دورنمای توسعه فناوری اطلاعات در کشور

گروه دانش و فن |

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های توسعه پایدار در هر جامعه‌ای، جایگاهی است که در زمینه توسعه فناوری اطلاعات از آن برخوردار است؛ بر اساس این اهمیت ساختاری است که در قانون برنامه ششم توسعه، دولت مکلف به ارتقای 30 رتبه‌ای این شاخص در 5 سال شده است. تکلیفی که دولت دوازدهم تلاش می‌کند از طریق بسترسازی مناسب در حوزه‌هایی چون توسعه دولت الکترونیک، بهبود وضعیت کسب وکارهای نوپا و فناورانه، روند تکامل فناوری اطلاعات و پیام رسان‌ها و... در مسیر تحقق قرار دهد.

در این میان برای ارزیابی و سنجش موفقیت عملکرد کشورها شاخصی به نام توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (IDI) تعریف و تدوین شده که از آن به عنوان ابزاری برای سنجش مقایسه عملکرد حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده می‌کنند و در نهایت از این طریق فاصله کشورها از هم مشخص شوند. بعد از اجرایی شدن برجام و بهبود شاخص‌های ارتباطی ایران با جهان پیرامونی رتبه ایران تا سال 2017 با چهار رتبه بهبود در رتبه 81 دنیا قرار گرفت؛ رتبه‌ای که در سال جاری هم بر اساس گزارش اتحادیه جهانی مخابرات بدون تغییر باقی مانده است.

در این شاخص معیارهای زیرساختی شامل تلفن ثابت، تلفن همراه، پهنای باند بین‌المللی، خانوارهای دارای رایانه و خانوارهای دارای اینترنت و در بخش شاخص مصرف مواردی همچون کاربران اینترنت، پهن باند ثابت (از طریق کابل) و پهن باند موبایل مورد بررسی و سنجش قرار می‌گیرند.

در روزهای پایانی هفته جایگاه جهانی ایران از منظر شاخص‌های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و آمادگی امنیت سایبری توسط اتحادیه جهانی مخابرات اعلام شد. درشاخص اول ایران رتبه ۸۱ و درشاخص دوم رتبه ۶۰ را از آن خود کرد.

آخرین وضعیت رتبه‌بندی جهانی ایران از نظر شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (IDI) و شاخص آمادگی امنیت سایبری (GCI) که تا پایان سال ۲۰۱۷ توسط اتحادیه جهانی مخابرات و ارتباطات راه دور (ITU) مورد ارزیابی قرار گرفته است، منتشر شد.

شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات

ICT Development Index یا به اختصار (IDI) که همه ساله بر مبنای معیارهای مورد توافق بین‌المللی کشورها در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات از سوی اتحادیه بین‌المللی مخابرات سازمان ملل متحد ارزیابی می‌شود، ابزاری برای محک زدن مهم‌ترین معیارهای اندازه‌گیری جامعه اطلاعاتی به شمار می‌رود.

    اندازه‌گیری مداوم شکاف دیجیتالی

IDI استانداردی است که دولت‌ها، متصدیان ICT، آژانس‌های توسعه، محققان و دیگر بازیگران این حوزه می‌توانند برای اندازه‌گیری شکاف دیجیتالی و مقایسه عملکرد ICT در کشورهای مختلف به کار برند. شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بر مبنای ۱۱ معیار ICT بناشده و در ۳ شاخه دسترسی (access)، مصرف (use) و مهارت‌ها (skill) گروه‌بندی شده است.

برای مثال در زیر شاخص «دسترسی»، سطح آمادگی زیرساختی ICT هر کشوری مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد و شامل ۵ معیار و زیرساخت دسترسی از جمله تلفن ثابت، تلفن همراه، پهنای باند بین‌المللی، خانوارهای دارای رایانه و خانوارهای دارای اینترنت می‌شود.

درهمین حال در زیرشاخص «مصرف»، میزان به‌کار‌گیری ICT در هر کشور اندازه‌گیری می‌شود و شامل سه معیار مصرف کاربران اینترنت، پهن باند ثابت (از طریق کابل) و پهن باند موبایل است.

در زیرشاخص «مهارتها»، میزان توانمندی‌ها و شاخص‌های ورودی پیش نیاز و ضروری کشورها در زمینه میزان بزرگسالان باسواد، میزان ثبت نام در مقطع دوم تحصیلی (مثلا مقطع راهنمایی تحصیلی یا دبیرستان) و میزان ثبت نام در مقطع سوم تحصیلی (مثلا مقطع دبیرستان یا دانشگاه) مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

    رتبه ۸۱ ایران در توسعه جهانی فناوری اطلاعات

آخرین بررسی شاخص توسعه فناوری اطلاعات کشورها که توسط اتحادیه جهانی مخابرات ارزیابی و از سوی دفتر پایش توسعه ICT سازمان فناوری اطلاعات ایران منتشر شده است، نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۱۷ ایران در میان ۱۶۷ کشور دنیا جایگاه ۸۱ را به خود اختصاص داده و امتیاز ۵.۵۸ را از ۱۰ دریافت کرده است. در این زمینه امتیاز کشورمان در زمینه مهارت فناوری اطلاعات و ارتباطات ۷.۳۲ بوده، در زمینه دسترسی به فناوری اطلاعات ۶.۷۴ و در زیرشاخص استفاده از ICT، امتیاز ۳.۵۴ را دریافت کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این رده‌بندی کشور اول جهان ایسلند است که با امتیاز ۸.۹۸ جایگاه نخست جهان را از نظر توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به خود اختصاص داده است.

در این رده‌بندی بحرین کشور اول منطقه چشم‌اندازی با امتیاز ۷.۶۰ است و میانگین جهانی شاخص IDI نیز امتیاز ۴.۹۵ را نشان می‌دهد.

براین اساس ایران در زمینه زیرشاخص «استفاده و کاربری» از فناوری اطلاعات و ارتباطات از متوسط جهانی پایین‌تر است اما در دو زیرشاخص «مهارت» و «دسترسی»، وضعیت قابل قبول‌تری را دارد.

    ایران شصتمین کشور جهان در آمادگی امنیت سایبری

به گزارش مهر، در همین حال اتحادیه جهانی مخابرات، آخرین وضعیت کشورها در شاخص جهانی آمادگی امنیت سایبری (GCI) را نیز تا پایان سال ۲۰۱۷ اعلام کرد. برمبنای این شاخص که توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران منتشر شده است، کشورمان رتبه ۶۰ را در میان ۱۶۵ کشور جهان در اختیار دارد. این شاخص برمبنای توسعه کشورها در زمینه امنیت سایبری ارزیابی می‌شود و شامل زیرشاخص‌های حقوقی، فنی، سازمانی، ظرفیت‌سازی فنی و همکاری در حوزه امنیت سایبری می‌شود. در این شاخص عمان کشور اول منطقه خاورمیانه است و امتیاز ۰.۸ از یک را به خود اختصاص داده است. این درحالی است که امتیاز ایران در این رده‌بندی عدد ۰.۴۹۴ از یک است.

در این رده‌بندی کشور اول جهان سنگاپور است که امتیاز ۰.۹۶۵ را از یک از آن خود کرده است. میانگین جهانی آمادگی امنیت سایبری در این ارزیابی‌ها ۰.۳۷۰ از یک اعلام شده و ایران از متوسط جهانی بالاتر است.