سقوط عمر البشیر
گروه جهان|
«ما هیچ راه‌حلی را بر شهروندان دیکته نخواهیم کرد و ماموریت اساسی ما تأمین شرایطی برای گفت‌وگوی متمدنانه و مسالمت‌آمیز است.» این واکنش شورای نظامی انتقالی سودان به اعتراض شهروندان پس از سرنگونی عمر البشیر در این کشور بود. معترضان می‌گویند شورای نظامی حاکم که پس از برکناری و دستگیری عمر البشیر، زمام امور در کشور را برای یک بازه زمانی دو ساله به دست گرفته است، آن نیرویی نیست که بتواند آزادی و تحول را در سودان ایجاد کند.
رسانه‌ها پنجشنبه گزارش دادند که عمر البشیر رییس‌جمهوری سودان، پس از ماه‌ها اعتراض گسترده علیه دولتش از سوی ارتش بازداشت و دولتش سرنگون شده است؛ به این ترتیب پس از عبدالعزیز بوتفلیقه رییس‌جمهوری الجزایر که در هفته‌های گذشته مجبور شد از قدرت کناره‌گیری کند، پرونده یکی دیگر از رهبران دیکتاتور آفریقا بسته شد. اما آنچه اکنون محل مناقشه است، ترکیب دولت انتقالی است که قرار است کشور را اداره کند.
اسکای‌نیوز جمعه به نقل از شورای نظامی انتقالی سودان در واکنش به تداوم اعتراض مردم پس از سرنگونی دولت البشیر نوشت: «ما هیچ راه‌حلی را بر شهروندان دیکته نخواهیم کرد و ماموریت اساسی ما تأمین شرایطی برای گفت‌وگوی متمدنانه و مسالمت‌آمیز است. تحصن‌کنندگان و احزاب سیاسی راه‌حل‌های سیاسی را ارایه می‌دهند و ماموریت اساسی ما حفظ امنیت و ثبات کشور است. ما اجازه نخواهیم داد که امنیت کشور به بازی گرفته شود. ما حداکثر دو سال را برای مرحله انتقالی بنا به تجارب پیشین تعیین کرده‌ایم. ما راه‌حل‌هایی برای وضعیت اقتصادی که از ۳۰ سال پیش نابسامان است، در اختیار نداریم. اگر امنیت و ثبات در مدتی کمتر از دو سال محقق شود، دوره مرحله انتقالی کوتاه خواهد شد.»
عمر البشیر افسر ارتش بود که ۱۹۸۹ به قدرت رسید. او که از سوی دادگاه بین‌المللی به ارتکاب جنایت جنگی متهم شده و ۳۰سال در سودان یکه‌تازی کرد، اکنون با کودتای نظامیان برکنار شده است. از حدود چهار ماه پیش مردم ناراضی سودان علیه دیکتاتور کشور مبارزه می‌کنند. ارتش از این فرصت برای برکنار کردن او استفاده کرد.
اتحادیه اروپا، امریکا و دبیرکل سازمان ملل خواستار تسریع انتقال قدرت به یک دولت غیرنظامی شده‌اند. شورای امنیت سازمان ملل متحد هم جمعه نشستی فوق‌العاده برگزار کرده است. گروه‌های اپوزیسیون از طرفداران خود خواسته‌اند در خیابان‌ها بمانند و به اعتراض‌خود ادامه دهند. به‌گزارش خبرگزاری آلمان، فدریکا موگرینی هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، از شورای نظامی حاکم بر سودان درخواست کرده روند سیاسی باورپذیری برای تامین انتظارات و خواست‌های مردم سودان آغاز کند. موگرینی از شورای نظامی حاکم بر سودان خواسته هر چه زودتر امکان انتقال قدرت به یک دولت غیرنظامی را فراهم آورد. سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز گفته واشنگتن خواستار انتقال قدرت سیاسی به یک دولت غیرنظامی است. گفته شده، امریکا تا روشن شدن سرنوشت سیاسی سودان از ادامه گفت‌وگوهای خود بر سر نقش دولت سودان در پشتیبانی از تروریسم پرهیز خواهد کرد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز طرفین را دعوت به خویشتن‌داری کرده و خواستار تسریع انتقال قدرت به یک دولت غیرنظامی شده است.
عمر البشیر زیر فشارهای خارجی در ۱۹۹۶ با مبارزان استقلال جنوب سودان که با حکومت شرعی مخالف بودند، پیمان آشتی امضا کرد. در سال ۲۰۰۵ به سودان جنوبی خودمختاری داده شد و سرانجام در ژانویه ۲۰۱۱ مردم جنوب که بیشتر آنها مسیحی هستند، در یک همه‌پرسی با اکثریت بسیار بالا به استقلال و تأسیس کشور سودان جنوبی رای دادند.
بحران دارفور نیز یکی دیگر از چالش‌های دوران زمامداری البشیر بود. مردم دارفور در جنوب غربی سودان از ده‌ها سال پیش در هر فرصتی علیه حکومت مرکزی شورش می‌کردند. ارتش سودان به رهبری عمر البشیر برای درهم کوبیدن اعتراض‌های مردم بومی این اقلیم بارها به لشکرکشی‌های بیرحمانه دست زد. گفته می‌شود در جریان حملات زمینی و هوایی نظامیان سودان حدود ۳۰۰ هزار نفر از مردم غیرنظامی کشته شدند، هزاران زن از سوی ارتشیان سودان مورد تجاوز قرار گرفتند و حدود دو و نیم میلیون نفر از زادوبوم خود آواره شدند. شورای امنیت از آغاز ۲۰۰۱ رشته‌ای از تحریم‌های اقتصادی را علیه حکومت البشیر اعلام کرد. در جولای ۲۰۰۸ دادگاه بین‌المللی جنایات جنگی در لاهه عمر البشیر و تنی چند از فرماندهان ارتش او را به ارتکاب جنایت جنگی در دارفور متهم کرد و خواهان دستگیری آنها شد.
در سال ۲۰۱۳ که در مجموعه‌ای از کشورهای عربی انقلاب شد، مردم سودان نیز در اعتراض به دیکتاتوری البشیر به خیابان آمدند، اما با سرکوبی بیرحمانه روبه‌رو شدند. بنا بر آمار سازمان‌های مدافع حقوق بشر بیش از صد نفر کشته و هزاران نفر بازداشت شدند. در همان سال البشیر دستور بازداشت شماری از نظامیان و فعالان اسلام‌گرا را، که گفته می‌شد قصد کودتا علیه او را داشتند، صادر کرد. عمر البشیر تلاش کرد فرماندهان تازه و جوان را در رأس مقام‌های امنیتی و انتظامی قرار دهد. با این حال باردیگر در پایان ۲۰۱۸ موجی از تظاهرات در اعتراض به گرانی و نابسامانی خدمات دولتی شروع شد. رفته رفته وجهه سیاسی این اعتراض‌ها پررنگ‌تر شد و مردم خواهان برکناری دولت البشیر شدند. در ماه مارس ۲۰۱۹ مردم ناراضی چندین بار در برابر مقر فرماندهی ارتش گرد آمده، خواهان مداخله ارتش و برکناری البشیر شدند. بامداد ۱۱ آوریل تلویزیون سودان بیانیه مهمی از سوی نیروهای مسلح منتشر کرد. در این بیانیه اعلام شد که فرماندهی ارتش عمر البشیر را برکنار کرده، مهم‌ترین دستیاران او را دستگیر کرده و یک شورای موقت برای اداره کشور تشکیل داده است.
