۳ ماموریت بورس کالا در اقتصاد

معاون و مشاور وزرای بازرگانی و صنعت در سال‌های اخیر، به روند شکل‌گیری بورس کالا در کشور و اهمیت جایگاه این بورس در اقتصاد پرداخت. محمود دودانگه معتقد است که با تاسیس بورس کالا در اقتصاد، شاهد لحاظ مولفه‌های اقتصادی در مبادلات کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه‌ای هستیم از این رو باید با برنامه‌ریزی مناسب، شرایطی مهیا شود که بورس کالا طی چند سال آینده، «سمت و سوی تولید را تعیین کند»، «با تسهیل فضای کسب و کار، میزبان بازیگران جدید باشد» و «با سرعت بیشتر به کاهش هزینه‌ها در تولید و مبادلات» معنا بخشد. به گزارش کالاخبر، وی به اهداف ترسیم شده برای بورس کالا در اقتصاد ملی اشاره کرد و گفت: با راه‌اندازی بورس فلزات و کشاورزی در سال‌های ۸۲ و ۸۳ و ادغام این دو بورس در سال ۸۶، بورس کالای ایران تاسیس شد تا شرایط فعالیت‌های تولیدی در کشور به نسبت اوضاع نابسامان گذشته بهتر شود. معاون وزیر بازرگانی دولت نهم اظهار کرد: به منظور بررسی عملکرد بورس کالا طی ۱۱ سال اخیر، لازم است در گام نخست به این موضوع توجه کنیم که این ساختار با چه اهدافی ایجاد شد و پس از آن به وضعیت فعلی اقتصاد و بورس کالا بپردازیم تا مشخص شود فاصله امروز این ساختار با آرمان‌ها و ایده آل‌هایی که برای بورس کالا تعریف شده به چه میزان است.

  شرایط امروز قابل قیاس با گذشته نیست

مشاور وزیر اسبق صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: بورس کالا بازاری برای عرضه‌کننده و متقاضی است تا بتوانند به صورت منصفانه، قیمت مناسب و واقعی بازار را شناخته و نسبت به تبادل کالا اقدام کنند. این روند در ساختار سنتی با عوامل دخیل زیادی رو به رو می‌شد که انصافا به واسطه بورس کالا، بحث عرضه و تقاضا و نحوه کشف قیمت کالاها در شرایط کنونی قابل قیاس با سال‌های قبل از تاسیس این بورس نیست. دودانگه تصریح کرد: مشخصه دیگر بورس کالا، توان فعالیت همه تولیدکنندگان در این بازار است تا کالای خود را عرضه کنند و متقاضیان نیز وارد شده و تقاضای خود را ثبت کرده و به مواد مورد نیاز خود دست یابند؛ در این روند به دلیل کاستی‌هایی که در روند تولید برخی محصولات داریم یا نوسانی که در بازارها شاهد هستیم، بعضا بطور کامل شاهد تامین نیاز آسان واحدهای تولیدی نیستیم اما به مرور این روند نیز با اتخاذ راهکارهایی به فراخور شرایط، تکمیل می‌شود.

 اتصال کشاورزان به بورس

وی معتقد است، باید به مرور شرایطی برای بورس کالا در اقتصاد فراهم شود که حتی یک کشاورز در استان یا روستا محصولی را به کشت رسانده و بتواند این محصول را در بازار بورس کالا به ثبت برساند و در مقابل نیز متقاضی تقاضای خود را برای کالایی خاص اعلام کند تا معامله به سرانجام برسد. در این شرایط می‌توان انتظار داشت فاصله بین تولیدکننده متقاضی یا مصرف‌کننده کاهش پیدا کرده و از هزینه مبادله و همچنین قیمت تمام شده، کاسته در نهایت بهره وری نیز افزایش یافته است؛ این رویداد با حمایتی ملی و فرهنگ‌سازی قوی قابلیت اجرایی شدن خواهد داشت. معاون وزیر بازرگانی دولت نهم ادامه داد: در این شرایط تولیدکننده در بخش صنعت و کشاورزی می‌تواند جهت و معیار مشخصی پیدا کند تا تولیدات خود را متناسب با نیاز متقاضی و علاقه‌مندی مصرف‌کننده نهایی به تولید برساند نه آنکه محصولی در این بخش‌ها به تولید برسد که در نهایت متقاضی برای آن میزان محصول و با آن کیفیت خاص وجود نداشته باشد.

