تغییر سرنوشت جنگ سوریه با یک تماس تلفنی
گروه جهان|
حصول توافق سیاسی بین رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه و دونالد ترامپ همتای امریکایی او، نرخ تورم در ترکیه شروع به کاهش و ارزش لیر سیر صعودی در پیش گرفته و چشم‌انداز اقتصادی این کشور را بهبود بخشیده است. طبق جزییاتی که از تماس تلفنی دو هفته پیش اردوغان و ترامپ منتشر شده، رییس‌جمهوری امریکا سعی کرده تا به او درباره تبعات حمله ترکیه به کردهای سوریه هشدار دهد و متقاعد شده تا با خروج از سوریه، ادامه پاکسازی این کشور از نیروهای داعش را به ترکیه واگذار کند. اما بسیاری از ناظران این تصمیم ترامپ را چراغ سبزی به اردوغان برای مواجهه با کردهای سوریه دانستند و بسیاری از تحولات بعدی در منطقه به‌نوعی این برداشت را اثبات کردند. نفرات ارتش سوریه پس از حدود ۶ سال دوری از منطقه کردنشین این کشور، روز جمعه برای اولین مرتبه وارد شهر «منبج» شدند و پرچم سوریه را بر فراز اماکن دولتی برافراشتند. اما این اتفاق با واکنش شدید اردوغان همراه شد و او ورود نیروهای ارتش سوریه به نواحی کردنشین این کشور را غیرقانونی خواند.
نتایج غیرمنتظره یک تماس تلفنی
به نوشته رویترز، تصمیم ترامپ به خارج کردن نیروهای امریکایی از سوریه، ترکیه را بهت‌زده کرده و این کشور را برای واکنش به تحولات میدانی جنگ در مرزهای جنوبی خود به تقلا انداخته است. مقامات امریکایی گفته‌اند انتظار داشتند ترامپ در تماس تلفنی با اردوغان درباره طرح رییس‌جمهوری ترکیه برای آغاز حمله به نیروهای کرد مورد حمایت امریکا در شمال شرق سوریه هشدار دهد؛ اما ترامپ در جریان این گفت‌وگو سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه را تغییر داده و پایان دادن به کار داعش را به ترکیه واگذار کرده است. یک مقام ترکیه‌ای گفت: «ترامپ پرسیده اگر سربازانمان را خارج کنیم می‌توانید داعش را پاکسازی کنید؟ اردوغان هم جواب داده که نیروهای ترکیه برای انجام این کار آماده هستند. ترامپ هم به اردوغان گفته پس همین کار را می‌کنیم.» بلافاصله پس از این تماس رییس‌جمهوری امریکا از جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید خواسته تا کارهای خارج کردن نیروهای امریکایی از سوریه را آغاز کند.
یک مقام ترکیه‌ای دیگر هم گفت: «این تصمیمی غیرمنتظره بود. عجیب، واژه ضعیفی برای توضیح این وضعیت است.» مقامات امریکایی هم گفتند که واشنگتن از تصمیم ترامپ در شوک فرو رفت. برخی مقامات از جمله جیمز ماتیس وزیر دفاع امریکا چند روز تلاش کردند تا تصمیم رییس‌جمهوری را تغییر دهند و وقتی موفق نشدند، هم او و هم برت مک‌گورک نماینده امریکا در ائتلاف علیه داعش از سمت خود استعفا کردند.
تحولات منبج
خروج امریکا از سوریه احتمالا دست ارتش ترکیه را برای به عقب راندن یگان‌های مدافع خلق به 500کیلومتری مرز ترکیه و سوریه باز می‌گذارد. اما نبود نیروهای امریکایی و کرد به معنای باز شدن منطقه وسیعی در سوریه است که احتمالا با نیروهای ارتش این کشور و شاید حتی حامیان دولت بشار اسد یعنی روسیه و ایران پر شود. یگان‌های مدافع خلق روز جمعه از دولت سوریه خواستند تا برای دفاع از شهر کردنشین منبج در مقابل حمله ارتش ترکیه، وارد این شهر شود و نیروهای تحت کنترل اسد هم بلافاصله در این زمینه اقدام کردند.
دولت ترکیه واحدهای مسلح یگان‌های مدافع خلق را شاخه‌ای از حزب کارگران کرد ترکیه «پ‌ک‌ک» تلقی می‌کند و گفته برای دور کردن آنها از مرزهای خود، دست به اقدام نظامی خواهد زد. نگرانی از این حملات رهبری کردهای سوریه در منبج را وادار کرد اعزام نفرات ارتش بشار اسد برای دفاع از کردهای منطقه را خواستار شود و این مساله چندان به مذاق اردوغان خوش نیامد. رییس‌جمهوری ترکیه در واکنش به این اعزام نیرو گفت: «سازمان‌های تروریستی حزب کارگران کرد ترکیه منطقه کردنشین در سوریه را تحت کنترل دارند و حق ندارند به نام مردم از ارتش اسد بخواهند وارد منطقه شود.» او در ادامه افزود: «به همه طرف‌ها درباره دوری از اظهارات و اعمال تحریک‌آمیزی که منطقه را بی‌ثبات‌تر می‌کنند، هشدار می‌دهیم.» اردوغان همچنین اعلام کرد که درصدد گفت‌وگوی تلفنی یا حضوری با ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه در این خصوص است.
چرخش کشورهای عرب به سمت اسد
باتوجه به تحولات اخیر در منطقه به نظر می‌رسد که سال 2018 برای بشار اسد به خوبی به پایان رسیده است. در حوزه نظامی و دفاعی، جبهه‌های مبارزه علیه داعش و شورشی‌های سوری نسبتا آرام به نظر می‌رسد و ارتش سوریه هم به خواست نیروهای شبه‌نظامی کرد وارد شهر منبج شده و کنترل آن را در اختیار گرفته است.
اما جدای از این تحولات، امیرنشینان خلیج فارس که از حامیان مخالفان اسد به شمار می‌رفتند، یکی پس از دیگری سفارت‌های خود را در دمشق بازگشایی می‌کنند. امارات متحده عربی و بحرین هر دو سفارت خود را در دمشق بازگشایی کرده‌اند. تونس هم پذیرفته شدن اسد در اتحادیه عرب را خواستار شده است. شواهد از بهبود شرایط در حوزه دیپلماسی حکایت دارند.
