«پِری» در جست‌وجوی افق‌های غیر نفتی در خاورمیانه
گروه انرژی|علیرضا کیانی|
حدود 1 هفته پیش، در حاشیه نشست اوپک یک اتفاق غیر منتظره رخ داد. خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی با برایان هوک، مسوول گروه اقدام ایران و مشاور بلندپایه وزیر خارجه امریکا در وین، دیدار کرد. وی همان کسی است که به عنوان مسوول تحریم‌های نفتی ایران شناخته می‌شود. چند روز بعد و در ابتدای همین هفته، خالد الفالح در خانه میزبان وزیر انرژی ایالات‌متحده بود. وب‌سایت وزارت انرژی ایالات‌متحده، روز دوشنبه نوشت که وزیر انرژی امریکا، ریک پری، با وزیر انرژی عربستان سعودی، دیدار کرده است. این نخستین دیدار وزارتی میان مقامات امریکایی و سعودی بعد از توافق اوپک‌پلاس بر سر کاهش دوباره تولید است. از اظهارات الفالح درباره ملاقات با هوک و بیانیه و وزارت انرژی امریکا درباره ملاقات 2 وزیر با یکدیگر این‌طور پیداست که اهداف هر دو ملاقات یکسان بوده است. در هر دو دیدار مقامات امریکایی با وزیر انرژی امریکا درباره میزان عرضه نفت در صورت کاهش صادرات ایران به دلیل تحریم‌های نفتی ایالات‌متحده صحبت کردند. اما نکته دیگر صحبت‌های الفالح و پری به جایی خارج از نفت باز می‌گردد؛ مذاکرات هسته‌ای عربستان و امریکا در دوران اوباما ناتمام مانده بود اما حال پری مترصد است تا در این خودروی ساکن، بنزین بریزد.
یک هفته پیش بود که خبر سفر وزیر انرژی امریکا، ریک پری، به خاورمیانه منتشر شد. آنچه حالا وزارت انرژی امریکا در این باره منتشر ساخته است نشان می‌دهد که پری در روز‌های شنبه و یکشنبه نشست‌های چندجانبه‌ای با الفالح، مدیرعامل شرکت آرامکو و سایر فعالان سنگین‌وزن انرژی در عربستان داشته است.
در این میان، نه وزارت انرژی ایالات‌متحده و نه رییس‌جمهور این کشور هنوز به‌طور رسمی درباره توافق اوپک و شرکایش برای کاهش روزانه تولید 1 میلیون 200 هزار بشکه سخنی به زبان نیاورده‌اند. هفته گذشته، تولیدکنندگان نفت مشهور به اوپک‌پلاس در وین توافق کردند که از ژانویه سال 2019 به مدت 6 ماه تولید خود را کاهش دهند و سپس در ماه آوریل نتیجه این کاهش‌ها را در نشست بعدی بررسی کنند.
وزارت انرژی ایالات‌متحده درباره نشست 2 وزیر انرژی نوشته است: «در این گفت‌وگوها، وزیر انرژی امریکا عنوان کرد که ایالات‌متحده قصد دارد همچنان به عربستان سعودی به عنوان یک متحد مهم، به خصوص در عرصه انرژی، نگاه کند. پری و الفالح در دیدارهایی که با هم داشتند درباره اعلامیه اوپک درباره کاهش تولید که هفته گذشته منتشر شد، صحبت کردند. همچنین، پری، بار دیگر بر نیاز به ایجاد ثبات در عرضه و تقاضای بازار تاکید کرد. ایشان همچنین درباره افزایش تولید نفت عربستان در سال 2018 و تاثیر آن بر بازار جهانی در شرایط تحریم نفتی ایران بحث و گفت‌وگو کردند».
توقف کوتاه در ایستگاه دوحه
وزیر انرژی امریکا پیش از ورود به عربستان به قطر رفت؛ کشوری که همین هفته گذشته اعلام کرد که در نظر دارد از سازمان کشورهای صادرکننده نفت خارج شود. در اعلامیه وزارت انرژی ایالات‌متحده درباره توقف ریک پری در قطر چنین آمده است: «وزیر انرژی در مدت کوتاهی که در قطر حضور یافت با وزیر انرژی و مدیر شرکت قطرپترولیوم، سعد الکعبی، دیدار کرد. این دو مقام پیش‌تر و در کنفرانس گاز جهانی دیدار کرده بودند. ملاقات قبلی آنها به سفر ریک پری به دوحه در سال 2017 باز می‌گردد. ریک پری در این دیدار از افزایش همکاری‌های مشترک میان ایالات‌متحده و قطر، آن‌هم در زمانی که دوحه می‌کوشد صادرات LNG خود را به جهان افزایش دهد، استقبال کرد. همچنین، وزیر انرژی درباره افزایش سرمایه‌گذاری‌های شرکت قطرپترولیوم در بخش انرژی امریکا نیز با مقامات قطری گفت‌وگو کرد».
