سقوط بازارهای جهانی در نگرانی از کندی رشد اقتصادی
گروه جهان| طلا تسلیمی|
در پی نگرانی‌های جدید پیش آمده درباره رشد جهانی، کاهش ارزش سهام چین در معاملات بامداد جمعه زمینه را برای کاهش سهام در بازارهای اروپایی و ایالات متحده مهیا کرد. دولت چین جمعه در گزارشی از کاهش شدید صادرات این کشور در ماه فوریه در قیاس با زمان مشابه در سال گذشته میلادی خبر داد. این گزارش جدیدترین نشانه کاهش سرعت رشد جهانی و تاییدی بر آسیب‌های مناقشات تجاری پکن و واشنگتن بر دومین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می‌شود. بانک مرکزی اروپا هم روز پنجشنبه از احیای برنامه تامین وام‌های کم‌هزینه برای بانک‌های منطقه یورو خبر داده بود که برنامه محرک اقتصادی دوران بحران مالی جهانی بوده و نشانه‌ای مبنی بر افزایش نگرانی‌ها درباره شرایط اقتصادی منطقه است.
به نوشته «فایننشال‌تایمز»، دولت چین اعلام کرد صادرات این کشور در ماه گذشته میلادی در قیاس با فوریه 2018، برابر با 20.7درصد کاهش یافته که بیشترین سقوط ماهانه از فوریه 2016 محسوب می‌شود و 4برابر شدیدتری از کاهش 4.8درصدی پیش‌بینی شده در نظرسنجی رویترز از کارشناسان اقتصادی بوده است. واردات نیز 5.2درصد کاهش یافت که از 1.4درصد پیش‌بینی شده خیلی بیشتر بود. در پی انتشار این گزارش، سهام چینی بیشترین افت در میانه روز از ماه اکتبر را شاهد بودند. شاخص «سی‌اس‌آی 300» شانگهای و سهام‌های شنزن معاملات صبح روز جمعه را با 4درصد کاهش به پایان رساندند. شاخص سهام «استاکس یوروپ 600» بیشترین کاهش در یک ماه گذشته را تجربه کرد و ارزش شاخص «اس‌اند‌پی 500» نیز کاهش یافت. دیگر شاخص‌های سهام از سیدنی تا هنگ‌کنگ هم شرایط مشابهی داشتند.
انتشار داده‌های تجاری چین با افزایش نگرانی‌ها درباره کاهش سرعت رشد اقتصادی در چین و در جهان همراه بود. «لی کی‌گیانگ» نخست‌وزیر چین پیشتر اعلام کرده بود که این کشور نرخ رشد هدف برای سال 2019 میلادی را 6 تا 6.5 درصد تعیین کرده که پایین‌تر از رقم رشد 6.6درصدی سال گذشته است. (رشد اقتصادی سال گذشته چین کمترین رشد اقتصادی این کشور در 28سال گذشته بود.)
صادرات چین به ایالات متحده در 2ماهه اول سال جاری میلادی 14.6درصد و واردات از ایالات متحده 35درصد کاهش داشت. انتظار می‌رود کاهش واردات و صادرات چین در تجارت با ایالات متحده به فشارها بر واشنگتن و پکن برای دستیابی به توافقی در راستای پایان دادن به جنگ تجاری بیفزاید. دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا ماه گذشته مهلت مذاکرات در این زمینه را تمدید کرد و اعمال تعرفه‌های بالاتر بر واردات از چین به ارزش کلی 200میلیارد دلار را به تعویق انداخت.
جدای از چین، کره‌جنوبی هم از کاهش صادرات در ماه فوریه برای سومین ماه متوالی خبر داد و تجارت خارجی ژاپن هم در ماه ژانویه بیشترین کاهش در 2سال گذشته را داشت. کم شدن سطح واردات چین جدیدترین نشانه کاهش سرعت رشد اقتصادی در این کشور است و تحلیلگران باور دارند که همین مساله دلیل اصلی کاهش صادرات کشورهای ژاپن و کره‌جنوبی بوده است.
