سایه سنگین تردیدها بر سر توافق صلح یمن

نیروهای وابسته به عبدربه منصور هادی رییس‌جمهوری فراری یمن که از حمایت ائتلاف حمله به یمن برخوردار هستند با پایبند نبودن به بندهای توافق صلح سوئد در اجرایی بودن این توافق تردیدهایی را به وجود آورده‌اند.

به گزارش ایرنا، چهارمین دور مذاکرات صلح یمن 15 آذرماه گذشته با میانجیگری «مارتین گریفیتس» نماینده ویژه سازمان ملل متحد در استکهلم سوئد آغاز شد و نمایندگان دولت نجات ملی و دولت فراری یمن پس از یک هفته مذاکره در 22آذر ماه گذشته درباره برقراری آتش بس در شهر و بندر الحدیده و بنادرالصلیف و عین عیسی به توافق رسیدند و برای عقب‌نشینی نیروهای نظامی دو طرف از شهر و بندر الحدیده نیز یک مهلت14روزه تعیین شد.

بازگشایی فرودگاه صنعا، پرداخت حقوق کارمندان و ارسال کمک‌ها از دیگر محورهای اصلی مذاکرات بود. قرار شد که طرف‌های درگیر برای امدادرسانی و توزیع مواد غذایی و دارویی از مناطقی در استان و بندر الحدیده خارج شوند.

در پی مذاکرات طرف‌های یمنی و اعلام گریفیتس نماینده ویژه سازمان ملل، آتش بس در یمن از بامداد روز سه شنبه 27 آذر ماه گذشته آغاز شد.

با وجود اینکه گروه مردمی انصارالله و کمیته‌های مردمی یمن به تعهدات خود در این زمینه عمل کردند، اما نیروهای وابسته به «عبدربه منصور هادی» رییس‌جمهوری فراری یمن که از پشتیبانی ائتلاف حمله به یمن هم برخوردار هستند به تعهدات خود عمل نکردند و از همان روز نخست آتش بس را نادیده گرفتند و هنوز هم این روند ادامه دارد.

تاکنون چندین بار برای پایان دادن به جنگ یمن تحرکاتی صورت گرفته اما هر بار با کارشکنی عربستان و متحدان آن به بن بست رسیده است.

روزنامه «الاخبار» لبنان در این زمینه در گزارشی با عنوان «بازی ائتلاف با توافق سوئد» نوشت: ائتلاف حمله به یمن به سردمداری عربستان سعودی توافق‌ها و تفاهم‌های مذاکرات صلح یمن در سوئد را اجرا نکرد. در نتیجه این توافق قرار بود میدان‌های نبرد روی آرامش را به خود ببیند و توافق‌هایی درباره بندر الحدیده و تعز و تبادل اسرا صورت گرفت، اما ائتلاف حمله به یمن با این توافق بازی می‌کند.

بر پایه این توافق قرار بود که در مرحله نخست در الحدیده آتش بس برقرار شود و همه تشکیلات نظامی از آن خارج شوند. اما ائتلاف نه تنها تشکیلات نظامی خود را از آن خارج نکرد و تنها دو روز پس از مذاکرات سوئد، ائتلاف 3بار آتش بس را هم نادیده گرفته است و در روزهای بعد روند حمله‌های ائتلاف افزایش پیدا کرد و نیروهای ائتلاف در روز دوم آتش بس 12 بار بندر الحدیده را زیر آتش قرار دادند.

به نوشته روزنامه الاخبار، بازی ائتلاف حمله به یمن با توافق سوئد سبب شده است که گروه مردمی انصارالله در جدیت این ائتلاف درباره برقراری صلح با شک و تردید نگاه کند. به‌طوری که «سلیم المغلس» یکی از اعضای این جنبش گفت ائتلاف حمله به یمن نخستین تهدید برای بندر الحدیده به شمار می‌روند.

«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل هم اوضاع یمن را در سال 2019 بسیار ناگوار توصیف کرده و گریفیتس نماینده سازمان ملل در امور یمن هم در شرایطی که نقض آتش بس توافق سوئد را با تهدید روبرو کرده است، خواستار اجرایی‌سازی بندهای توافق سوئد شد و از طرف‌های جنگ خواست به آتش بس پایبند باشند.

روزنامه «العرب» چاپ لندن نیز نوشت: شور و اشتیاق فراوانی که درباره توافق سوئد برای برقراری آتش بس در یمن به وجود آمده بود به دلیل سختی‌ها و موانع موجود در مسیر برقراری صلح از بین رفت. مقام‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که از روند صلح سخن به میان می‌آورده‌اند اکنون هشدار می‌دهند که فرصت بی‌نظیر برای برقراری صلح در یمن در حال از دست رفتن است.

منابع سیاسی گفته‌اند که در شرایطی که افق‌های حل سیاسی بحران مسدود شده و اجرای توافق با موانعی روبرو شده است، نقض آتش بس در بندر الحدیده و آغاز درگیری نظامی میان گروه مردمی انصارالله و نیروهایی که از حمایت ائتلاف کشورهای عربی برخوردارند، قابل پیش بینی بود.

«در این زمینه «فارس البیل» کارشناس مسائل سیاسی پیش بینی کرد که توافق سوئد برای برقراری آتش بس در بندر الحدیده به بن بست برسد و هیچ امیدی به موفقیت‌آمیز بودن این توافق وجود ندارد.