  ترسیم ۳ ماموریت برای بورس کالا

دودانگه با اشاره به اینکه نقش بورس کالا در رشد تولید و ایجاد تعادل نسبتی در بازارها موثر بوده است، اظهار کرد: بورس کالا ظرفیت‌های زیادی دارد و همه می‌دانیم که این نهاد اقتصادی مسیر طولانی برای ارایه خدمات کامل خود به صنایع در پیش دارد از این رو باید با برنامه‌ریزی که انجام می‌شود بورس کالا بتواند در آینده «سمت و سوی تولید را تعیین کند»، «با توجه به تسهیل فضای کسب و کار، میزبان بازیگران جدید باشد» و «با سرعت بیشتر به کاهش هزینه‌ها در تولید و مبادلات» معنا بخشد؛ این اتفاق‌ها تاحدود زیادی در این سال‌ها رقم خورده اما به دلیل رویدادهای مختلف اقتصادی، به شکل نظام مند نبوده است. وی معتقد است، بورس کالا یک نهاد ملی است و برای تحقق سه فاکتور مطرح شده، باید زمینه معرفی مزیت‌های بورس کالا در سراسر کشور و حتی ایجاد تالارهای بورس در استان‌های مختلف به منظور آشنایی همه فعالان بازارها فراهم شود که این امر به درج قیمت‌های مناسب‌تر کالای ایرانی، بهبود کسب و کارها، ایجاد فضای رقابتی سازنده و کاهش شدید هزینه‌های مبادلات منجر می‌شود.

  نمره قبولی در کشف واقعی قیمت‌ها

دودانگه در پاسخ به این پرسش که بورس کالا تا چه میزان توانسته به کشف واقعی قیمت محصولات عمل کند؟ گفت: قضاوت در این زمینه کامل نیست، زیرا بورس کالا توانسته در بخش‌هایی نسبت به کشف عادلانه قیمت‌ها اقدام کند اما در بخش‌هایی به دلیل تولید کم یک محصول، عدم عرضه یا تقاضای کاذب با توجه به شرایط اقتصادی، کشف عادلانه قیمت با مشکل روبه رو شده که البته این موارد عموما مقطعی است؛ اما در نگاهی کلی و بلندمدت، روند کشف قیمت کالاها با گذشته قابل قیاس نیست و امروز به دلیل عرضه مواد اولیه در بورس، مولفه‌های اقتصادی در بازار و مبادلات لحاظ می‌شود.

به گفته وی، بدیهی است کشورها تنها با اتکا به ابزارهای سنتی و بدون بهره‌گیری از فناوری‌های جدید و رقابتی نمی‌توانند در صحنه رقابت توفیق لازم را به دست آورند. از این رو بورس کالا در اقتصاد ما شرایطی را برای فعالان و بنگاه ایجاد کرده که در فضای رقابتی و شفاف تعاملات تجاری خود را دنبال کنند که این روند در مسیر سالم‌سازی اقتصادی است. مشاور وزیر اسبق صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه شفافیت، از اصلی‌ترین مزایای بورس کالاست، افزود: سازوکار بورس کالا در معامله محصولات مختلف به گونه‌ای طراحی شده که همه امور شفاف و روشن است، از این رو می‌توان عنوان کرد همه شرکت‌های حاضر در این بورس به عنوان فروشنده و خریدار، خواستار شفافیت اقتصادی هستند.

  یک پیشنهاد

دودانگه در ادامه با هدف بهبود عملکرد بورس کالا و توسعه این بورس در اقتصاد پیشنهاد کرد که بورس کالا شرایط را برای عرضه کالای همه تولیدکنندگان در اقصی نقاط کشور فراهم کند و افزود: دامنه فعالیت این بورس فراتر از آن چیزی است که هم‌اکنون در حال تحقق است. به عبارتی اگر این امکان به وجود‌ آید که همه تولیدکنندگان در اقصی نقاط کشور توان عرضه کالای خود را در بورس کالا با هدف رساندن آن به مصرف‌کنندگان و همچنین بازارهای خارجی داشته باشند، این رویداد و زنجیره شفاف، منشأ تحول گسترده در اقتصاد می‌شود. وی در پایان تاکید کرد: بورس کالا مانند پل ارتباطی بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است و هر اندازه تلاش کنیم تا این پل ارتباطی را مستحکم‌تر کنیم و دامنه شمول کالاهایی که در بورس کالا عرضه می‌شود بیشتر باشد، بطور طبیعی به رشد تولید و کاهش دغدغه تولیدکننده و مصرف‌کننده کمک کرده‌ایم.