آمارهای ضعیف تجاری چین به نگرانی‌های عمومی درباره اقتصاد جهانی افزود. ارزش یورو به کمترین میزان از سال 2017 و زمان کاهش پیش‌بینی رشد اقتصادی توسط بانک مرکزی اروپا، رسیده و ارزش دلار هم پس از یک هفته متوالی افزایش، پایین آمده است. لیندزی پیزا کارشناس ارشد اقتصادی «استیفل نیکولاس و شرکا» به بلومبرگ گفت: «همه عوامل متفاوت تصویری نه چندان خوشایند از چشم‌انداز رشد اقتصادی جهانی ارایه می‌کنند. شاهد آن بودیم که بانک مرکزی اروپا به‌دنبال مشاهده رشد ضعیف‌تر و سابقه تورم در اروپا، هشیارانه‌تر عمل کرد؛ اما این مساله یک پیام گسترده‌تر ارسال می‌کند و آن این است که روند منفی در حال شیوع به ایالات متحده است.»
بانک مرکزی اروپا در جلسه روز پنجشنبه خود از احیای طرح سیاست‌های پولی انبساطی مربوط به دوران بحران مالی جهانی خبر داد. تصمیم به ارایه وام‌های کم‌هزینه به بانک‌های منطقه یورو که به‌طور ضمنی به معنای ماندن نرخ بهره در پایین‌ترین سطح در تاریخ تا سال آتی میلادی است، بانک مرکزی اروپا را نیز به یکی دیگر از بانک‌های مرکزی در جهان تبدیل کرد که در هفته‌های اخیر در مواجهه با مخاطرات فزاینده برای اقتصاد جهانی از حرکت به سمت سیاست‌های انقباضی به سیاست‌های انبساطی بازگشته‌اند. سیاست‌گذاران بانک مرکزی اروپا در اقدامی که شدت نگرانی آنها درباره شرایط اقتصادی را نشان می‌داد، پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی منطقه یورو در سال جاری را از 1.7به 1.1درصد کاهش دادند. پیش‌بینی‌های نرخ تورم هم کاهش یافته و به نظر می‌رسد دست‌کم تا سال 2021 روند افزایش نرخ تورم از 2درصد نرخ هدف بانک مرکزی پایین‌تر خواهد بود. پائول دیگل کارشناس ارشد اقتصادی در «آبردین استاندارد اینوستمنت» گفت: «این ورای آن چیزی است که بسیاری از ما از بانک مرکزی اروپا انتظار داشتیم. در این مرحله، این بیشترین حدی است که بانک مرکزی اروپا می‌توانسته برای نشان دادن نگرانی خود و اذعان به اینکه اقتصاد منطقه در ماه‌های پیش رو با مشکلات شدیدی مواجه خواهد شد، پیش برود.»
با این حال، این مساله سرمایه‌گذاران را به وحشت انداخت و سبب شد بسیاری از آنها تصمیم ماریو دراگی رییس بانک مرکزی اروپا را هشداری درباره دوره ضعف اقتصادی و عدم اطمینان در اروپا بدانند. در این روند سهام بانک‌های اروپایی بیشترین آسیب را دیدند. سهام «دویچه بانک» 5.1درصد، «کامرزبانک» 4.9درصد و «سوسایته جنراله» 4.3درصد افت داشت.
اکنون تنها مساله‌ای که می‌تواند به اندک خوش‌بینی در بازارهای جهانی منجر شود، انتشار گزارش اشتغال‌زایی ایالات متحده است که سرنخ‌هایی را درباره شرایط بزرگ‌ترین اقتصاد جهان ارایه می‌کند. خبرها درباره چشم‌انداز مصالحه چین و امریکا در مناقشات تجاری هم می‌تواند فضای اقتصاد جهانی را در جهتی مثبت دگرگون کند. «وانگ ای» دیپلمات ارشد چینی روز جمعه در کنفرانس خبری در حاشیه جلسه سالانه پارلمانی چین گفت که مذاکرات پیشرفت قابل‌توجهی داشته است.