سازمان ملل متحد با شتاب زدگی در انعقاد این توافق و خلأهایی که در بندهای این توافق وجود دارد مسوول نخست شکست آن است. این تحلیلگر درباره رایزنی‌ها گریفیتس در صنعا و ریاض و احتمال پیشرفت سیاسی در توافق آتش بس الحدیده گفت هیچ موفقیتی از این سفر نصیب وی نخواهد شد و دو گزینه فراروی وی وجود دارد. یا او باید جامعه بین‌الملل و شورای امنیت سازمان ملل را برای نجات این توافق تشویق کند و در این صورت امکان ادامه مذاکره وجود خواهد داشت یا اینکه او باید این توافق را از بین ببرد و با تعدیل این توافق فرصتی دیگری را به گروه انصارالله بدهد. در هر دو صورت پیروزی نصیب گروه انصارالله خواهد شد و این گروه فرصت بیشتری را برای مانور خواهد داشت.»

روزنامه «القدس العربی» چاپ لندن هم در گزارشی به قلم «امجد عبدالحفیظ» نوشت: نیروهای وابسته به ائتلاف حمله به یمن، کبوتر صلح نیستند و واقعیت‌های تحمیل شده علیه خود را نمی‌پذیرند. همچنین گزینه‌های آنها برای حضور در قدرت فراهم نیست.

این موضوع سبب شده است که دو طرف توافق سوئد را برپایه منافع خود مورد تحلیل قرار دهند و طرف دیگر را به کار شکنی متهم کنند. هر یکی از دو طرف ادعا می‌کند که حق حضور در قدرت را دارد و مخالف راه‌حل‌های میانه هست. اما‌پذیریش این موضوع برای سازمان ملل که به دنبال برقراری صلح در یمن است و همچنین مردم این کشور که در نتیجه جنگ دچار درد ورنج‌های بسیاری شده‌اند منطقی به نظر نمی‌رسد.

روزنامه القدس العربی اضافه کرد: به نظر می‌رسد گروه انصارالله در مرحله کنونی توان ورود به مذاکره صلح را ندارد.

این گروه در اندیشه دستیابی به پیروزی است. شاید این گروه به راهبرد فرار فکر می‌کند تا با دور کردن حمله‌های دردناک ائتلاف بتواند صف‌های خود را سامان دهد و بار دیگر مانور دهد. این گروه از مذاکرات به عنوان پلی برای رسیدن به اهداف خود استفاده می‌کند.

پیش از این شورای امنیت، کشورهای غربی و عربی آنان را کودتاچی به شمار می‌آوردند اما اکنون این گروه با مانورها و پیشروی‌های خود سبب شده است که به عنوان یک طرف مذاکره مطرح شود. گروه انصارالله باید این موضوع را به رسمیت بشناسد برقراری صلح فراگیر نیاز به معمارانی از همه قشرهای جامعه دارد.

«نیروهای وابسته به ائتلاف هم باید به این موضوع اعتراف کنند که گروه انصارالله بخشی از ساختار اجتماعی یمن است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. هر دو طرف باید به این موضوع پی ببرند صلح از طریق سلاح برقرار نمی‌شود. بلکه راه‌حل واقعی آن است که به جنگ پایان داده شود و عقلانیت به عنوان گزینه اساسی در دستور کار قرار گیرد.»

روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن هم نوشت: گروه مردمی انصارالله در میدان‌های نبرد دست برتر را دارد. این گروه بیشتر مناطق بندر الحدیده را در کنترل خود دارد. آنان افزون بر حضور در مناطق شهری و روستایی این استان، بخش‌های بزرگی از مراکز حساس مانند بندر الحدیده، بندر الصلیف (محل استقبال از کانتینرهای بزرگ) و بندر راس عیسی (محل صادرات نفت) را در کنترل خود دارند.

به نوشته روزنامه العربی الجدید، «منی صفوان» روزنامه‌نگار یمنی با اشاره به نادیده گرفتن آتش‌بس در الحدیده گفت کسانی که از توافق آتش‌بس زیان دیده‌اند تلاش می‌کنند عقربه‌های ساعت را به عقب برگردانند. زیرا توقف تدریجی جنگ که در نتیجه موفقیت‌آمیز بودن آتش‌بس در الحدیده رخ می‌دهد، سبب می‌شود برخی که منافع خود را در ادامه جنگ می‌بینند، زیان کنند. زیرا در این صورت جهانیان آزاده از پایان جنگ و مجازات سعودی‌ها سخن خواهند گفت و در این صورت یمن پیروز خواهد شد.

به نوشته روزنامه العربی العربی، حل سیاسی فراگیر بحران یمن رویکرد آشکار در عرصه بین‌الملل است و همه طرف‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که زمان پایان دادن به این جنگ فرارسیده است و باید با استفاده از فشارهای بین‌المللی توافق سوئد را پیش برد. اما با توجه به پیچیدگی‌های بحران زمانی می‌توان بحران را حل کرد که میان همه کنشگران فعال منطقه‌ای و بین‌المللی در یمن اراده لازم برای بر پایان دادن به جنگ و برقراری صلح وجود داشته باشد.