با راه‌اندازی بورس کالا از واردکننده به صادرکننده فولاد تبدیل شدیم
تا پیش از راه‌اندازی بورس فلزات و بورس کالای ایران در کشور با کمبود مواد اولیه مواجه بودیم بطوری که تا سال ۸۲ به مدت ۱۰ سال واردات بالایی از کشورهایی همچون چین، کره و حتی ترکیه داشتیم ولی در طول این سال‌ها با واقعی شدن قیمت‌ها، رسیدن سود به تولیدکننده و دریافت مناسب مواد اولیه از سوی مصرف‌کنندگان به صادرکننده در بخش فولاد تبدیل شدیم؛ این روند در حوزه‌های دیگر نیز به واسطه اعتماد به مکانیسم بازار و ایجاد صرفه برای تولیدکننده و مصرف‌کننده ایجاد شده است. نخستین رییس هیات‌مدیره بورس فلزات تهران و فعال با سابقه بازار فلزات کشور در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری ایسنا گفت: تعیین قیمت‌های دستوری و ثابت، سرگردانی مصرف‌کنندگان در تهیه مواد مورد نیاز خود و در نهایت وجود رانت‌های عظیم در بازار محصولات فلزی که ناشی از اختلاف شدید قیمت‌ها بود، موجب شد تا ایده راه‌اندازی بورس فلزات در اواخر دهه ۱۳۷۰ به منظور برطرف کردن مشکلات و همچنین کشف قیمت عادلانه محصولات شکل بگیرد. محمد حسین دیده ور افزود: در آن زمان کارخانه‌های تولیدی از قیمت‌های موجود در بازار رنج می‌بردند زیرا قیمت‌ها به صورت دستوری و ثابت تعیین می‌شد و کارخانجات محصولات خود را تولید کرده و از طریق بخش خصوصی، دولتی، تعاونی و بخش سهامداری در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دادند و مشکلات عدیده‌ای در خصوص اختلاف قیمت آهن در حاشیه بازار وجود داشت.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر سرگردانی مصرف‌کنندگان در تهیه فولاد، اختلاف قیمت محصولات از درب کارخانه تا بازار مصرف در کنار وجود افراد بانفوذ و دارای ارتباط موجب شد تا با تلاش و همکاری وزارت صنایع، وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و همچنین اداره فروش شرکت ذوب‌آهن و فولاد مبارکه و سایر تولیدکنندگان فلزات، بورس فلزات راه‌اندازی شود.
به گفته دیده ور، راه‌اندازی بورس فلزات در آن زمان کار بسیار سختی بود و جسارت بزرگی می‌طلبید زیرا پس از سال‌ها قرار بود قیمت‌ها واقعی شود و محصولات کارخانجات برای اولین‌بار از طریق تابلوی بورس کشف قیمت شده و به صورت حراج واقعی بفروش برسد؛ اما با عزمی ملی این قدم بزرگ برداشته شد و در مدت زمان کوتاهی آثار مثبت راه‌اندازی نخستین بورس کالایی در کشور برای همه نمایان شد.
وی ادامه داد: برای راه‌اندازی بورس فلزات، آموزش‌های اولیه انجام و از تجارب بورس فلزات لندن استفاده شد، همچنین جلسات متعددی به منظور بررسی نقاط قوت و ضعف این بورس با حضور فعالان بازار و مسوولان وقت برگزار شد و در نهایت شرایط بسیار مطلوبی در بازار فلزات به وجود آمد؛ به یاد دارم با گذشت زمان، رضایت همزمان مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان فراهم شد و تمامی مصرف‌کنندگان که همواره با قیمت‌های غیرواقعی روبه رو بودند، از یک فرصت برابر و مطلوب بهره مند شدند؛ پس از آن تجربه‌های بهتری به دست آمد و مقرر شد با ادغام بورس فلزات و کشاورزی، بورس کالای ایران با هدف کشف واقعی و عادلانه کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه‌ای راه‌اندازی شود. دیده ور تصریح کرد: اگرچه در ابتدای تاسیس بورس فلزات با مشکلاتی مواجه بودیم ولی در این راه از تمامی ظرفیت‌های بخش خصوصی به خصوص بخش فلزات که تجربه بالایی داشتند استفاده شد؛ در نگاهی واقع‌بینانه با راه‌اندازی بورس فلزات، حجم عظیم رانت که در فاصله قیمت و حاشیه بازار و قیمت‌گذاری دستوری وجود داشت، از بین رفت و سود این اختلاف قیمت به کارخانجات عظیم تولیدی که مستحق دریافت چنین رقمی بودند، برگردانده شد و سیستم بسیار منظمی ایجاد شد. وی خاطرنشان کرد: البته در آن زمان فشارهای بسیار سنگینی برای راه‌اندازی بورس فلزات وجود داشت زیرا به دلیل نوپا بودن این نهاد، هر روز فشارهایی در برابر شفاف‌سازی و واقعی شدن قیمت‌ها ایجاد می‌شد ولی وقتی تصمیم‌گیران نتایج مطلوب راه‌اندازی این بورس و همچنین رضایت تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را مشاهده کردند و همه می‌دانستند که مرجعی وجود دارد که قیمت‌ها را به صورت شفاف و عادلانه تعیین می‌کند، از راه‌اندازی آن ابراز رضایت و دفاع کردند که در نهایت این رضایتمندی و موفقیت منتج به راه‌اندازی نهاد بزرگ‌تری به نام بورس کالای ایران شد. دیده ور در ادامه در پاسخ به این سوال که چه میزان از توسعه صنایع بالا دستی و پایین دستی را می‌توان به راه‌اندازی بورس فلزات و در ادامه بورس کالای ایران نسبت داد؟ گفت: ما تا پیش از راه‌اندازی بورس‌های کالایی در کشور با کمبود مواد اولیه مواجه بودیم بطوری که تا سال ۸۲ به مدت ۱۰ سال واردات بسیار بالایی از کشورهایی همچون چین، کره و حتی ترکیه داشتیم ولی در طول این سال‌ها با واقعی شدن قیمت‌ها، رسیدن سود اصلی به تولیدکننده‌ها و دریافت مناسب مواد اولیه از سوی مصرف‌کنندگان، امروز به صادرکننده در بخش فولاد تبدیل شدیم؛ این روند در
حوزه‌های دیگر نیز به واسطه اعتماد به مکانیسم بازار و ایجاد صرفه برای تولیدکننده و مصرف‌کننده ایجاد شده است؛ با وجود همه خدمات بورس کالا در این سال‌ها و مشاهده توسعه صنایع به واسطه کارکردهای این بورس، اما امروز بعضا افرادی برخی مشکلات ناشی از شرایط خاص اقتصادی را به این بورس نسبت می‌دهند که این مباحث می‌تواند در سرعت پیشرفت بورس کالا و خدمت به صنایع تاثیرگذار باشد.