فراتر از نفت
داستان ریاض اما مفصل‌تر است چرا که صحبت‌های میان فالح و پری تنها به نفت محدود نشده است. وزرای انرژی عربستان و امریکا درباره احتمال عقد قرارداد همکاری هسته‌ای «با اهداف صلح‌آمیز» میان دو کشور بحث کردند.
به گزارش بلومبرگ وزیر انرژی ایالات‌متحده در حال پیگیری قراردادی است که پای شرکت‌هایی مانند وستینگ‌هاوس الکتریک را برای ساخت راکتورهای هسته‌ای به عربستان باز می‌کند.
پری پیش‌تر گفته بود که او «امیدوار» است که هر دو طرف بتوانند درباره امضای «توافق 123» به نتایج خوبی برسند. همکاری با ایالات‌متحده در زمنیه هسته‌ای تنها در صورتی امکان‌‌پذیر است که کشور غیر، توافق 123 را امضا کند. این توافق که نام آن از روی یکی از بخش‌های قانون انرژی اتمی ایالات‌متحده برداشته شده، تمایز آشکاری میان استفاده از فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز و اهداف نظامی قائل شده و «امضاکنندگان را به استفاده از تکنولوژی هسته‌ای برای مقاصد غیرنظامی» ملزم می‌کند.
در بیانیه وزارت انرژی ایالات‌متحده درباره همکاری هسته‌ای عربستان و امریکا آمده است: «پیام وزیر انرژی به دنیا این است که هر کشوری که واقعا به دنبال برنامه انرژی هسته‌ای پاک و ایمن است باید به سراغ شرکت‌های انرژی امریکایی بیاید چرا که این شرکت‌ها توان ارایه فناوری، دانش و تجربه لازم برای رسیدن به این اهداف را دارند».
موانع همکاری هسته‌ای
تلاش‌های وزیر انرژی امریکا برای امضای قرارداد هسته‌ای با ریاض در حالی در جریان است که برخی از نمایندگان کنگره در امریکا مایل به مجازات عربستان سعودی به دلیل قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست هستند. بلومبرگ در گزارشی می‌نویسد که هر توافق هسته‌ای با عربستان در کنگره امریکا می‌تواند مخالفت‌هایی را برانگیزد. تا همین‌جای کار نیز، گروهی از نمایندگان 2 حزب در حال تلاش برای یافتن راهی برای مجازات ولیعهد عربستان، محمد بن‌سلمان هستند. این تلاش‌ها جدای از پیگیری طرح محدود ساختن حمایت امریکا از مداخله نظامی عربستان و متحدانش در یمن است که هم‌اکنون در کنگره جریان دارد. 5 سناتور امریکایی عضو شورای روابط خارجی سنا، از جمله باب کورکر، رییس این شورا، روز پنجشنبه هفته گذشته با یکدیگر دیدار کردند و علاوه بر بحث درباره افزایش محدودیت‌های کمک نظامی به عربستان، بیانیه‌ای را درباره مداخله محمدبن‌سلمان در قتل خاشقجی صادر کردند.
توافقات قبلی هسته‌ای ایالات متحده اجازه «غنی‌سازی» و «بازیابی» اورانیوم (بطور کلی، کنترل چرخه سوخت) را به کشورهای مشتری نمی‌داده است. این مساله به توقف مذاکرات اتمی امریکا با عربستان برای انتقال تکنولوژی از واشنگتن به ریاض در دوره اوباما منجر شده بود. حال بلومبرگ در گزارشی مدعی شده است که دولت ترامپ قصد دارد تا با تسهیل الزامات همکاری‌های هسته‌ای، به شرکت‌های امریکایی، به خصوص وستینگ‌هاوس کمک کند تا برنده مناقصه‌های هسته‌ای در عربستان شوند.
