چالش اجتماعی خشونت
بنابر آمار اعلام شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشور، آمار مراجعه‌های مردم به دلیل نزاع به این سازمان، در 9 ماه سال 97، هفت درصد افزایش یافته است. بررسی‌های این سازمان حکایت از آن دارد که نزاع و درگیری در میان تهرانی‌ها بیشتر از سایر استان‌ها بوده و مردم ایلام در این فهرست کمترین مراجعات به دلیل نزاع به پزشکی قانونی را داشته‌اند. آمار منتشر شده از سوی سازمان پزشکی قانونی در حالی است که آسیب‌شناسان اجتماعی بر این باورند که صرفا به دلیل بالا بودن عدد نزاع‌ها و مراجعات به پزشکی قانونی، نمی‌توان گفت مردم استان‌هایی مثل تهران خشن‌تر از سایر استان‌ها هستند و تمایل بیشتری به درگیری دارند بلکه تفاوت سبک زندگی مردم در استان‌های مختلف و تغییر در سطح فشارهای ناشی از این تفاوت، عاملی است که سبب شده میزان نزاع در یک استان بیشتر از سایر استان‌ها باشد. به عبارتی اگر قرار است نزاع مورد تحلیل قرار گیرد، بیش از آنکه عددها مهم باشند، علل بروز آنها باید مورد توجه قرار گیرند.
تابستان نزاع بیشتر است
گزارش پزشکی قانونی نشان می‌دهد از مجموع 458 هزار و 440 مورد معاینه نزاع در 9 ماه امسال در کل کشور، 312 هزار و 49 مورد به معاینات مردان و 146 هزار و 391 مورد به معاینات زنان اختصاص داشته است. همچنین استان تهران با 76 هزار و 345، خراسان رضوی با 38 هزار و 379 و اصفهان با 32هزار و 963 مورد، استان های دارای بیشترین ارجاعات نزاع به پزشکی قانونی در 9 ماهه امسال بوده اند. از طرف دیگر فهرست منتشر شده از سوی پزشکی قانونی حکایت از آن دارد که ایلام با 2 هزار و 591، خراسان جنوبی با 2 هزار و 601 و بوشهر با 3 هزار و 601 مورد، به ترتیب دارای کمترین ارجاعات معاینات نزاع به پزشکی قانونی بوده اند.
بر اساس این گزارش در 9 ماه گذشته، ماه مرداد با 60 هزار و 73، با 5.8 درصد رشد، تیر با 59 هزار و 719 با 8.5 درصد رشد و شهریور با 55 هزار 460 مورد با 12.5 رشد نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته، ماه های دارای بیشترین معاینات ارجاعی نزاع بوده اند.
تهرانی‌ها خشن نیستند
فشار بیشتری تحمل می‌کنند
اگرچه آمار پزشکی قانونی نشان‌دهنده آن است که نزاع و درگیری میان مردم تهران از سایر استان‌ها بیشتر است اما علی مسعودی، آسیب شناس اجتماعی، درباره این موضوع نظر دیگری دارد. او به «تعادل» گفت: تهران شهر 10 میلیون نفری است اگر این عدد را در جمعیت آن تقسیم کنیم و آمار نزاع را برحسب میزان ارائه کنیم بعید می‌دانم تهران اولین شهر پرنزاع ایران باشد. عدد 76 هزار نزاع در تهران عدد خام و فراوانی مطلق است اگر بخواهیم راجع به بیشترین استان درگیر با نزاع حرف بزنیم باید فراوانی مطلق را به نسبت جمعیت مقایسه کنیم و آن وقت با محاسبه میزان نزاع در تهران می‌توان درباره بیشترین و کمترین استان درگیر نزاع صحبت کرد.
در جدول مربوط به آمار نزاع‌های سال 97 ایلام با نزدیک به 3 هزار مورد کمترین عدد نزاع را دارد در حالی که این عدد از بین جمعیت 500 هزار نفری در استان ایلام به‌دست آمده و ممکن است میزان نزاع در آن حتی از برخی استان‌ها بیشتر باشد.
او افزود: با این وجود نمی‌توان نادیده گرفت که عواملی که سبب بروز خشونت و در نتیجه نزاع می‌شود، در تهران و به طور کلی کلانشهرها، بیشتر از سایر مناطق است. تسریع و رشد فعالیت‌های اجتماعی و مسائلی از قبیل تراکم جمعیت، ترافیک سنگین‌تر و فرصت کم مردم برای رسیدن به امور روزمره در تهران باعث شده آستانه تحمل مردم پایین بیاید حالا به همه این‌ها بار گرانی را هم اضافه کنید برای مثال در شهرستان‌ها بسیاری از مایحتاج مردم از قبیل هزینه ایاب و ذهاب و مسکن با هزینه کمتری تأمین می‌شود اما در تهران این هزینه‌ها بالا و گران‌تر است بنابراین فشار بیشتری هم به مردم ساکن در این شهر وارد می‌شود.
