عایدی «اس‌پی‌وی» برای ایران چیست؟
گروه ایران|
اروپایی‌ها وعده داده‌اند که به زودی سازوکار ویژه مالی (اس‌پی‌وی) را راه‌اندازی می‌کنند؛ سازوکاری که بر اساس آن ایران می‌تواند به مراوده مالی با شرکت‌های اروپایی ادامه دهد. هر چند آنان پیش‌تر وعده داده بودند که تا 13 آبان، به صورت نمادین این سازوکار را راه‌اندازی کنند و تا پایان سال میلادی آن را به اجرا در آورند؛ اما در عمل به وعده اولی ناکام ماندند. با این حال، اروپایی‌ها توانستند مقامات ایرانی را قانع کنند که این سازوکار آنان حتما اجرایی می‌شود و عمل به این وعده طولانی نخواهد شد. ایران هم ظاهرا ضرب الاجلی برای اروپایی‌ها مشخص نکرده است. پیش‌تر این را مقامات وزارت خارجه گفته بودند، یکی از نمایندگان مجلس هم در گفت‌وگو با «تعادل» آن را تایید می‌کند.
جزییاتی از «اس‌پی‌وی»
حمیده زرآبادی در این باره به تعادل می‌گوید: «زمان مشخصی برای اروپایی‌ها به منظور راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی مشخص نشده است، در عین حال به آنها گوشزد شده که فرصت آنها بی‌پایان نیست. از این رو هر گاه جمهوری اسلامی احساس کند طرف مقابل ایران در توافق هسته‌ای، امکان تامین مطالبات ایران، یا آنچه مزایای برجام برای ایران خوانده می‌شود را ندارد، درباره ادامه یا پایان توافق تصمیم‌گیری خواهد کرد. مقامات وزارت خارجه بارها در دیدار با مقامات اروپایی به آنها هشدار داده‌اند که صبر ایران بی‌پایان نیست.»
این عضو فراکسیون امید درباره مشکلات اروپا برای اجرایی کردن «اس‌پی‌وی» توضیح می‌دهد: « اگرچه اروپایی‌ها تا به امروز، حمایت‌های سیاسی غیرقابل انتظاری از توافق هسته‌ای داشته‌اند، اما قدم‌های عملی آنان کافی نبوده است. «مقررات بازدارنده اتحادیه اروپا» که دقیقا از آغاز دور اول تحریم‌های ایالات متحده امریکا علیه ایران به اجرا درآمد، همانطور که پیش بینی می‌شد، نتوانست مانع خروج شرکت‌های اروپایی از ایران شود. درواقع ابزار اروپا برای مقابله با تحریم‌های امریکا علیه ایران، یا هر کشور دیگری، کارآمد نیست.» او ادامه می‌دهد: «بخش دیگری از مشکل اروپا برای مقابله با تحریم‌های امریکا هم مربوط به تردیدهایی است که آنها دارند. به هر حال باید پذیرفت که اروپا شریک اول تجاری امریکا است، از این رو ایستادن در برابر ایالات متحده برای آنان هزینه‌های زیادی دارد و این موضوع باعث شده آنان کج‌دار و مریز پیش بروند. چنانکه مشاهده کردیم، کشورهایی مانند اتریش یا لوکزامبورگ از پذیرش میزبانی سازوکار ویژه مالی خودداری کردند و دلیل آن‌هم هزینه‌هایی بود که میزبانی سازوکار برای آنها داشت.» این نماینده مجلس درباره برخی ادعاها که سازوکار ویژه مالی، فروش نفت را در بر نمی‌گیرد، می‌گوید: «بخش عمده درآمدهای ارزی کشور از طریق فروش نفت است؛ از این رو راه‌اندازی هر سامانه‌ای باید تضمین‌کننده دریافت کالا و خدمات، در ازای فروش نفت باشد. در غیر اینصورت این سازوکار هیچ عایدی برای ایران ندارد. براساس شنیده‌ها، در سازوکاری که اروپایی‌ها به ایران وعده داده‌اند، ایران می‌تواند از درآمد فروش نفت خود به کشورهای اروپایی، هر کالا و خدماتی، اعم از صنعتی، تجاری و... را خریداری کند.» او درباره امکان مراوده مالی با کشورهای غیر اروپایی نیز می‌افزاید: « از سال‌ها قبل- حتی پیش از توافق هسته ای- برای کاهش وابستگی اقتصاد کشور به دلار، ایران در پی امضای توافق نامه‌های دو و چندجانبه با دیگر کشورها بوده که بر اساس آن، مبادلات میان ایران با این کشورها با ارزهای دو کشور انجام شود. در حال حاضر با توجه به سیاست‌های اقتصادی دولت ترامپ، دیگر کشورها هم از این ایده استقبال می‌کنند و در این رابطه باید وزارت خارجه و بانک مرکزی تلاش بیشتری به خرج دهند. البته این سیاست احتمالا در کوتاه‌مدت آنچنان موثر نخواهد بود، اما در طولانی مدت ریسک رابطه تجاری با ایران را کاهش می‌دهد و این عدم اطمینانی که در مراودات اقتصادی با ایران برای دیگر کشورها وجود دارد، کم رنگ خواهد شد.»
نیاز به خروج از «چرخه معیوب»
اما یکی از نمایندگان مجلس معتقد است که امید به مذاکره با اروپا و اجرای وعده‌هایی همچون سازوکار ویژه مالی فایده آنچنانی ندارد و ایران باید رویکرد خود را در عرصه سیاست خارجی تغییر داده و به حل مشکل روابط سیاسی با همه کشورهای جهان، از جمله امریکا بیندیشد. غلامرضا حیدری، وضعیت فعلی را به “چرخه‌ای معیوب “ تشبیه می‌کند و به «تعادل» می‌گوید: « بهتر بود پس از توافق هسته‌ای به گونه‌ای عمل می‌کردیم که در این چرخه معیوب گرفتار نشویم. امروز هم مشخص نیست که چه زمانی از این چرخه معیوب خارج می‌شویم.»
این نماینده اصلاح‌طلب مجلس با اشاره به تحریم و جنگ در 40 سال اخیر، تاکید می‌کند که گفته‌های او به معنای نادیده گرفتن ظلم امریکا به ملت ایران نیست: « امریکایی‌ها همواره به ملت ایران ضربه زده اند؛ از کودتا علیه دولت مردمی مرحوم مصدق گرفته تا ژاندارم کردن محمدرضا پهلوی از جیب مردم ایران. همینطور حمایت از صدام در جنگ ایران و عراق و ده‌ها ظلم دیگر که قابل چشم پوشی نیست. با این همه ما باید منافع ملی را در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی ملاک قرار دهیم.» او با بیان اینکه خط قرمز ما باید منافع ملی باشد، می‌گوید که «همان تغییر رویکردی که نسبت به اروپا داشتیم و نگاهی که امروز به آنان داریم را باید تعمیم دهیم.»
به اعتقاد حیدری، «باید شاخص‌هایی که منافع ملی کشور را تامین می‌کند، بدانیم و بر اساس توان و ظرفیت خود مذاکره را در دستور کار قرار دهیم. در این بین هیچ چیز را نباید فدای امنیت ملی خود کنیم.»
او تاکید می‌کند که «باید در نظر داشت، اروپایی‌ها در برخورد با ایران، به دنبال تامین منافع ملی خودشان هستند و اگر ببینند در موازنه سیاسی، حمایت از ایران زیانش بیشتر است، مطمئنا به سوی ما نمی‌آیند.»
