حال نسل اول انقلاب چطور است؟
گروه اقتصاد کلان|امیرعباس آذرم‌وند|
سیاست‌های جمعیتی در دهه شصت شمسی سبب افزایش نرخ باروری در کشور شد و موج اول رشد جمعیت در این دهه به راه افتاد. اکنون کوچک‌ترین دهه شصتی‌ها در آستانه سی سالگی و بزرگ‌ترین آنها نزدیک به چهل سالگی را سپری می‌کنند ولی با وجود این همچنان مساله دهه شصتی‌ها کانون مسائل نسلی کشور است. آنها در حال گذر از جوانی به میانسالگی هستند و نسل اول به دنیا آمده پس از انقلاب شرایطی متفاوت از آن‌چه هنگامی به دنیا آمدند را تجربه می‌کنند. اکنون یک سوم مردان و یک پنجم زنان این دهه هنوز ازدواج نکرده‌اند و مجرد باقی مانده‌اند و سرانه باروری فرزند در میان متولدین این دهه رو به کاهش است. همچنین نرخ بیکاری نسل دهه شصت بیش از میانگین کشوری است و در حالی که نرخ بیکاری در کشور حدود 13 درصد است برای مردان دهه شصت این نرخ به بیش از شانزده درصد و برای زنان آن به بیش از 32 درصد می‌رسد. به گزارش «تعادل»، دهه شصتی‌ها یعنی متولدین سال‌ها 60 تا 69 در اوج سیاست افزایش جمعیتی در کشور به دنیا آمدند. آنها در دوران جنگ تحمیلی بدنیا آمدند و بزرگ شدند .دهه شصتی‌ها را می‌توان نسل اولین انقلاب دانست؛ آنها اولین نسلی هستند که پس از تثبیت جمهوری اسلامی به دنیا آمدند؛ یا در دوره جنگ به مدرسه رفتند یا در آن متولد شدند و اولین‌باری که در رای‌گیری شرکت کردند دوم خرداد 76 بود. اولین بخش از دهه شصتی‌ها در سال 78 به دانشگاه رفت و آخرین نسل آنها نیز سال 88 دانشگاه را آغاز کرد. به بیانی دوم خرداد اولین مواجهه متولدین سال 60 و وقایع 88 اولین مواجهه آخرین متولدین این دهه با سیاست بود. بی‌شک دوم خرداد و جنبش اصلاحات بیش از هر نسلی خود را وام‌دار آنها می‌بیند چرا که آن‌چه آنها حماسه دوم خرداد می‌نامند که متعاقب آن به پیروزی اصلاح‌طلبان در مجلس ششم و سپس پیروزی دور دوم خاتمی منجر شد، بدون حمایت گسترده این نسل عملی نبود. آنها از اوایل دهه 80 تا یک دهه بعد فارغ‌التحصیل و سپس وارد بازار کار شدند. متولدین میانه و اواخر دهه 60 در بدترین روزهای اقتصادی کشور وارد بازار کار شدند و ثبات شغلی نسل پیشین را هرگز تجربه نکردند. آنها بیشترین جمعیت نسلی از نظر زاد و ولد را در اختیار دارند و هم‌اکنون نیز بیشترین جمعیت کشور دهه شصتی‌ها هستند.
60 درصد دهه شصتی‌ها دانشگاه نرفتند
انقلاب اسلامی که پیروز شد، ارزش‌های جامعه شروع به تغییر کردند و بخشی از چیزهایی که تا پیش از این ارزش محسوب می‌شد ضد ارزش شد و برعکس. دهه شصتی‌ها آن نسلی هستند که پس از ناآرامی‌های اول انقلاب به دنیا آمدند و اولین نسلی شدند که در نظام آموزشی مدنظر حاکمیت جدید درس خواندند، تلویزیون انقلاب را تماشا کردند، بزرگ شدند، دانشگاه و سرکار رفتند و اکنون پس از گذر این سال‌ها بزرگ‌ترین افراد این نسل در آستانه چهل سالگی و کوچک‌ترین آنها نیز در آستانه سی سالگی است. به بیان دیگر دهه شصتی‌ها همان نسلی هستند که انقلاب را بیش از هر نسلی دیگر از همان بدو تولد تجربه کردند. این شرایط البته تا حدودی می‌تواند مشابه دهه هفتادی‌ها هم باشد با این تفاوت که شدت مسائل برای آنها فروکش کرد و حتی در دهه‌ای به دنیا آمدند که به جای جنگ ثبات وجود داشت، اصلاح‌طلبان دولت و مجلس را در اختیار داشتند و بطور کلی شرایط متفاوت بود. در همین رابطه مرکز آمار ایران روز گذشته اقدام به انتشار یک اینفوگرافی در رابطه با وضعیت متولدین دهه شصت کرده است. در توضیحات این مرکز آمده است: « اینفوگرافیک وضعیت متولدین دهه ٦٠ منتشر شد. متولدین سال‌های ١٣٦٠ تا ١٣٦٩ را «دهه شصتی» می‌نامند که در حال حاضر، در بین متولدین دهه‌های مختلف، بیشترین سهم جمعیت کشور مربوط به متولدین این دهه است. در این اینفوگرافیک، سهم جمعیت دهه شصت به همراه نرخ بیکاری، وضعیت مدرک تحصیلی، وضع زناشویی و تعداد فرزندان متولدین این دهه به نمایش درآمده است. در این اینفوگرافیک مشاهده می‌شود که ١٩ درصد از زن‌های دهه شصتی و ٣٣ در صد از مردهای دهه شصتی هنوز ازدواج نکرده‌اند و ١٩ درصد از زن‌های دهه شصتی که ازدواج کردند، هنوز فرزندی به دنیا نیاورده‌اند. همچنین مدرک تحصیلی بیشتر از٦٠ درصد از دهه شصتی‌ها، دیپلم یا پایین‌تر از آن است. گفتنی است براساس این اینفوگرافیک تقریباً از هر دو خانوار، یک خانوار یک عضو دهه شصتی دارد.»
