قلمرو بومی‌سازی صنعت هوایی محدود شود
گروه راه و شهرسازی| زهره علامی|
در شرایطی که نخستین فاز طرح ملی بومی‌سازی زیرساخت‌های فرودگاهی و هوانوردی کشور دیروز با حضور معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها کلید خورد، کارشناسان صنعت هوایی کشور معتقدند که بومی‌سازی در این صنعت باید به ساخت نرم افزارها یا بخش‌هایی از قطعات هواپیما خلاصه شود و ایران دیگر نباید تجربه تلخ بومی‌سازی آنتونوف 140 را دوباره تکرار کند. با آغاز فاز دوم تحریم‌های امریکا علیه ایران و افزایش مشکلات در زمینه ورود قطعات هواپیما، تجهیزات ناوبری و هوایی، بحث بومی‌سازی در این صنعت داغ شده است و در این میان فعالان این صنعت معتقدند که بومی‌سازی باید در برخی بخش‌ها انجام شود زیرا منابع مالی هزینه شده طی سال‌های اخیر برای ساخت صفر تا 100 هواپیما در ایران، نتیجه‌بخش نبوده و هدررفت منابع است.
از سوی دیگر، مسوولان حوزه هوانوردی نظر دیگری دارند و بر بومی‌سازی در تمام بخش‌ها و حوزه‌های این صنعت اصرار دارند همچنین معاون علمی فناوری رییس‌جمهور هم طی اظهاراتی در مراسم رونمایی از طرح ملی بومی‌سازی زیرساخت‌های فرودگاهی اعلام کرد که ریسک ساخت هواپیما را می‌پذیریم.
ضرورت رعایت اصول بومی‌سازی
اما محمد رضا ابراهیم‌پور، کارشناس ارشد صنعت هوایی اگرچه از ضرورت و اهمیت بومی‌سازی در صنعت هوانوردی دفاع می‌کند، رعایت برخی چارچوب‌ها و اصول را در این زمینه لازم و ضروری می‌داند، او به «تعادل» می‌گوید: در برخی حوزه‌ها، پتانسیل خوبی برای بومی‌سازی در این صنعت وجود دارد و می‌توانیم محصولاتی را در حد و اندازه استانداردهای بین‌المللی تولید کنیم. ابراهیم‌پور می‌افزاید: شرکت‌های ایرانی در بخش خدمات فرودگاهی و تولید نرم‌افزارهای کاربردی برای ارایه خدمات پردازش مسافران هواپیما فعال هستند و هم‌اکنون از این محصولات ایرانی در این صنعت استفاده می‌شود. او ادامه می‌دهد: سرمایه‌گذاری در بخش نرم‌افزاری صنعت هوایی بهترین اقدام است و پیشنهاد می‌شود که در بومی‌سازی وارد بخش سخت‌افزاری نشویم، زیرا علم مواد از یک طرف و ساخت قطعات از سوی دیگر مشکلاتی را برسرراه بومی‌سازی ایجاد می‌کند.
به گفته این فعال حوزه هوایی، طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری در بخش بومی‌سازی صنعت هوایی اصولی نبوده است، چون هم دست به انجام اقدامات بزرگ زده‌ایم و هم اینکه برنامه بر این بوده است که صفر تا 100 پروژه در ایران انجام شود. این درحالی است که به عنوان نمونه دربخش ساخت هواپیما، حتی کشورهای توسعه یافته و موفق هم وارد زنجیره تأمین شده‌اند و با بهره‌گیری از قطعات ساخته شده در سایر کشورها اقدام به ساخت هواپیما کرده‌اند.
این کارشناس ارشد حوزه هوایی اظهار می‌کند: تعامل کشورهای سازنده هواپیما با سایر کشورها برای تأمین قطعات علاوه بر بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های مختلف، به کسب تکنولوژی و سپس خودکفا شدن در آن بخش هم می‌انجامد.
ابراهیم پور بیان می‌کند: اگر روند ساخت هواپیما در 15، 20 سال اخیر را مورد بررسی قراردهیم کارنامه قابل قبولی از این تلاش‌ها به دست نمی‌آید اما در بخش نرم افزاری، اقدامات خوبی انجام شده و در حال انجام است و نرم افزارهایی با کیفیت مناسب در حال ساخت است که می‌توان از این پتانسیل داخلی به خوبی استفاده کرد. او با اشاره به ضرورت بومی‌سازی در صنعت هوایی ادامه می‌دهد: اگر پیش از آغاز تحریم‌ها و اعمال آن اقدام به بومی‌سازی در بخش نرم‌افزاری یا تولید برخی قطعات داشتیم بسیاری از مشکلات کنونی این صنعت حل شده بود. به عنوان نمونه می‌توانستیم در ساخت برخی قطعات با سازنده‌های بزرگ کشورهای دیگر همکاری داشته باشیم و حداقل در تولید این قطعات گام‌های مثبتی برداشته بودیم. این فعال حوزه هوایی تصریح می‌کند: با اعمال تحریم‌ها خرید قطعات هواپیما یا تجهیزات فرودگاهی و ناوبری سخت‌تر شده است، زیرا کشور فروشنده هزینه ریسک فروش قطعه یا محصول به ایران را از ایرانی‌ها طلب می‌کند. ابراهیم‌پور می‌افزاید: بیش از بخش سخت‌افزار باید وارد ساخت نرم افزارها در صنعت هوایی شویم و مسوولان صنعت هوایی از شرکت‌های خصوصی فعال در این زمینه باید حمایت کنند در حالی که این پشتیبانی انجام نمی‌شود و با وجود برخی وعده و وعیدها از سوی شرکت فرودگاه‌ها به شرکت‌های خصوصی ایرانی برای حمایت از ساخت برخی محصولات، چنین حمایتی انجام نشده است.
