بهره گیری از فناوری برای نجات انسان‌ها در بلایای طبیعی

گروه دانش و فن   مرجان محمدی|

 روزهای پایانی سال 97 خبرهای خوبی را برای هموطنان به ارمغان نداشت، ‌در حالی که بسیاری از ایرانیان برای مراسم نوروز و تعطیلات نوروزی آماده شده بودندو برخی در مسافرت به سر می‌بردند، ‌مناطق شمالی کشور دچار سیل شد، سیلی که خسارت‌های زیادی را به مردم تحمیل کرد، ‌در حالی که هنوز برخی مردم و مسافران نوروزی در شوک به سر می‌بردند سیل روانه شهرها و روستاهای دیگر ایران از جمله شیراز، لرستان، ‌خوزستان، شد، و اینگونه سال 98 برای بسیاری از مردم ایران با غم و اندوه آغاز شد .

 اما در این بین شبکه‌های اجتماعی نقش بسزایی در اطلاع‌رسانی داشتند به‌طوری‌که هنوز دقایقی از سیل خروشان شیراز نگذشته بود که تصاویر این بلای طبیعی در شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت به‌طوری‌که این شبکه‌ها سریع‌تر از بخش‌های مختلف خبری، تصاویر و اخبار سیل را مخابره می‌کردند، از سوی دیگر بسیاری از کاربران با حضور در شبکه‌های اجتماعی آمادگی خود را برای امداد رسانی به سیل‌زده‌ها اعلام کردند.

به جرات می‌توان گفت در بین شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام بیشترین سهم را در انتشار اخبار و تصاویر داشته است، ‌این در حالی است که بسیاری از مناطق سیل زده بخش مهمی از زیر ساخت‌های ارتباطی خود را از دست دادند، در برخی مناطق نه‌تنها اینترنت قطع شده است بلکه برقراری تماس نیز غیرممکن است، ‌حال اینکه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات لحظاتی بعد از اولین سیل خبر از برقراری تماس را اعلام کرد، ‌اما برخی از شاهدان عینی اعلام می‌کنند که در برخی مناطق سیل‌زده به خصوص استان لرستان و برخی روستاها و شهرهای این استان از جمله پلدختر اوضاع ارتباطی مناسب نیست و نه‌تنها تماس تلفنی برقرار نیست بلکه اینترنت نیز در این شهر و روستاهای سیل زده قطع شده است، ‌اما وزیرارتباطات و فناوری اطلاعات روز گذشته با اعلام اینکه با تلاش‌های صورت گرفته ارتباط در همه شهرهای استان لرستان برقرار شده و در پلدختر نسل دوم و پیامک‌ها فعال شده است، ‌گفت: : وضعیت ارتباطات در پلدختر عادی شده و ظرفیت آن تا ۴ برابر افرایش پیدا کرد.

وی با اشاره به احداث فیبرنوری در پلدختر تصریح کرد: فیبرنوری قدیمی از بین رفته که فیبرنوری جدید جایگزین آن شده و نخستین سایت نسل 4 تلفن همراه نیز آغاز به کار کرده و بالن اینترنتی در پلدختر نصب شده است. وزیر ارتباطات بیان کرد: برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت از سوی وزارت ارتباطات برای بازسازی تجهیزات از بین رفته در نظر گرفته شده است.

آذری جهرمی با بیان اینکه اساسی‌ترین زیرساخت‌ها، زیرساخت بانکی است، تصریح کرد: اولویت ما ایجاد فعالیت بانکی است که پست بانک و بانک انصار فعال شده‌اند، با هماهنگی شرکت پارسیان ۵۰۰ دستگاه پوز برای تجارت الکترونیک به این مناطق ارسال شده است. وی افزود: خط تلفن جدید برای تماس‌های اضطراری مانند پلیس و نیروهای انتظامی، بیمارستان و اورژانس راه‌اندازی شده است.آذری جهرمی تاکید کرد: ارایه خدمات رایگان به مردم تمدید و ادامه می‌یابد. وی با بیان اینکه حجم تخریب‌های صورت گرفته غیرقابل باور است، خاطرنشان کرد: به صورت تصادفی از برخی مناطق آسیب دیده بازدید کردیم اگرچه گلایه‌هایی بود اما مردم برخورد خوبی داشتند.

وزیر ارتباطات گفت: خسارت سیل‌های اخیر به سیستم ارتباطی کشور حدود ۱,۵۰۰ میلیارد تومان و به پلدختر حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. در این خصوص بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی از عملکرد وزیر رتباطات و اپراتورهای فعال در کشور ابراز رضایت کردند، ‌هرچند برخی نیز انتقادهایی به عملکرد وزیر و اپراتورها در مناطق سیل زده داشتند .

