وگو ندارند، گفت: «همانطور که گفتم شاید در کوتاه‌مدت چنین اتفاقی رخ دهد، ولی در میان مدت یا دراز مدت وقوع چنین موضوعی امری ضروری است.»دهقانی با اشاره به برخی از تحلیل‌ها مبنی بر اینکه روابط کنونی ایران و عربستان مانند روابط امریکا و شوروی بعد از جنگ جهانی دوم است، اظهار کرد: «شاید این تشبیه بی‌ربط نباشد و در همین چارچوب باید به این موضوع توجه داشت که دو کشور مجبور هستند که منافع یکدیگر را به رسمیت بشناسند و چاره‌ای جز این در برابر آنها وجود ندارد.»او با بیان اینکه عربستان در حال حاضر به این نتیجه رسیده است که نمی‌تواند منطقه را به تنهایی مدیریت کند و ما نیز باید آن را بپذیریم، تصریح کرد: «برای مدیریت نظم منطقه‌ای هر دو کشور باید با همدیگر همکاری کنند و به نظر می‌رسد تلاش برای حل بحران یمن می‌تواند اولین گام برای حل تنش زدایی بین دو کشور باشد. در این بحران عربستان به دنبال پیدا کردن یک راه‌حل آبرومندانه است خود یمنی‌ها نیز بر موضوع مذاکره تاکید کرده‌اند و ایران از همان ابتدای بحران، راه‌حل چهار ماده‌ای خود مبتنی بر انجام مذاکرات یمنی ــ یمنی را ارایه داد. بنابراین شرایط برای تحقق چنین موضوعی فراهم است.»
