حواشی نفت در بودجه

یکی از اجزای منابع عمومی بودجه در ایران منابع با منشا نفتی است که سهم بالایی را نیز از منابع عمومی تشکیل می‌دهد. چون نفت یک ثروت ملی است، بنابراین منطقی است که از منابع حاصل از فروش نفت برای تامین هزینه‌های جاری دولت استفاده نشود. در واقع باید از این منابع برای افزایش ثروت و رشد اقتصادی کشور بهره گرفت. به‌ عبارت دیگر نفت به‌مثابه یک درخت می‌ماند که باید از ثمرات آن استفاده کرد و نه از خود درخت. بسیاری از صاحب‌نظران کشور بر این باورند که وابستگی بیش از حد بودجه به درآمدهای نفتی، مساله تخصیص خوب منابع را از موضوعیت انداخته است.

به گزارش «تعادل» و به نقل از خانه‌ملت براساس جدیدترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، قیمت سبد نفتی اوپک در یکی، دو هفته قبل و بعد از تقدیم لایحه بودجه در حد 60دلار و متوسط سال 2017، حدود 52 دلار بوده است.  سازمان‌ها و نهادهای مختلفی در جهان قیمت نفت را پیش‌بینی می‌کنند. منطق اصلی بیشتر پیش‌بینی‌ها براساس پیش‌بینی عرضه و تقاضای نفت در جهان است که خود تحت تاثیر عوامل دیگری مانند عوامل سیاسی، رشد اقتصادی جهان و... هستند.  آژانس بین‌المللی انرژی و صندوق بین‌المللی پول دو سازمان‌ مهم پیش‌بینی‌کننده قیمت نفت هستند. پیش‌بینی‌ این سازمان‌ها معمولا بر اساس دامنه احتمال (یعنی مثلا با احتمال چنددرصد، قیمت چند دلار خواهد بود) اعلام می‌شود.

 پیش‌بینی مرکز پژوهش‌های مجلس از قیمت نفت

به گزارش «تعادل» مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های اسلامی با بیان این مطلب که در سال 2017 قیمت نفت نوسانات زیادی داشته است، اعلام کرد: «متوسط قیمت نفت تا پایان نوامبر 2017 حدود 22درصد بالاتر از متوسط قیمت‌ها در سال 2016 بود. با در نظر گرفتن عوامل مختلف تاثیرگذار بر بازار نفت طی سال 2018 پیش‌بینی می‌شود سطح کلی قیمت‌ها بالاتر از سال 2017 باشد. در این میان اگرچه قیمت برنت طی فصول اول و دوم سال 2018 نسبت به سطح کنونی آن (نوامبر 2017) اندکی کاهش می‌یابد، اما طی فصول سوم و چهارم سال 2018 مجددا افزایش خواهد یافت. پیش‌بینی می‌شود متوسط قیمت نفت برنت در فصول اول، دوم، سوم و چهارم سال 2018 به ‌ترتیب 55، 53، 57 و 59 دلار در بشکه و متوسط آن در کل سال 2018 به مقدار 56 دلار در بشکه باشد.»

با این اوصاف پیش‌بینی می‌شود، متوسط قیمت نفت صادراتی ایران در سال 1397 حدود 54دلار در بشکه باشد و از این‌رو با فرض اینکه صادرات نفت خام و مایعات و میعانات گازی ایران به‌طور متوسط 2میلیون و 550هزار بشکه در روز باشد، متوسط کل درآمدهای صادراتی ایران در سال 1397 حدود 50 میلیارد دلار خواهد بود.

 نرخ ارز 3500 یا 3800 تومان؟

در بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس در بررسی بخش نفت لایحه بودجه سال 1397 کل کشور که در تاریخ 7دی سال جاری منتشر شده است، عنوان شده بود که از مجموع این بیش از 50میلیارد دلار، مبلغ 7میلیارد و 640میلیون دلار سهم شرکت ملی نفت ایران خواهد بود و 16میلیارد و 250میلیون دلار نیز به صندوق توسعه ملی واریز خواهد شد. سهم بودجه عمومی دولت نیز 28میلیارد و 800میلیون دلار در نظر گرفته شده است.

براساس گزارش این نهاد پژوهشی، اگر 28میلیارد و 800میلیون دلار فقط برای تحقق منابع ردیف‌های 210101 (منابع حاصل از ارزش صادرات نفت و میعانات گازی و خالص صادرات گاز) و 210109 (3درصد فروش نفت‌خام و میعانات گازی برای مناطق نفت‌خیز، گازخیز و کمتر توسعه‌یافته که مجموع آن 1010هزار میلیارد ریال است استفاده شود، در آن صورت نرخ تسعیر ارز حدود 35000 ریال خواهد بود.) اما اگر تحقق ردیف 160139 (مابه‌التفاوت نرخ فروش ارز حاصل از فروش نفت خام و میعانات گازی به مبلغ 100هزار میلیارد ریال) را مبنا قرار داده و به مبلغ 1010هزار میلیارد ریال اضافه کنیم در آن صورت منابع حاصل از صادرات نفت خام و میعانات گازی به میزان بیش از 1110هزار میلیارد ریال برآورد خواهد بود و بدین‌ترتیب نرخ تسعیر ارز حدود 38541ریال به ازای هر دلار محاسبه می‌شود.