21 درصد جمعیت کشور دهه شصتی هستند
براساس این گزارش مرکز آمار ایران، 21 درصد جمعیت کشور را دهه شصتی‌ها تشکیل می‌دهند حال آنکه جمعیت دهه پنجاهی‌ها 16 درصد و جمعیت دهه هفتادی‌ها 15 درصد است. به بیان دیگر در ایران بیش از هر نسلی می‌توان دهه شصتی‌ها را مشاهده کرد. علاوه بر این هشت میلیون و 483 هزار و 893 نفر از آنها مردان و هشت میلیون و 318 هزار و 153 نفر را زنان تشکیل می‌دهند که نشان می‌دهد جمعیت مردان در این نسل اندکی بیش از زنان است. همچنین نرخ بیکاری مردان «شصتی» 16 درصد و نرخ بیکاری زنان آن 32 درصد است. درنتیجه می‌توان گفت بیکاری در میان دهه شصتی‌ها از هر نظر بیش از نرخ بیکاری میانگین کشور است. آن‌طور که از گزارش‌ها بر می‌آید، نرخ بیکاری کل کشور حدود 13 درصد است ولی برای دهه شصتی‌ها حداقل 20 درصد خواهد بود، یعنی از هر پنج دهه شصتی حداقل یک نفر بیکار است.
37 درصد از دهه شصتی‌ها در مقاطع زیر دیپلم به تحصیلات خود پایان دادند و 28 درصد آنها نیز مدرک دیپلم یا پیش دانشگاهی دارند ولی از طرف دیگر 35 درصد آنها نیز تحصیلات عالیه دارند. این رقم طبعا از میزان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در دهه 50 و 40 بیشتر است چرا که در زمان دهه شصتی‌ها دانشگاه‌هایی مانند پیام نور، علمی کاربردی و غیرانتفاعی تاسیس شدند و همین امر امکان دانشگاه رفتن را برای آنها بیش از نسل‌های پیشین فراهم کرد. به این اعتبار می‌توان گفت از هر سه دهه شصتی یک نفر تحصیلات زیر دیپلم و یک نفر تحصیلات دانشگاهی داشته‌اند.
کاهش میزان باروری در میان متولدین اولین موج جمعیتی پس از انقلاب
در میان مردان دهه شصت 66 درصد ازدواج کرده‌اند اما 33 درصد آنها کماکان مجرد هستند و در مقابل 78 درصد زنان آن متاهل و 19 درصد مجرد هستند. علاوه بر این 19 درصد از زنان دهه شصتی که حداقل یک‌بار ازدواج کردند هیچ فرزندی به دنیا نیاوردند، 37 درصد آنها تنها یک فرزند دارند و 33 درصد آنها نیز دو فرزند به دنیا آوردند. از میان کل زنان دهه شصتی که حداقل یک‌بار ازدواج کردند نیز هشت درصد دارای سه فرزند، دو درصد دارای چهار فرزند و یک درصد آنها پنج فرزند یا بیشتر دارند. درنتیجه می‌توان گفت سرانه زاد و ولد در میان دهه شصتی‌ها افت چشمگیری داشته است چرا که یک پنجم زنان این دهه ازدواج نکرده‌اند و از میان زنانی هم که ازدواج کرده‌اند یک‌پنجم فرزندی به‌دنیا نیاورده‌اند و 37 درصد آنها نیز تنها یک فرزند دارند. وضعیتی که به کلی با شرایط به دنیا آمدن آنها متفاوت بود زیرا نرخ زاد و ولد در دهه شصت بیش از هر زمان دیگری در کشور افزایش یافته بود. بسیاری از کارشناسان دلیل این مساله را سیاست ازدیاد جمعیت می‌دانند که در آن سال‌ها به‌شدت از سوی حاکمیت تبلیغ می‌شد و سبب شد بیشترین تولد در کشور به سال‌های 64 و 65 تعلق بگیرد و پس از آن نیز به تدریج از میزان فرزندآوری کاسته شود.
