61 درصد ارزش تراکنش‌ها متعلق به بانک‌های دولتی است
بالغ بر ۵۵ هزار و ۲۸۲ دستگاه خودپرداز بانکی طی شهریورماه ۹۷ در کشور فعال بوده که سهم بانک‌های خصوصی از بانک‌های دولتی بیشتر بوده است. ارزش تراکنش‌های بانکی از طریق دستگاه‌های خودپرداز نیز ۶۱ درصد متعلق به بانک‌های دولتی و ۳۸ درصد متعلق به بانک‌های غیردولتی بوده است.
به گزارش «تعادل»، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران در گزارشی درباره دستگاه‌های خودپرداز بانک‌ها در ایران و جهان نوشته است: در شهریورماه ۱۳۹۷ تعداد دستگاه‌های خودپرداز در بانک‌های دولتی ۱۵ هزار و ۱۶۹ دستگاه و در بانک‌های غیردولتی ۱۵ هزار و ۸۰۷ دستگاه بوده است. در واقع با وجود اینکه تعداد بانک‌های دولتی بسیار کمتر از بانک‌های غیردولتی است (۷ بانک دولتی در مقابل ۲۳ بانک غیردولتی)، ۴۵ درصد دستگاه‌های خودپرداز بانکی متعلق به بانک‌های دولتی و ۴۷ درصد متعلق به بانک‌های غیردولتی است.
ارزش تراکنش‌های انجام گرفته از طریق دستگاه‌های خودپرداز در شهریورماه ۱۳۹۷ در بانک‌های دولتی حدود ۴۰۷ هزار میلیارد ریال بوده و در بانک‌های غیردولتی (به جز بانک صادرات) حدود ۲۵۸ هزار میلیارد ریال بوده است.
تعداد خودپرداز بانکی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت بزرگسال (۱۵ ساله و بالاتر) در ایران و سایر کشورها
براساس آخرین آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۷، به ازای هر صد هزار نفر جمعیت بزرگسال جهان تعداد ۴۳.۵ دستگاه خودپرداز وجود دارد. در این میان، کشور کانادا با ۲۲۷.۸ دستگاه به ازای هر صد هزار نفر بزرگسال، بیشترین دستگاه خودپرداز را دارد و کشورهای سن مارینو ۱۸۲.۹ دستگاه، پرتغال ۱۶۸ دستگاه و فدراسیون روسیه ۱۶۳.۹ دستگاه از این منظر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
کمترین تعداد دستگاه خودپرداز به ازای هر صدهزار نفر جمعیت بزرگسال نیز در کشورهای سودان جنوبی (۰.۴ دستگاه) و افغانستان (۱.۳ دستگاه) است.
بررسی تعداد خودپردازهای بانکی برحسب درآمد کشورها در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد تعداد خودپرداز (به ازای هر صدهزار نفر جمعیت بزرگسال) در کشورهای با درآمد بالا نسبت به سایر کشورها بیشتر است. برحسب منطقه نیز در امریکای شمالی نسبت به سایر مناطق در دنیا تعداد خودپردازها (به ازای هر صدهزار نفر جمعیت بزرگسال) بیشتر است. تعداد خودپردازهای بانکی (به ازای هر صد هزار نفر جمعیت بزرگسال) در ایران، از خاورمیانه و شمال آفریقا بالاتر است. در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا این تعداد ۴۰.۷ است در حالی که این رقم برای ایران ۷۶.۵ است.
انجمن معاملات امن اروپا (EAST) تخمین زده است که تا نیمه نخست سال ۲۰۱۸ در مجموع حدود ۴۱۴ هزار دستگاه خودپرداز بانکی در اتحادیه اروپا وجود دارد که نسبت به مجموع تعداد آن در سال ۲۰۱۷، حدود ۰.۲ درصد افزایش یافته است. هرچند تعداد دستگاه‌های خودپرداز در بسیاری از کشورها کاهش داشته اما افزایش دستگاه‌های خودپرداز غیربانکی این تعداد را ثابت نگه داشته است. در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه بیشترین تعداد دستگاه‌های خودپرداز را به خود اختصاص داده‌اند.
