سرنوشت قرارداد با غول‌های هواپیماساز
با اجرای برجام، ایران ایر 3 قرارداد به مبلغ 38.3 میلیارد دلار را برای خرید 200 فروند هواپیمای مسافربری امضا کرد که شامل 100 فروند هواپیمای ایرباس، 80 فروند هواپیمای بویینگ و 20 فروند هواپیمای ATR است.
شرکت هواپیماسازی بویینگ نخستین شرکتی بود که قرارداد خود را با ایران نهایی کرد اما چند روز پس از رسانه‌ای شدن تصمیم ترامپ اعلام کرد که دیگر امکان فروش هواپیما به ایران ندارد، این درحالی است که براساس قرارداد مشترک میان ایران و بویینگ بنا بود ۵۰ فروند بویینگ ۷۳۷ و ۳۰ فروند هواپیمای دیگر شامل دو مدل بویینگ ۷۷۷ به ایران فروخته شود.
پس از امضای قرارداد بویینگ، یکی دیگر از قراردادهای ایران با شرکت هواپیمایی ایرباس بود که این شرکت که با نهایی کردن قرارداد فروش ۱۰۰ فروند هواپیما به شرکت هما را نهایی کرده بود اما در انتها سه فروند هواپیما به ایران تحویل داد، در قرارداد نهایی، ۴۶ فروند از هواپیماهای خریداری شده از خانواده ایرباس ۳۲۰، ۳۸ فروند از خانواده ایرباس ۳۳۰ و ۱۶ فروند از خانواده ایرباس ۳۵۰ بودند .
اما قرارداد دیگری که ایران ایر با شرکت‌های هواپیماساز بست مربوط به فروردین ۹۶ و امضای قرارداد خرید ۲۰ فروند هواپیما از ATR بود که در نهایت 13 هواپیما به ایران تحویل داده شد. با توجه به قراردادی که بعد از برجام جهت تحویل ۲۰ فروند هواپیما بین شرکت ایران ایر و شرکت ایتالیایی – فرانسوی ATR امضا شد، این مجموعه متعهد شد تا این تعداد هواپیما را تحویل دهد. به همین منظور پیش از آنکه امریکا از برجام خارج شود ۸ فروند از آنها را تحویل داد و با وجود اینکه امیدی به تعهد این قرارداد از طرف شرکت مذکور برای تحویل مابقی سفارش نبود، اما با توجه به مذاکراتی که صورت گرفت، ۵ فروند هواپیمای جدید را هم تحویل داد.
با وجود پایبندی شرکت ATR به امضای قرارداد با ایران و ساخت هواپیما بر اساس سفارش ایران ایر و به تبع آن تلاش برای همکاری تنگاتنگ با هما، شرکت بویینگ و ایرباس چندان نگران بر هم خوردن قرارداد فروش مجموعا حدودا 100 فروند هواپیمای باریک‌پیکر به ایران نبودند، زیرا تقاضا برای خرید این نوع جت‌ها بالاست و این شرکت‌ها مشکلی برای تخصیص خط تولید‌های خود به دیگر خریداران ندارند.
ناگفته نماند که استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری وقت امریکا در واکنش به خروج ایالات متحده از برجام اعلام کرد که در پی تصمیم دونالد ترامپ برای ترک برجام مجوزهای دو شرکت بویینگ و ایرباس برای فروش هواپیمای مسافربری به ایران لغو می‌شود.