در هر صورت به نظر می‌رسد درایران نیز همانند برخی از کشورهای بلاخیز از جمله ژاپن باید فناوری و تکنولوژی در اختیار کاربران به گونه‌ای باشد که در زمان بروز حادثه بتوانند ااز این فناوری استفاده کنند تا نجات یابند به گونه‌ای که در بررسی سیستم‌های جهانی اطلاع‌رسانی فجایع طبیعی نشان می‌دهد، روش پیامکی در کشورهای پیشرفته تقریبا منسوخ شده است. امروزه هنگام وقوع خطر، به جای ارسال پیامک روی گوشی‌های موبایل از آلارم استفاده می‌شود تا همه کسانی که گوشی موبایل دارند متوجه خطر و بحران شده و جان خود را نجات دهند.  سیستم جهانی هشدار و اطلاع‌رسانی فجایع طبیعی در پایگاه خبری خود با اشاره به بارندگی‌های شدید اخیر در ایران نوشته است: سیل در استان‌های شمالی و جنوبی ایران تاکنون بیش از ۲۰ قربانی گرفته است و انتظار می‌رود در روزهای پیش رو نیز با توجه به بارندگی‌های شدید، برخی از قسمت‌های ایران و افغانستان درگیر سیل باشند. بلایای طبیعی همواره موجب خسارت‌های سنگینی شده‌اند و تنها منحصر به ایران نیستند. طبق برآورد سازمان ملل در سال ۲۰۱۷ به دلیل زلزله، سیل و رانش زمین زندگی ۴۴۵ میلیون نفر در سطح جهان تحت تأثیر قرار گرفته است و ۸۰۰۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. این بلایا در آن سال ۱۳۹ میلیارد دلار به اقتصاد جهانی آسیب زده‌اند.

در شرایطی که در روزهای اخیر ستاد مدیریت بحران اقدام به ارسال هشدارها و توصیه‌های ایمنی از طریق پیامک به شهروندان کرده است، بررسی تجربه کشورهای جهان در مقابله با اینگونه حوادث نشان می‌دهد که روش پیامکی تقریباً در بسیاری از کشورهای پیشرفته کنار گذاشته شده است، چرا که بسیاری از شهروندان پیامک‌های خود را با تأخیر چک می‌کنند یا آنها را اصلاً چک نمی‌کنند و نیز این روش در بسیاری از موارد توان هشدار دهی فوری را ندارد.

اواسط مرداد سال گذشته آتش سوزی گسترده در جنگل‌های ایالت کالیفرنیا منجر به مرگ سه نفر از جمله دو کودک شد. به دنبال این اتفاق، آژانس فدرال مدیریت شرایط اضطراری امریکا با همکاری دانشگاه کلرادو دست به ایجاد یک سیستم هشدار سریع از طریق گوشی‌های همراه زد.

آن طور که در پایگاه خبری این آژانس آمده است، این سیستم هشدار که از سوم اکتبر سال ۲۰۱۸ عملیاتی شده، با موفقیت توانسته است با هشدار به شهروندان در معرض خطر توفان «فلورانس»، تا حد زیادی از خسارت‌ها بکاهد. پیغام هشداری که توسط این سیستم ارسال می‌شود، بلافاصله روی صفحه اصلی تلفن همراه‌گیرنده قرار می‌گیرد و شروع به لرزش یا در حالت با صدا شروع به نواختن آهنگ هشدار در گوشی مشترک می‌کند.

این هشدارها به مدت ۳۰ دقیقه روی صفحه تلفن همراه باقی می‌مانند و قابلیت قطع شدن ندارند. البته احتمالاً قابلیت قطع شدن آلارم به محض رویت کاربر درآینده به آنها افزوده خواهد شد.

به گفته شبکه خبری فاکس، سیستم هشدار فجایع طبیعی امریکا تاکنون با موفقیت روی ۲۲۵ میلیون گوشی امتحان شده است. این سیستم که کار روی آن از سال ۲۰۱۲ آغاز شده بود، توانایی ارسال هشدار سریع به مشترکان امریکایی را در هر نقطه‌ای از این کشور و بر روی هر اپراتور تلفنی دارد.

در دیگر کشورها نیز از سیستم‌های مشابهی بهره‌گیری می‌شود. بنا بر اعلام فایننشیال‌تایمز، دولت ژاپن برای ایجاد سیستم هشدار سریع زلزله از طریق تلفن همراه یک میلیارد دلار هزینه کرده و این پروژه پس از ۱۵ سال تحقیق عملیاتی شده است. اکنون در زمان وقوع زلزله و سونامی با ارسال آلارم به گوشی‌های شهروندان ژاپنی از آنها خواسته می‌شود بلافاصله به اماکن امن بروند. در السالوادور و شیلی نیز دولت این کشورها در حال کار روی سیستم مشابهی هستند.

بسیاری از کشورها از این فناوری بهره می‌برند و به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی و فناوری می‌توانند در شرایط بحرانی بلایای طبیعی نقش مهمی داشته باشند.