همچنین مطابق آمارهای EAST تعداد خودپردازها به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت در کشورهای اروپایی محاسبه شده که بین ۱۱.۲ تا ۲.۸ متغیر است. این عدد برای ایران در شهریور ۹۷ برابر با ۶.۹ است.
آمارها نشان می‌دهد اگرچه در میان بانک‌ها، بانک ملی ایران بیشترین تعداد دستگاه خودپرداز و بیشترین ارزش تراکنش خودپرداز را دارد اما تعداد خودپردازها به ازای هر شعبه بانک، در بانک‌های دولتی از جمله بانک ملی در مقایسه با برخی بانک‌های غیردولتی، نسبتا پایین است.در این گزارش آمده است که در شهریورماه ۱۳۹۷ در مجموع ۵۲ هزار و ۲۸۲ دستگاه خودپرداز بانکی در سراسر کشور فعال بوده که نسبت به شهریور سال قبل، ۹.۵ درصد افزایش یافته است. در این مدت ۳۹۹ میلیون تراکنش بانکی به ارزش ۱۰۲۸.۵ میلیارد ریال در کل کشور انجام شده است.
بانک ملی به عنوان بانک دولتی با ۷۷۶۷ خودپرداز در کل کشور، بیشترین تعداد دستگاه‌های خودپرداز یا ATM را در میان سایر بانک‌ها به خود اختصاص داده بطوری که ۱۴ درصد از خودپردازهای کل کشور متعلق به بانک ملی است. پس از آن بانک صادرات ایران که جزو بانک‌های غیردولتی ایران است با ۵.۱ هزار دستگاه خودپرداز (سهم ۹ درصدی) رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.
براساس آمار بانک مرکزی ایران، بیشترین تعداد دستگاه‌های خودپرداز بانک ملی به ترتیب در استان‌های تهران (۱۳۹۵ دستگاه)، خراسان رضوی (۵۰۶ دستگاه) و اصفهان (۴۴۸ دستگاه) است. بیشترین تعداد دستگاه‌های خودپرداز بانک صادرات نیز به ترتیب متعلق به استان‌های تهران (۹۵۳ دستگاه)، اصفهان (۵۱۵ دستگاه) و خراسان رضوی (۳۹۹ دستگاه) است. در شهریور ۱۳۹۷، بانک ملی با ۲۹.۳ هزار میلیارد تومان تراکنش در مجموع بیشترین میزان تراکنش از طریق دستگاه‌های خودپرداز را در میان سایر بانک‌ها از آن خود کرده است. پس از بانک ملی، بانک ملت با ۱۴.۴ هزار میلیارد تومان تراکنش در جایگاه دوم قرار دارد .
در میان استان‌های مختلف نیز، بیشترین ارزش تراکنش انجام شده از طریق خودپردازهای بانک ملی به ترتیب در استان‌های تهران (۵.۷ هزار میلیارد تومان)، اصفهان (۲.۲ هزار میلیارد تومان) و خراسان رضوی (۱.۸ میلیارد تومان) بوده و بیشترین ارزش تراکنش از طریق خودپردازهای بانک ملت نیز متعلق به استان‌های تهران (۲.۷ هزار میلیارد تومان)، خراسان رضوی (۱.۱ هزار میلیارد تومان) و فارس (۱.۱ هزار میلیارد تومان) بوده است.تعداد دستگاه‌های خودپرداز بانک‌ها را به ازای هر شعبه به ترتیب بیشترین دستگاه خودپرداز در بانک‌ها نشان می‌دهد. براین اساس بانک ملی (با ۳.۲۷۵ شعبه در سراسر کشور) به ازای هر شعبه موجود در کشور ۲.۴ خودپرداز بانکی وجود دارد. در بانک‌های دی و سامان تعداد خودپردازها به ازای شعب موجود آنها از سایر بانک‌ها بیشتر است. برخلاف آنچه به نظر می‌رسد در برخی بانک‌های دولتی از جمله ملی، مسکن و کشاورزی تعداد خودپردازها با توجه به تعداد شعب بانکی نسبتا پایین است.
