ورود نیروهای روس به تبریز و کشتار مردم

دهم دی 1290، با ورود سپاهیان روس به تبریز، بسیاری از مردم به دست آنها قتل عام شدند و ثقة الاسلام تبریزی نیز سعی می‌کرد با گفت‌وگو مانع از کشتار مردم شود. سرانجام ثقةالاسلام میرزا علی آقا تبریزی به وسیله نیروهای متجاوز روس در تبریز کشته شد.

اشغال تبریز به دست قوای روس در سال 1290 اشاره به محاصره و اشغال تبریز درست پس از دوران استبداد صغیر و فتح تهران به دست مشروطه‌خواهان دارد. در پی استخدام مستشار امریکایی، مورگان شوستر، توسط دولت ایران برای اصلاح امور مالی ایران، حکومت تزاری روس و حکومت پادشاهی انگلیس مراتب ناخرسندی خود را از این استخدام ابراز و خواستار عزل مستشار امریکایی از سمت خود و اخراج او از ایران شدند. دولت تزاری روسیه حتی اولتیماتومی مبنی بر تهدید دولت ایران به اقدام نظامی کرد و سرانجام نیز با وجود تبعیت دولت ایران از اولتیماتوم روس، قوای روسیه توانستند پس از چندین روز اردو کشی و محاصره تبریز این شهر را به اشغال خود در آورند. روس‌ها در حین تهاجم و در دوران اشغال دست به اعدام آزادی‌خواهان و کشتار مردم عادی تبریز زدند. آمار دقیق کشته‌شدگان مردم تبریز بطور دقیق معلوم نیست با این حال گزارش‌های مختلف تعداد کشته‌شدگان تبریزی را حدود ۱۲۰۰ نفر تخمین زده‌اند.

در روز اول تجاوز روس، مردم تبریز به دفاع از شهر پرداختند و در مقابل متجاوزین جنگیدند. با این حال قوای نظامی روس توانستند به علت نبود تجربه نظامی و نبود رهبری واحد تبریزیان تلفات زیادی بر ساکنان شهر وارد آورند. در روز بعد جنگ از سر گرفته شد ولی در غروب آن روز دو طرف با آتش بس موافقت کردند، تا این زمان با وجود تلفات زیاد هنوز مدافعان تبریز موقعیت دفاعی خود و شهر را حفظ کرده‌بودند. در این زمان روس‌ها ارتباط خطوط تلگراف تبریز با سایر نقاط را قطع کردند. با نبود ارتباط مبارزین تبریزی هنگام قبول آتش بس از نقشه‌های روس‌ها برای تجدید قوا با استفاده از فضای آتش‌بس بی خبر ماندند. در روز سوم نبرد، با آمدن قوای تازه نفس روس، مقاومت مدافعان تبریز در هم شکسته شد و تبریز به اشغال قوای روس در آمد. پس از اشغال، روس‌ها به انتقام از مدافعان شهر و آزادی‌خواهان شهر دست زدند. در این بین تعداد زیادی از مردم شهر نیز به دست روس‌ها و عمال آنها کشته شدند.