این آسیب شناس اجتماعی بیان کرد: از سوی دیگر یکی از دلایل اینکه آمار نزاع در تهران بالاست را می‌توان در نوع نزاع جست و جو کرد. 90 درصد نزاع‌هایی که در مراجع رسمی ثبت می‌شود بیشتر مربوط به نزاع‌های خیابانی است چرا که کمتر از 10 درصد از نزاع‌های خانوادگی به‌محاکم قضایی و پزشکی قانونی کشیده می‌شود. بیش از 90درصد ضرب و شتم‌های درون خانواده به‌خصوص خشونت مردان علیه زنان یا والدین نسبت به کودکان مخفی می‌ماند و به هیچ مرکز قضایی اعلام نمی‌شود که این وضعیت در شهرهای کوچک به‌دلیل فرهنگ سنتی مردم تشدید می‌شود بنابراین ممکن است آمار واقعی نزاع در برخی استان‌ها بیشتر از چیزی باشد که اعلام می‌شود چون بخشی از آن جایی ثبت نمی‌شود.
چرا دعوا می‌کنیم؟
افزایش هفت درصدی نزاع در کشور، یک علامت هشداردهنده از سوی روانشناسان است که معتقدند اگر مجموعه عواملی که باعث بروز خشونت در مردم می‌شود، نادیده گرفته شود، سلامت اجتماعی به مخاطره می‌افتد. حسین نوری، روانشناس بالینی درباره علل بروز خشونت و نزاع به «تعادل» گفت: یکی از عمده‌ترین مشکلات اجتماعی امروز جامعه، بی‌ثباتی‌های اقتصادی است که بر بسیاری از مردم فشار وارد کرده است. از طرف دیگر مشکلات فردی و اجتماعی هم تاثیر مستقیم بر ایجاد فشارهای روانی داشته و بر سلامت روان افراد موثر است. در چنین شرایطی ناکامی در افراد افزایش یافته و در نهایت منجر به بروز خشم می‌شود.
این روانشناس عدم موفقیت و شکست در زمینه عاطفی، اقتصادی و اجتماعی را از مصادیق ناکامی دانست و بیان کرد: در این میان بحران‌های مالی وآسیب‌های معیشتی به خانواده‌ها میزان احساس ناکامی را افزایش می‌دهد. هرچه سطح ناامیدی در زندگی بیشتر باشد میزان فشار روانی بر فرد نیز افزایش یافته و به‌تبع آن پرخاشگری در رفتار مردم نمود پیدا می‌کند. پرخاشگری در افراد می‌تواند به‌صورت فعال و غیرفعال بوده و به‌صورت کلامی یا غیر کلامی بروز پیدا کند. علاوه بر عوامل بیرونی که سبب بروز فشار روانی بر مردم شده و به شکل خشونت نمود پیدا می‌کند، عوامل ژنتیکی و اقلیمی هم عاملی است که از نگاه روانشناسان نباید از آن غافل شد. نوری درباره این موضوع بیان کرد: همانطور که به ناکامی‌ها و نقش آن در بروز خشونت اشاره شد، اگر بخواهیم یک جمع بندی از عوامل داشته باشیم باید به نقش اقلیم و ژنتیک هم بپردازیم. علاوه بر بیماری های ژنتیکی، طیف بسیاری از صفت ها مانند شجاعت، مهربانی، خشونت، دقت عمل، دست و دلبازی ، مسوولیت پذیری، شادی و ... می‌توانند ژنتیکی باشند، پدیده‌ای که به آن اپی ژنتیک گفته می شود و در دنیا کاملا هم ثابت شده است، مثلا رفتار خشونت می تواند به تدریج وارد جمعیت‌ها شده و به نسل‌های بعدی منتقل شود.
او گفت: بر این اساس کشور ایران، جزو کشورهایی محسوب می شود که به سبب نوع آب و هوا و اقلیم که بر ژنتیک مردم اثرگذار بوده، مردم خشنی هستند. باید توجه کرد شاخص خشونت تنها در کتک‌کاری نیست. هرچند هم اکنون میزان مراجعه به پزشک قانونی در ایران نسبت به کشورهای دیگر زیاد است اما شاخص‌های دیگری مانند فریاد کشیدن، سبقت گرفتن و نحوه رانندگی مردم هم نشان می‌دهد که مردم ایران آدم های خشنی هستند که ناکامی‌ها خشونت را در آنها بالا برده و آستانه تحمل را کم می‌کند.
