مصرف 76 درصد منابع در بودجه جاری

گروه اقتصاد کلان|

گزارش عملکرد بودجه سال 96 نشان می‌دهد که میزان تحقق درآمدهای ۳۰ ردیف درآمدی این بودجه کمتر از پنج درصد بوده است. همچنین بر اساس این گزارش ۱۳ ردیف درآمدی بین ۵ درصد تا ۲۵ درصد و ۲۸ ردیف بین ۲۵ درصد تا ۵۰ درصد پیش‌بینی شده، محقق شده است. بر این اساس گفته شده که تحقق ۹۲.۳ درصد منابع ناشی از مازاد وصولی برخی ردیف‌های دیگر درج شده بوده است. این مازادها نه از درآمدهای واقعی دولت بلکه بیشتر حاصل فروش ارز و برداشت از صندوق توسعه بوده است. نکته مهم دیگر گزارش مذکور این است که 76 درصد کل منابع وصول شده در بودجه جاری کشور هزینه شده است. این در حالی است که از کل اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای تنها معادل ۵۸.۴ درصد پرداخت شده است. جالب است بدانیم که 57 درصد از منابع بودجه عمرانی از طریق فروش اوراق و تامین شده است. علاوه بر این مقداری هم از منابع صندوق توسعه برای سرمایه گذای دولتی برداشت شده است. این موضوع نشان می‌دهد منابع حاصل از فروش نفت که باید صرف بودجه عمرانی می‌شد به بودجه جاری کشور تخصیص داده شده است. علاوه بر این در این گزارش به ردیف‌های درآمد-هزینه اشاره کرده که بطور غیرقانونی صرف هزینه‌های جاری شده است، بطور مثال در یک ماده قانونی بودجه (اعتبار استفاده متوازن از امکانات کشور و رفع تبعیض و ارتقای سطح مناطق کمتر توسعه یافته) بالغ بر 11 هزار و 747 میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که تنها مبلغ 2 هزار و 246 میلیارد تومان آن پرداخت شده است. همچنین از محل ردیفی با عنوان عوارض ساخت و ساز و جرایم تخلفات ساختمانی خارج از حریم شهرها مبلغ 14.4 میلیارد تومان وصول شده اما با این حال تا پایان سال تخصیص و پرداخت به وزارت کشور صفر بوده است.

  عملکرد کل منابع و مصارف

به گزارش «تعادل» سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی گزارش عملکرد منابع و مصارف در قانون بودجه سال ۹۶ کل کشور را قرائت کرد.

قانون بودجه سال ۱۳۹۶ کل کشور با منابع و مصارفی بالغ بر یازده میلیون و پانصد و بیست و چهار هزار و پانصد و شصت و پنج میلیارد و نهصد و شصت و نه میلیون ریال پس از رسیدگی در کمیسیون‌های تخصصی، تلفیق و جلسات علنی و تایید شورای نگهبان در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۹۵ جهت اجرا به دولت ابلاغ شد.

گزارش اجرای این قانون به ویژه عملکرد منابع و مصارف آن به صورت دوره‌ای و مستمر در کمیسیون برنامه و بودجه مورد بررسی قرار گرفته و نقطه نظرات نمایندگان مجلس نیز در حین اجرا به دولت منعکس شد.

جمع‌بندی نهایی و تصویر کلان عملکرد منابع و مصارف این قانون برگرفته از گزارش دریافت و پرداخت خزانه داری کل کشور حاکی است که از مبلغ 374 هزار و 675 میلیارد تومان منابع عمومی پیش‌بینی شده در قانون دریافت‌های دولت بالغ بر 320 هزار و 28 میلیارد ریال بوده که معادل ۹۲.۳ درصد میزان پیش‌بینی شده آن تحقق پیدا کرده و نسبت به سال ۱۳۹۵ از رشد ۱۳ درصد برخوردار شده است.

در این گزارش در دو بخش (دریافت‌ها و پرداخت‌ها) به برخی نکات قابل توجه و همچنین ایرادات و نارسایی‌های حین اجرای این قانون پرداخته شده است.

  عدم تحقق‌ها و مازادها

بر اساس این گزارش در بخش دریافت‌ها مبلغ 62 هزار و 539 میلیارد تومان معادل ۱۸ درصد از منابع پیش‌بینی شده در قانون بودجه ۹۶ وصول نشده بطوری که ۳۰ ردیف درآمدی کمتر از پنج درصد و ۱۳ ردیف درآمدی بین ۵ درصد تا ۲۵ درصد و ۲۸ ردیف بین ۲۵ درصد تا ۵۰ درصد پیش‌بینی شده، محقق شده است. لذا تحقق ۹۲.۳ درصد منابع ناشی از مازاد وصولی برخی ردیف‌های دیگر درج شده بوده است.

مبالغی به شرح زیر مازاد بر پیش‌بینی در قانون بودجه ۹۶ وصول شده است: مبلغ 9530 میلیارد تومان وجوه حاصل از فروش ارز، مبلغ 3000 میلیارد تومان از محل منابع صندوق توسعه ملی بابت قانون مبارزه با تروریسم مصوبه ستاد تدابیر، مبلغ 5564 میلیارد تومان از محل منابع صندوق توسعه ملی به ردیف درآمدی ۱۶۰.۱۰۱، مبلغ 5792 میلیارد تومان دریافتی از محل منابع بانک‌های ملی، کشاورزی، صادرات، ملت بابت مانده حساب ذخیره ارزی. همچنین گفته شده ردیف‌های منابع در بودجه با عدد ۱ پیش‌بینی شده که وصولی داشته که جمع منابع وصولی پنج ردیف به میزان 24 هزار و 435 میلیارد تومان است که بابت مازاد ارقام وصولی در بودجه گردیده است. منابع موضوع بند ج تبصره ۱ قانون بودجه ۹۶ موضوع عدم تحقق منابع نفت، استفاده از ۵۰ درصد منابع برگشتی از محل تسهیلات ساخت ذخیره ارزی که در سال مذکور مبلغ ۱۵.۲۰۴ میلیارد ریال وصولی داشته است که پیش‌بینی آن یک ریال بود.