او درباره چشم‌انداز بومی‌سازی در صنعت هوانوردی می‌گوید: در بخش نرم افزاری با حمایت از شرکت‌های ایرانی فعال در این بخش، چشم‌انداز روشنی در این زمینه مشاهده می‌شود و بدین گونه منابع مالی کمی برای تأمین این نرم افزارها از کشور خارج می‌شود. این کارشناس ارشد حوزه هوایی اظهار می‌کند: در بخش سخت افزاری و ساخت هواپیما می‌توانیم با برخی کشورهای دوست و فعال در این زمینه وارد زنجیره تأمین آنها شویم در این صورت می‌توان به بومی‌سازی صنعت هوایی امیدوار بود و در بخش ساخت هواپیما باید با مشارکت کشورهای سازنده به ندرت تکنولوژی ساخت را وارد کشور کنیم.
تولید هواپیمای مسافربری
درحالی که کارشناسان نگاه چندان مثبتی به ساخت هواپیما در کشور ندارند، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، امضای قرارداد بومی‌سازی زیرساخت‌های ناوبری هوایی را شروع خوبی برای تولید هواپیمای مسافربری می‌داند.
به گزارش تسنیم، سورنا ستاری در حاشیه امضای 4 قرارداد و تفاهم‌نامه فاز اول بومی‌سازی زیرساخت‌های ناوبری هوایی ایران در خصوص تولید هواپیماهای مسافربری اظهار می‌کند: در این حوزه استانداردهای خاص سختگیرانه‌ای وجود دارد و هر شرکت و کشوری قابلیت و توانایی ورود به این فضا را ندارد. او می‌افزاید: بحث ساخت هواپیماهای مسافری موضوعی است که باید درباره آن بحث شود البته در معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برنامه‌ای برای این موضوع نداریم. معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در عین حال اظهار می‌کند: البته خیلی دنبال این هستیم که شرکت‌های توانمند در این حوزه را به‌صورت جدی تقویت کنیم. ستاری همچنین می‌گوید: محیط کسب و کار جدیدی را برای شرکت‌های دانش‌بنیان رقم زده‌ایم و این را می‌دانیم که این شرکت‌ها از محیط کسب و کار بهتری برخوردار هستند. مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران که از حامیان بومی‌سازی در صنعت هوانوردی است نیز با اشاره به رونمایی از اولین سیمیلاتور بومی در آینده نزدیک می‌گوید: امروز 4 قرارداد و توافقنامه به ارزش 160 میلیارد تومان بین شرکت فرودگاه‌ها به عنوان کارفرما و شرکت‌های صاییران و صاشیراز و دانشگاه‌های خواجه‌نصیر و اصفهان به امضا رسید. رحمت‌الله مه آبادی اظهار می‌کند: حدود دو سال قبل صنعت هوانوردی کشور به دلیل تحریم‌های سخت در بدترین شرایط قرار داشت و سامانه‌های هوانوردی و فرودگاهی کشور فرسودگی مزمنی داشتند، قطعی مکرر رادارها، خرابی سامانه‌های کمک ناوبری، قطعی فرکانس و ایجاد اختلاف در زیرساخت‌های ارتباطی و قطعی تماس‌های واحدهای مختلف مراقبت پرواز با خلبانان پروازهای داخلی و خارجی و عبوری و ... از چالش‌های روزمره ما بود. او می‌افزاید: در پسابرجام با هزینه هزار میلیارد تومانی، حساس‌ترین سامانه‌ها و تجهیزات مدرن ناوبردی هواپیمایی و فرودگاهی نظیر یک فروند هواپیمای استراتژیک و مدرن فلایت‌چک و خرید 6 دستگاه رادار اولیه و ثانویه، 165 دستگاه فرستنده و گیرند، 15 دستگاه ابر خودروی آتش‌نشانی و 34 سامانه بک‌آپ ارتباط ماهواره‌ای در کنار برخی دیگر از تجهیزات به سطح قابل قبولی از آرامش بر فضای سرزمینی و فرودگاهی کشور حاکم کنیم.
جزئیات قراردادهای امضا شده
4 قرارداد و توافقنامه مهم به ارزش 160 میلیارد تومان با موضوع قرارداد طراحی و ساخت و تحویل اولین سامانه کمک ناوبری بصری، قرارداد طراحی و ساخت 5 دستگاه برج مراقبت پرواز سیار، توافقنامه طراحی و ساخت اولین نمونه سامانه کمک ناوبری DME هزار وات با استانداردهای غیرنظامی و توافقنامه طراحی و ساخت اولین سامانه رادار ثانویه پیشرفته بین شرکت فرودگاه‌ها به عنوان کارفرما از یک سو و شرکت‌های صاییران، صاشیراز، دانشگاه خواجه نصیر طوسی و دانشگاه اصفهان به عنوان مجری و همچنین معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به عنوان ناظر به امضا رسید و مبادله شد.