بنابراین بر اساس این گزارش با احتساب مبلغ 35 هزار و 407 میلیارد تومان درآمد مازاد و سایر درآمدهای پیش‌بینی نشده میزان واقعی درآمد دریافت شده، مبلغ 284 هزار میلیارد تومان بوده که ۸۲ درصد تحقق منابع وصول را نشان می‌دهد و نشانگر عدم تحقق ۱۸ درصدی درآمدهای پیش‌بینی شده در سال ۹۶ است.

  تحقق 58 درصدی بودجه عمرانی

گزارش مذکور در بخش پرداخت‌ها به این جمع‌بندی رسیده که با اینکه اعتبارات هزینه‌ای بودجه کل کشور سال 96 بالغ بر 253 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده اما از این میزان تنها مبلغ 242 هزار میلیارد تومان عملکرد (۹۵.۷ درصد) وجود داشته که ۷۶ درصد کل منابع را شامل می‌شود.

مطابق این گزارش اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای 71 هزار 367 میلیارد تومان مصوب که تا پایان سال بالغ بر 41 هزار و 691 میلیارد تومان معادل ۵۸.۴ درصد پرداخت شده است. از رقم فوق 23 هزار و 696 میلیارد تومان به صورت اسناد خزانه و اوراق مشارکت که حدود ۵۷ درصد کل پرداختی و مبلغ 2635 میلیارد تومان از محل منابع صندوق توسعه ملی و مبلغ 15 هزار و 958 میلیارد تومان از محل سایر منابع بابت طرح‌های عمرانی پرداخت شده است.بر اساس این گزارش در مورد ردیف‌های درآمد-هزینه نیز دولت با وجود وصول درآمد مذکور به علت عدم تخصیص به میزان درآمد وصولی مبالغی از این منابع را به بخش دیگر به خصوص هزینه جاری اختصاص داده‌اند که مغایر بند ب ماده ۳۸ قانون تنظیم الحاق ۲ است.

همچنین گفته شده که موضوع قانون مجموع «اعتبار استفاده متوازن از امکانات کشور و رفع تبعیض و ارتقای سطح مناطق کمتر توسعه‌یافته» بالغ بر 11 هزار و 747 تومان پیش‌بینی شده بود که تنها مبلغ 2246 میلیارد تومان پرداخت شد. از مبلغ پرداخت شده مبلغ 2231 میلیارد تومان اسناد خزانه و تنها مبلغ 15 میلیارد تومان نقدی بود. در صورتی که از محل منابع صندوق توسعه ملی مبلغ 379 میلیارد تومان نقدی کسر شده و به استان‌ها اختصاص داده نشد.

بر اساس این گزارش محل ردیف ۱۵۰۱۳۱ با عنوان عوارض ساخت و ساز و جرایم تخلفات ساختمانی خارج از حریم شهرها مبلغ 14میلیارد تومان وصول که تا پایان سال تخصیص و پرداخت به وزارت کشور صفر بوده است.

همچنین درآمد وصولی با عنوان عوارض برق در طول سال مبلغ ۹.۳۹۰ میلیارد ریال بود که تنها مبلغ 380 میلیارد تومان به سازمان انرژی‌های تجدید پذیر و بهره‌وری انرژی پرداخت شده که مبلغ 584میلیارد تومان کمتر از وصولی بوده است.

علاوه بر اینها درآمد وصولی با عنوان جرایم معوق رانندگی در سال مذکور مبلغ 1252 میلیارد تومان است که از این محل فقط مبلغ 951 میلیارد تومان به نیروی انتظامی بابت هزینه‌های پیش‌بینی شده پرداخت گردیده که مبلغ 301میلیارد تومان کمتر از وصولی است.

همین‌طور مبلغ ۳۱ میلیارد ریال از محل درآمدی فروش فروشگاه‌ها و جایگاه‌های سوخت فسیلی وصول شده که در طی سال رقمی بابت افزایش سهم دولت در صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی تخصیص داده نشده است.  بابت جریمه غیبت مشمولان نیز به مبلغ 713 میلیارد تومان درآمد وصول شد که در طی سال مبلغ 306 میلیارد تومان پرداخت گردید که کمتر از دریافتی است.

درآمد وصولی با عنوان مالیات بر مصرف سیگار بالغ بر 757میلیارد تومان بود. تخصیص و پرداختی از این محل 39میلیارد تومان به وزارتخانه‌های بهداشت و آموزش و پرورش بوده است. بنابراین مبلغ 737 میلیارد تومان کمتر از دریافتی است.

۰.۲۷ درصد مالیات بر ارزش افزوده برای ورزش34.2 میلیارد تومان وصول شد. جمعا مبلغ 191 میلیارد تومان به وزارتخانه‌های ورزش و آموزش پرداخت شد.

در این گزارش کسری تراز عملیاتی در عملکرد بودجه ۹۶ معادل 75 هزار میلیارد تومان اعلام شده است؛ یعنی 75 هزار میلیارد تومان از اعتبارات هزینه‌ای از منابع غیر از مالیات و عمدتا از محل فروش نفت و اوراق تامین شده است.

همان‌گونه که این گزارش نشان می‌دهد بخش زیادی از انحرافات دولت در اجرای قانون بودجه مربوط به عدم رعایت موارد قانونی در دریافت‌ها و پرداخت‌ها به ویژه در ردیف‌های درآمد - هزینه‌ای بوده است.